از برادر دوقلوی دریاچه ارومیه چه می دانید؟

دریاچه ارومیه بزرگترین منبع آب شور جهان است و تنها دریاچه قابل رقابت با آن، دریاچه بزرگ نمک آمریکاست. این دو دریاچه از عجایب طبیعت و از اکوسامانه های بسیار منحصر به فرد در جهان …

دریاچه ارومیه بزرگترین منبع آب شور جهان است و تنها دریاچه قابل رقابت با آن، دریاچه بزرگ نمک آمریکاست. این دو دریاچه از عجایب طبیعت و از اکوسامانه های بسیار منحصر به فرد در جهان هستند که در قاره های آسیا و آمریکا و در ارتفاع تقریبی۱۲۷۰ الی۱۲۸۰ متر از سطح دریاچه های آزاد تشکیل یافته اند. مسئله تصادفی نسبی ارتفاع کف دو دریاچه از آب های آزاد جهان در دو قاره کاملا متفاوت و دور از همدیگر و تشابهات بسیار زیاد زمین شناسی و هیدرولوژی و اکولوژی آنها با همدیگر از مباحث بسیار جالب علمی است.

مساحت دریاچه ارومیه ۵۷۵۰ کیلومتر مربع و ارتفاع سطح این دریاچه از آب های آزاد ۱۲۷۰ متر است. مقدار عمق متوسط آن حدود۶ متر و وجود عمق حتی ۲۰ متر نیز یک مورد در نزدیکی کاظم داشی گزارش شده است.

مساحت دریاچه بزرگ نمک آمریکا ۴۴۰۳ کیلومتر مربع و حداکثر عمق آن ۴/۱۰ متر است. مساحت این دریاچه با توجه به تعادل موجود بین آب های ورودی به آن و مقادیر تبخیر سالانه از مقدار ۲۴۶۰ کیلومتر مربع به سال ۱۹۶۳ تا ۵۹۶۰ کیلومتر مربع در بالاترین سطح ارتفاع آن از آب های آزاد یعنی۷۷/۱۲۸۳ متر در سال ۱۹۸۶و ۱۹۸۷ متغیر بوده است.

حدود ۹۲ درصد از متوسط جریان آب ورودی ۳/۲ میلیارد متر مکعبی سالانه به دریاچه بزرگ نمک آمریکا از رودخانه هایBearوWeberوJordan وارد آن شده و همچنین بعضی جریان های آبی کوچک به صورت اشتراکی با رودخانه ها و همچنین چشمه ها وارد آن می شوند. مطالعه برنامه زمان بندی آب های ورودی به این دریاچه نشانگر این واقعیت است که جریان های آب سطحی رودخانه ها حدود ۸۲ درصد از رسوبات خاکی، معادل۱۱/۲ میلیون تن و چشمه سارهای منتهی به دریاچه فوق ۱۸ درصد این رسوبات خاکی را وارد دریاچه می کنند.

نکته دیگر این که آب دریاچه بزرگ نمک آمریکا به علت بالارفتن غلظت رسوبات خاکی حمل شده شور است.در این دریاچه حدود۵/۴ میلیارد تن نمک حل شده است که سالانه حدود۳/۲ میلیون تن از این نمک ها( حدود یک دو هزارم کل ذخایر نمک دریاچه) را استخراج می کنند در این دریاچه بزرگ آب شور مثل اکثر اکوسامانه های آبی دیگر فسفر و نیتروژن از مهم ترین عناصر مسئول در شکوفایی اولیه فیتوپلانکتونی هستند.

طبق مطالعات انجام گرفته در سال ۱۹۷۲ نسبت کل نیتروژن محلول به مقادیر فسفات محلول در آب دریاچه مزبور طی دوره مطالعه مربوط به سال های ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۸ کمتر از ۱۵ بوده است و این امر مشخص می کند که کمبود رشد فیتوپلانکتونی و محدودیت شکوفایی دریاچه مربوط به کمبود نیتروژن محلول در آن است.