علی ع تجسم جاودانه عدالت

در هنگام مواجهه با متون مدون تاریخ اسلا م یک نام جلوه گری درخشانی در تاریخ پس از پیامبر ص دارد و این پرتوافشانی جز از طریق اجرای صحیح و دقیق آموزه های دینی در پروسه حکومت میسر نشده است

در هنگام مواجهه با متون مدون تاریخ اسلا م یک نام جلوه گری درخشانی در تاریخ پس از پیامبر(ص) دارد و این پرتوافشانی جز از طریق اجرای صحیح و دقیق آموزه های دینی در پروسه حکومت میسر نشده است; امام علی(ع) به عنوان جانشین برحق نبی خاتم(ص)، در استقرار عدالت به شاخصه هایی چون امنیت و آزادی در وجهی پیوندی با مفهوم عدل نگریست و همین به هم پیوستگی و تقارن شیوه های تحقق عدل اجتماعی، مساوات اقتصادی و آزادی سیاسی در هرم اجرایی حکومت، این قاب درخشان را برای ما به یادگار نداشته است.

در واقع در هنگام مواجهه با حکومت امام علی(ع) یک مولفه بیش از دیگر شاخصه ها جلوه گر است و آن چیزی جز عدالت نیست; زیرا در فرآیندی ۵۳ ساله به شاخصه ای بارز در کلا م و رفتار مولا ی متقیان(ع) بدل شد و حتی شهادتش در محراب نماز نیز به واسطه شدت پایداری در استقرار عدالت صورت گرفت; از این منظر و دریچه با نگاهی برزندگانی سیاسی امام علی(ع) به کلید واژه ها و آموزه هایی بر می خوریم که بر پایه حقوق انسانی بنا نهاده شده و مفاهیم آزادی، عدالت، رفاه، امنیت و نظم که آرزوی دستیابی به آنها توسط دولتها در مدتی طولا نی می تواند امکان پذیر باشد در جامعه کوفه به بهترین نحو در دورانی ۴ سال و ۹ ماهه مجال اجرا شدن و پیاده گشتن می یابد اما به دلیل عوامل مختلف از جمله نوپایی ساختارهای کوفه، سیاستهای دوران سه خلیفه اول و تغییر نگرش مسلمین به ارزشها در پی اعمال این سیاستها، فتوحات و کشور گشائیها و تاثیرپذیری مسلمین از فرهنگ ملل مغلوب و بسیاری از موارد دیگر در نهایت جنبش علوی ناتمام ماند و حضرت علی(ع) در حرکت طلا یی خود به سمت استقرار ارزش های قرآنی در بطن تفکر اجتماعی با کارشکنی های بسیار مواجه و در محراب نماز توسط شقی الا شقیا ابن ملجم مرادی به شهادت رسید.

از این وجه به حق علی (ع) برجسته ترین خلیفه اسلا می است وعملکرد سیاسی وی به عنوان چراغ راه نظام سیاسی ایران بایستی مدنظر باشد زیرا وی در مقابل شوکت کسرایی معاویه، همچون تهیدستان زندگی می کرد و حتی در تقابل با مخالفان و دشمنان خود اصول و موازین انسانی را رعایت می کرد و تصویری روشن از معنای آزادی خواهی و عدالت طلبی ارایه داد.

امیرمومنان(ع) قهرمان بی همانند عرصه های فکری، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و دینی بودکه در ابتدای حکومت خود با بازگذاشتن عرصه بیعت برای افراد، جایگاه آزادی و عدالت در اندیشه سیاسی خود را نشان داد; گرچه جمل بر او تحمیل شد اما درخصوص مجروحین و اسرای جنگی جلوه هایی ازحس انتقام جویی و کینه توزی درگفتار و عملش وجود نداشت، حتی بر جنازه طلحه الخیر گریست و کشنده زبیر را لعن و نفرین نمود وعایشه را اگر چه روی انصاف عمل نکرده بود با احترام راهی مدینه کرد.

آنچه در مورد موضع امام در قبال معاویه اهمیت دارد وسعت ژرف نگری و اندیشه بالا ی امام بود. در این فراز امیرمومنان (ع) با رهگیری جریانات سیاسی و شناخت خصوصیات معاویه، وی را مصداق همان فردی دانست که پیامبر از او باعنوان رهبر فته نام برده بود و به همین دلیل در جهت جلوگیری از اتلا ف مسلمین وی را به نبردی رودررو فراخواندتا پیروز آن فرمانروای جامعه اسلامی گردد اما معاویه در پاسخ به این درخواست به مساله مهمی اشاره کرد که ازجایگاه والا ی امام علی (ع) درجامعه اسلا می حکایت دارد، وی به عمروعاص گفت: چگونه به نبرد مردی بروم که هیچ هماوردی از پیکار با او زنده بازنگشته است; پیکار صفین در پرتو حضور قدرتمندانه امام در فرازهای مهمی چون لیله الهریر به سمت وسوی پیروزی جبهه حق متمایل بود اما سیاست قرآن بر نیزه کردن و استراتژی نیزه مقدس، دین گرایان متحجر و مقدس مابی را بر علی(ع) شوراند که در فهم قرآن به ظواهر اکتفا کرده و با نگاه قشری خود فاجعه ای چون زمینه سازی برای قدرت گرفتن بیشتر معاویه از طریق برقراری حکمیت را به وجود آوردند.

و چه سود که فریادهای روشنگر امام علی(ع) در خصوص عواقب فرمانروایی معاویه و ضرورت نبرد با او در هیاهوی تطمیع معاویه و کارشکنی های امثال اشعث بن قیس محو شد و شمشیر جهالت فکری ابن ملجم فرق عدالت را در سحرگاه نوزدهم رمضان نشانه رفت; در واقع امام علی(ع) شهید جهلی شد که نمی خواست تولدی دگر بار از حکومت اسلا می عهد پیامبر(ص) ببیند و با تمام نیروهایش به مصاف حکومت عدالتی رفت که آزادی و عدل اجتماعی را نه به عنوان ابزاری برای مهار تفکر توده ها بلکه در طریق اصلا ح دینی به کار می گرفت و در پرتو این حضور درخشان است که عهدنامه مالک اشتر برترین متن ابلا غی و حکومتی جهان نام گرفته و تلا »لو درخشان آن در سازمان ملل متحد همواره نشانی درست برحقانیت راه شیعیان علی(ع) است.

نویسنده : نیما بهدادی مهر