بر چسب چیست

امروزه در دنیای بسته بندی زندگی می كنیم زندگی ما پیش از آنچه فكر می كنیم, عملاً به جعبه ها, شیشه ها و پوشش های مختلف وابسته است

امروزه در دنیای بسته‌بندی زندگی می‌كنیم. زندگی ما پیش از آنچه فكر می‌كنیم، عملاً به جعبه‌ها، شیشه‌ها و پوشش‌های مختلف وابسته است. تمام اشیا و وسایل اطراف ما، به نوعی با بسته محصور شده‌اند. خودرو زیر پوشش خود، مواد غذایی مصرفی در قوطی، پاكت و شیشه یا جعبه و تمام وسایلی كه هر روز مورد استفاده ما قرار می‌گیرند از صابونی كه برای شست‌وشوی دست و صورت مورد استفاده قرارمی‌گیرد تا خمیر دندان، پوشاك، همه و همه را به صورت بسته‌بندی شده می‌بینیم، لمس می‌كنیم، حمل می‌كنیم و مصرف می‌كنیم.

در نگاهی وسیع‌تر، بسته‌بندی جزیی از زندگی، كار و خانه ما شده است كه خود را به‌طور آشكار در خانه، خیابان و اداره نشان می‌دهد.

منظور از بسته، فقط پوشش جعبه‌ای نیست بلكه هر چیزی است كه كالا در آن قرار می‌گیرد. به بیانی دیگر، بسته، شكل ظاهری كالاست.

تحول در بسته‌بندی به جایی رسیده است كه اگر بسته‏ای تا قبل از این فقط به عنوان حافظ و نگهدارنده جنس و كالا و همچنین به منظور تسریع و تسهیل در انبارش كالا جای خود را باز كرده بود، امروزه جلب كننده نظرهاست و باعث شده گروهی از تولید كنندگان كالای خود را در پوشش و یا ظرفی عرضه كنند كه مصرف كننده بعد از مصرف كالا، بتواند از آن در مواردی دیگر استفاده كند. اصطلاحاً به این نوع بسته‌بندی‌ها «بسته‌بندی با ارزش اضافه» گفته می‌شود. برای جلب توجه جوانان نیز بسته‌هایی طراحی می‌شوند كه مناسب با روحیات آنها بوده و توجه آنها را جلب كند.

دسته‌ای دیگر از كالاها، در بسته‌بندی زیبا فقط به عنوان هدیه آماده می‌شوند و به این ترتیب، خریدار بدون زحمت اضافی، بسته‌بندی هدیه‌ای را خریداری كرده و آن را به شخص مورد نظر می‌دهد. همچنین، بسته‌های ابتكاری وجود دارد كه براحتی باز و بسته شده و یا در قفسه یخچال و طاقچه جای می‌گیرند. استفاده از این نوع بسته‌ها صرفاً به دلیل زیبایی آنهاست.

● عملكرد بسته‌بندی

بسته و یا پوشش به‌طور كلی باید دارای عملكرد و وظایف زیر باشد. البته امروزه علاوه‌بر امور كلی زیر، بسیاری انتظارات دیگر هم از یك بسته‌بندی خوب وجود دارد. این وظایف را به‌طور كلی می‌توان در ۴ مورد زیر خلاصه كرد:

۱) عملكرد تكنیكی و حفاظتی

بسته باید از كالا نگهداری كرده و آن را از ضایعات احتمالی حفظ كند. از فساد كالاهای فسادپذیر جلوگیری و در مورد كالاهای خاصی در مقابل سرما، گرما، ضربه و... محافظت كند.

۲) عملكرد اقتصادی

این مورد، بیشتر از لحاظ گرفتن جای كم، ترتیب، نظم، انبار كردن كالا و سهولت حمل و نقل، مورد توجه قرار می‌گیرد. هر چند كه عملكرد حفاظتی خود در صرفه‌جویی اقتصادی هزینه‌ها نقش بسزایی دارد .

۳) عملكرد تبلیغاتی

در این نوع بسته‌بندی، بسته باید دارای نام تجاری و علامت تجاری مختص به خود (آرم لوگو تایپ یا آرم نوشتاری) و جملات و شعارهای تبلیغاتی باشد كه كالا را معرفی می‌كنند. همچنین، عكس‌ها و طراحی زیبا، انتخاب رنگ بجا و فرم مناسب بسته را از میان دیگر بسته‌ها متمایز می‌گرداند و آن را دارای شخصیت مخصوص بخود می‌كند.

در این زمینه، هر چه انتخاب رنگ مناسب‌تر، فرم بسته عقلانی‌تر، آرم قابل دیدتر و نام زیباتر و خواناتر باشد، جذابیت بیشتری برای مصرف كننده ایجاد می‌شود.

۴) عملكرد اطلاع‌رسانی

اطلاعات لازم و دستورالعمل طریقه مصرف محصول (در صورتی كه آگاهی از دستورات لازم باشد) باید روی بسته درج شود. در صورتی كه جنس جدید باشد و شرایط به‌كارگیری و یا نحوه كاركرد و استفاده از آن با اجناس مشابه متفاوت باشد، بسته باید مصرف‌كننده را با این امور آشنا كند.

● ویژگی‌های بسته خوب

بسته، همیشه وسیله ارتباط بین ذهن خریدار و فروشنده است. مصرف‌كننده وقتی به یك جنس فكر می‌كند، اولین چیزی كه در ذهن وی تداعی می‌شود، بسته‌بندی آن است زیرا فرم‌ها و رنگ‌ها راحت‌تر از اسامی به ذهن رسوخ می‌كنند و در حافظه باقی می‌مانند.

در هر حال بسته‌بندی خوب دارای ویژگی‌های ذیل است:

۱) نوشته‌ها، عبارات و شعار آن، منطبق با واقعیت و به دور از انحراف و افراط باشد.

۲) تناسب بین بسته و محصول وجود داشته باشد. در غیر این صورت، احتمال تردید و دلزدگی در مصرف را به دنبال خواهد داشت.

۳) طراحی بسته باید به‌گونه‌ای باشد كه بتواند خریدار را به شكل و ظاهر خود وفادار نگه دارد.

۴) در هر بسته‌بندی، جنبه بهداشتی محصول باید در نظر گرفته شود. عكس‌ها، تصاویر و رنگ‌هایی باید انتخاب و ارائه شود كه با دیدن آن، میل به خرید و مصرف در مخاطب و بیننده ایجاد شود.

۵) بسته باید به‌گونه‌ای باشد كه بتواند هزینه‌های بسته‌بندی را تأمین و جبران كند.

۶) از آنجا كه بسته، وسیله ارتباط ذهن خریدار و فروشنده است، این ارتباط هنگامی پا برجا و ماندگار خواهد بود كه تمام عناصر دیداری براستی، درستی و زیبایی به كار رفته باشد.

۷) كالا باید با سهولت و بدون ضایعات و نقض از داخل بسته خارج شود و علاوه‌بر آن، خریدار باید از داشتن آن در زندگی خود احساس لذت كند. همچنین بسته باید باعث خوشایندی محیط اطراف شود.

۸) تهیه و اجرای بسته‌بندی باید مقرون بصرفه باشد و از دور ریختگی مواد بسته‌بندی چون فلز، پلاستیك، كارتن و یا كاغذ پیشگیری كند.

۹) چشمگیر باشد.

۱۰) بسته در عین زیبایی باید نمایانگر و ارائه‌دهنده محتوای خود باشد.

۱۱) مواد اولیه هر بسته، باید به‌گونه‌ای باشد كه اولاً بتواند حافظ خوبی برای محتوای خود باشد و بر اثر حمل و نقل، نگهداری و یا دستكاری، بسادگی پاره نشود. ثانیاً، نوع مواد با توجه به وضع و تركیب محتوا تهیه شده باشد. ثالثاً، شرایط محیطی نظیر: رطوبت یا خشكی هوا و سرما و گرما به محتوای آن آسیبی نرساند.

۱۲) یكی از ویژگی‌های بسته خوب، باز و بسته شدن آسان و نیز امكان استفاده از آن در نوبت‌های بعدی است.

۱۳) از خصوصیات دیگر یك بسته خوب ایجازگویی و پرهیز از طرح‌ها و فرم‌ها و نقوش شلوغ و خسته‌كننده است.

▪ اصولی كه باید در بسته‌بندی رعایت شوند:

اصول كلی و اساسی و لازم را كه باید در بسته‌بندی كالاها به‌طور عمومی و كلی رعایت نمود می‏توان در فهرست زیر خلاصه كرد:

۱) جلب توجه

۲) معرفی كالا

۳) نظافت

۴) ایجاد اعتماد

۵) با ارزش باشد

۶) سهولت برداشتن

۷) سهولت حمل

۸) سهولت گشودن

۹) سهولت نگهداری

۱۰) بهداشت

۱۱) حفاظت

۱۲) انبارداری

۱۳) دستورالعمل‌ها

۱۴) رنگ و طرح

۱۵) تبلیغات

● طراحی و عوامل مؤثر در بسته‌بندی

طراحی، نقش بسیار مؤثری در تمامی تقاضاها و نیازهای مورد درخواست در بسته‌بندی دارد. طراحی، علاوه‌بر افزایش فروش، زمینه‌ساز سلامت كالا و بالا رفتن قابلیت‌های مورد نیاز است، لذا همواره براساس خصوصیات، ویژگی‌های كالا و سایر عوامل انجام می‌پذیرد. این ویژگی‌ها و عوامل، ممكن است بسیار ابتدایی و ساده و یا بسیار پیچیده و با استفاده از تمامی امكانات صورت گیرد. به‌طور كلی، نكات مهمی كه در طراحی باید به آنها توجه كرد. عبارتند از:

۱) در نظر گرفتن نوع و خصوصیات محصولات، شامل: ابعاد، آحاد، وزن، شكل و...

۲) روش ساخت، مانند: محل‌های اتصال و مواد مصرفی در اتصال‌ها، شیوه صحیح اتصال‌ها و...

۳) مواد اولیه مورد استفاده، با توجه به كیفیت، نوع، ضخامت، محل به كاربری آنها، ضد آب بودن و...

۴) دوام و طول مدت نگهداری، بویژه در بسته‌های مواد غذایی، مهمات و صنایع نظامی

۵) نوع و نحوه چیدمان (چیدمان با ارتفاع زیاد بسته‌های محكم‌تری را طلب می‌كند)

۶) در نظر گرفتن محل تهویه، یا سیستم عایق‌بندی مناسب

۷) تطبیق خصوصیات و طرح بسته با استاندارد حمل و نقلی

۸) محل درها و نحوه باز شدن آنها، زیرسازی و استحكام كف با توجه به توزیع بار در كف آنها، ضربه‌گیرها و غیره

۹) زمان لازم برای بسته‌بندی و یا مونتاژ بسته

۱۰) رعایت اصول فنی، قرنطینه، استاندارد و سایر مقررات و قوانین داخل و خارج از كشور، به منظور مصرف داخلی یا صادرات

۱۱) استفاده مجدد از بسته یا یك بار مصرف بودن آن

۱۲) در نظر گرفتن قوانین محیط زیست از نظر آلاینده‌هایی نظیر چسب‌های مصرفی، مواد حفاظتی مصرفی برای چوب و غیره

۱۳) سهولت و دسترسی برای استفاده از محصول، ضمن حفاظت از دستبرد و تقلب

۱۴) زیبایی، تبلیغات و ظاهر آراسته برای جلب نظر مشتری

۱۵) استحكام كافی در برابر عوامل مختلف فیزیكی، شیمیایی و بویژه مكانیكی

۱۶) مواد استفاده، اعم از تكمیلی و پوشش‌دهنده، برای بسته‌های تحت شرایط حاد

۱۷) حفظ كیفیت و ارزش محصول یا در نظر گرفتن سازش مواد اولیه و مصرفی با محصول

۱۸) تقسیم‌بندی درون بسته برای محصولات چندتكه یا بسته‌بندی گروهی

۱۹) طراحی به‌گونه‌ای كه حتی‌الامكان كم حجم و قابل جمع شدن باشد

۲۰) عوامل محیطی و بیولوژیكی مؤثر بر بسته‌ها، با توجه به محل استفاده، مواد اولیه، راه حمل و نقل و غیره

۲۱) در نظر گرفتن نوع بسته‌بندی از نظر اولیه، ثانویه و تكمیلی

۲۲) در نظر گرفتن محل اتیكت و چاپ بر روی بسته‌ها و انتقال اطلاعات مناسب در مورد باز كردن در، نحوه استفاده و...

۲۳) رعایت بهداشت در مورد بسته‌های مواد غذایی، نظیر عدم استفاده از چوب‌های آفت زده و غیره

۲۴) اقتصادی بودن طراحی با توجه به امكانات، نظیر: چوب جنگلی، ماشین‌آلات و...

۲۵) عوامل متفرقه و محدودیت‌ها با توجه به زمان و مكان

● روش‌های بسته‌بندی كالا برای حمل و نقل

پس از تولید، انجام آزمایش‌های لازم و كسب رضایت كامل از محصول تولید شده، كالای تولیدی باید برای عرضه به بازار، از محل تولید خارج می‌شود. برای این منظور باید ظرفی مناسب كالا پیدا كرد. بنابراین، طرح، شكل و كیفیت ظرف باید با توجه به عوامل زیر طراحی شود:

۱) مناسب برای بارگیری، حمل و نقل، تخلیه و انبارش

۲) در صورت نیاز، طرح آن مقبول مصرف‌كننده كالا باشد

۳) ساخت آن از نظر اقتصادی با كمترین هزینه میسر شود

ضمناً، در طراحی نحوه بسته‌بندی، داشتن اطلاعات زیر ضرورت دارد:

۱) وزن، اندازه و شكل هندسی كالا

۲) مشخص كردن مركز ثقل كالا

۳) میزان ضربه‌پذیری كالا

۴) حداقل و حداكثر دما و رطوبتی كه كالا می‌تواند در برابر آنها مقاومت كرده و تغییر ماهیت ندهد.

۵) مقاومت كالا در برابر عوامل فیزیكی و مواد شیمیایی

۶) نوع وسیله حمل و نقل و طریقه حمل

۷) چگونگی و مدت انبارش كالا

۸) زمان آغاز و اتمام تولید كالا

نویسنده : محمدرضا حیدرپور دهكردی

پانوشت‌ها:

۱. Label Printer

۲. Low Resulution

۳. Application Identifiers

منابع:

Zebra Corporation Leader in Bar Code Solutions

www.zebrair.com

---