فضائل آیه الکرسی

آیه الکرسی منشأ خیر و برکتی است که خداوند تبارک وتعالی توسط رسول اکرم صلی الله علیه وآله در سوره مبارک بقره به انسان عطا فرموده است و به همین دلیل است که پیغمبر ص به پیروانش توصیه می کند که آیه الکرسی را مورد توجه خاص قرار دهند و تلاوت کنند تا از منشأ خیر و برکت آن بهره گیرند

آیه الکرسی منشأ خیر و برکتی است که خداوند تبارک وتعالی توسط رسول اکرم(صلی الله علیه وآله)در سوره مبارک بقره به انسان عطا فرموده است و به همین دلیل است که پیغمبر(ص) به پیروانش توصیه می‌کند که آیه الکرسی را مورد توجه خاص قرار دهند و تلاوت کنند تا از منشأ خیر و برکت آن بهره گیرند.

● معنی کرسی

کرسی به معنی اتصال یافتن اجزای یک ساختمان به هم است و نیز کرسی را تخت هم می‌گویند که بر آن می‌نشینند که در این زمینه می‌توان برای کرسی سه معنی آورد ۱) علم الهی: کرسی همان جسم بزرگ کیهانی است که زمین، خورشید و آسمان ونیز سایر اجزا آسمان را دربر می‌گیرد. از حضرت علی (علیه‌السلام) نقل شده است که آسمان و زمین وتمام موجودات در داخل این کرسی قرار دارند که چهار فرشته به اذن خداوند آن را حمل می‌کنند. ۲) قدرت و سلطنت الهی: کرسی همان جهان هستی است. این جهان تحت سلطه و قدرت حضرت احدیت بوده و هیچ جنبنده‌ای از دایره قدرت واحاطه و سیطره او خارج نمی‌شود وبدون اذن او هیچ تغییری ایجاد نمی‌شود.۳) عرش: درلغت همان کرسی است. عرش در لغت فارسی به رکن واساس هر چیز یا سقف خانه گفته می‌شود بنابراین با توجه به این دو تعریف در مورد کرسی وعرش متوجه می‌شویم که کرسی ظاهر وعرش باطن هر چیز را گویند.

● شأن نزول آیه الکرسی

در قرآن کریم آیاتی که بر پیامبر اسلام نازل می‌شد دارای علت وسببی بود که به اذن خداوند توسط فرشتگان برای رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) فرستاده می‌شد که در مجموع به آنها شأن نزول می‌گویند. سبب نزول آیه الکرسی درسوره بقره احتمالا این بوده که برخی معتقد بودند خداوند تبارک وتعالی پس از آفرینش آسمان‌ها و زمین و... روی کرسی نشست که آیه مبارک آیه الکرسی بر رد عقاید منحرف‌کننده آنان نازل شد. رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) در هنگام خواندن آیه الکرسی تبسم می‌کردند و می‌فرمودند: آیه الکرسی گنج بزرگ و رحمانی است که زیر عرش (همان کرسی) به من نازل شدو نیز در روایت آمده است که هنگام نزول آیه الکرسی هزار فرشته تا رسیدن به حضرت رسول اکرم(صلی الله علیه وآله) این آیه مبارک وعظیم را همراهی می‌کرد. عبدالله بن عوف گفته است: شبی خواب دیدم که قیامت شده است و من را آوردند و حساب من را به آسانی بررسی کردند. آنگاه مرا به بهشت بردند و کاخ‌های زیادی به من نشان دادند. به من گفتند: درهای این کاخ را بشمار؛ من هم شمردم ۵۰ در داشت. بعد گفتند: خانه‌هایش را بشمار. دیدم ۱۷۵ خانه بود. به من گفتند این خانه‌ها مال توست. آن قدر خوشحال شدم که از خواب پریدم و خدا را شکر گفتم. صبح که شد نزد ابن سیرین رفتم و خواب را برایش تعریف کردم. او گفت: معلوم است که تو آیه‌الکرسی زیاد می‌خوانی. گفتم: بله؛ همین‌طور است. ولی تو از کجا فهمیدی. گفت برای اینکه این آیه ۵۰ کلمه و ۱۷۵ حرف دارد. من از زیرکی حافظه او تعجب کردم. آنگاه به من گفت: هر که آیه الکرسی را بسیار بخواند سختی‌های مرگ بر او آسان می‌شود.

● زمان خواندن آیه الکرسی

پیامبر فرمودند: هر کس آیه الکرسی را بعد از نماز بخواند هفت آسمان شکافته گردد و به هم نیاید تا خداوند متعال به سوی خواننده آیه‌الکرسی نظر رحمت افکند و فرشته‌ای را بر انگیزد که از آن زمان تا فردای آن کارهای خوبش را بنویسد و کارهای بدش را محو کند.رسول اکرم (صلی الله علیه وآله) فرمود: یا علی بر تو باد به خواندن آیه الکرسی بعد از هر نماز واجب. زیرا به غیراز پیغمبر و صدیق و شهید کسی به خواندن آن بعد از هر نماز محافظت نمی‌کند و هر کس بعد از هر نماز آیه الکرسی را بخواند به جز خداوند متعال کسی او را قبض روح نمی‌کند و مانند کسی باشد که همراه پیامبران خدا جهاد کرده تا شهید شده است و فرمود: بعد از مرگ بلا فاصله داخل بهشت می‌شود و به جز انسان صدیق و عابد کسی بر خواندن آیه‌الکرسی مواظبت نمی‌کند.در روایتی از امام باقر آمده است: هر کس آیه الکرسی را بعد از هر نماز بخواند از فقر و بیچارگی در امان شود و رزق او وسعت یابد و خداوند به او از فضل خودش مال زیادی بخشد.رسول اکرم فرمودندکه هر کس آیه الکرسی را بعد از هر نماز واجب بخواند نمازش قبول درگاه حق می‌گردد و در امان خدا باشد و خداوند او را از بلاها و گناهان نگه دارد.جهت نور چشم بعد از هر نماز دست بر چشم بگذارد و آیه الکرسی بخواند و بگوید: اعیذ نور بصری بنور الله الذی لا یطفی.خداوند به موسی بن عمران وحی فرمود: کسی که بعد از نماز واجبش آیه الکرسی بخواند خداوند متعال به او قلب شاکرین اجر انبیا و عمل صدیقین را عطا فرماید و چیزی جز مرگ از داخل شدن او به بهشت جلوگیری نمی‌نماید. مداومت نمی‌نماید به آن مگر پیامبر یا صدیق یا کسی که از او راضی شده‌ام یا شخصی که شهادت را روزی او می‌نمایم.

● آثار آیه الکرسی

«اللّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ لا تَأْخُذُهُ سِنَةٌ وَ لا نَوْمٌ لَّهُ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی اْلأَرْضِ...خداوند، معبودی جز او نیست. او زنده پایدار است. نگیرد او را خوابی و نه نیمه خوابی؛ هر چه در آسمان‌ها و زمین است از آنِ او است. کیست آن کس که نزد او پایداری کند مگر به دستور او؛ او به هر چه روبروی آنهاست و به هر چیز که پشت سر آنهاست آگاه است و به چیزی از علم او احاطه نیابند جز آنچه خودش بخواهد. «کُرسیِّ» [قدرت و علم] او آسمان‌ها و زمین را فراگرفته است و نگهداریِ آنها بر او گران نباشد، او بلندپایه بزرگوار است.باید دانست که خدای سبحان در این کتاب کریم سه نوع سخن را با هم درمی‌آمیزد یعنی: علم توحید، علم احکام و علم قصص و این شیوه بهترین شیوه‌هاست نه باقی گذاشتنِ انسان در نوعی واحد، زیرا آن مایه ملال می‌گردد و اما هرگاه از نوعی از علوم به نوعی دیگر انتقال یابند، سینه بدان گشایش یابد و دل بدان شاد شود، پس گویی از شهری به شهر دیگر سفر می‌کند یا از بوستانی به بوستان دیگر می‌رود یا از خوردن طعام لذیذی به خوردن طعام دیگر می‌پردازد و شکّی نیست که این دلاویزتر باشد. چون در آیات گذشته از علم احکام و از علم قصص آنچه را که مصلحت دید یاد کرد، اکنون آنچه را که به علم توحید تعلق دارد یاد کرد و گفت: «اللّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ الْحَیُّ الْقَیُّومُ» و در آیه چند مسأله است: مسأله نخستین: بیان فضایل این آیه است.

از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت کرده اند که فرمود: این آیه را در هیچ خانه‌ای نخوانند مگر این که شیاطین سی روز آن خانه را رها کنند و ساحر و ساحره‌ای در آن درنیاید، چهل شب و حضرت علی علیه‌السلام فرمود: از پیامبر شنیدم که می‌گفت: هر کس آیه الکرسی را به دنبال هر نماز واجبی بخواند او را از وارد شدن به بهشت باز نمی‌دارد، مگر مرگ و بر آن مواظبت نمی‌ورزد [یعنی پیوسته نمی‌خواند] مگر صدّیقی یا عابدی و هر کس آن را بخواند وقتی که به رختخواب خود می‌رود، خداوند او را ایمن می‌دارد و همسایه‌اش را و همسایه همسایه‌اش را و خانه‌هایی را که گرداگردِ او است. گویند صحابه درباره فاضل ترین آیه در قرآن با هم سخن می‌گفتند، پس حضرت علی علیه‌السلام آنان را فرمود: شما درباره آیه الکرسی چه می‌گویید؟ آنگاه گفت: رسول صلی الله علیه و آله مرا گفت:‌ای علی! سید بشر، آدم است و سیّد عرب، محمد صلی الله علیه و آله و در این فخری نیست و سید کلام، قرآن است و سیّد قرآن، بقره است و سید بقره، آیه الکرسی. باز از حضرت علی علیه‌السلام روایت کرده‌اند که: چون روز بَدْر بود، من قتال کردم.

آنگاه به نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله آمدم تا چه می‌کند، چون آمدم دیدم که در سجده است و می‌گوید: «یا حیُّ یا قَیوُّمُ» و بر آن چیزی نمی‌افزاید؛ آنگاه باز به قتال بازگشتم. سپس باز آمدم و او همان کلمات را می‌گفت و همچنان می‌رفتم و می‌آمدم و به او می‌نگریستم و او بر آن گفتار چیزی نمی‌افزود، تا اینکه خداوند او را فتح داد.

زهرا اجلال