کارآفرینی در هزاره سوم

كارآفرینی چیزی بیش از ایجاد صرف كسب و كار است هر چند این جنبه بسیار مهمی است, اما نمایانگر كل قضایا نیست ویژگی های مربوط به استفاده از فرصت ها, خطرپذیری ورای احساس امنیت و پشتكار لازم برای تبدیل یك ایده به واقعیت دست به دست هم داده, دیدگاه ویژه ای را به وجود می آورند كه كارآفرینان را به خود جذب می نماید

«اكنون زمان ظهور نسل جدیدی از رهبران است تا با مشكلات و فرصت‌های جدید دست و پنجه نرم‌ كنند. زیرا دنیای جدیدی وجود دارد كه باید فتح گردد.»

جان اف.‌كندی

● نیروی كارآفرینی

كارآفرینی یك فرآیند پویا است، متشكل از آینده نگری، تحول و خلاقیت. این كار مستلزم به كارگیری انرژی و علاقه به خلق و به اجرا درآوردن ایده‌های تازه و راه‌حلهای خلاقانه می‌باشد. عوامل اصلی در این زمینه عبارتند از :

▪ تمایل به منظور انجام ریسكهای حساب شده از لحاظ ارزش بازاری خالص و یا شغل،

▪ توانایی ایجاد یك تیم مجرب اقتصادی،‌

▪ مهارت خلاقانه تامین منابع مورد نیاز و مهارت پایه‌ای مربوط به تدوین یك برنامه كسب و كاری منسجم

▪ تیزبینی در شناخت فرصت، آن هم در جایی كه دیگران با بی‌نظمی، تناقض و سردرگمی دست به گریبان هستند.

كارآفرینی چیزی بیش از ایجاد صرف كسب و كار است. هر چند این جنبه بسیار مهمی است، اما نمایانگر كل قضایا نیست. ویژگی‌های مربوط به استفاده از فرصت‌ها، خطرپذیری ورای احساس امنیت و پشتكار لازم برای تبدیل یك ایده به واقعیت دست به دست هم داده، دیدگاه ویژه‌ای را به وجود می‌آورند كه كارآفرینان را به خود جذب می‌نماید. این دیدگاه و دورنما در افراد قابل گسترش بوده و در درون و بیرون یك سازمان، در فعالیت‌های انتفاعی و غیرانتفاعی و در فعالیت‌های كسب و كاری و غیر آن كه به منظور خلق ایده‌های خلاقانه صورت می‌گیرد، می‌تواند نمایان گردد. بدین ترتیب، كارآفرینی یك مفهوم كل‌گراست كه به گونه‌ای ابداعی و ابتكاری، بر كسب و كار فرد اثر می‌گذارد. این دیدگاه است كه روش كسب و كار را در همه سطوح و كلیه كشورها متحول ساخته است. مجله "متحد" چندی پیش گزارش نمود كه "آمریكا مجدداً در حال تبدیل شدن به كشور خطرپذیران است و روش كسب و كار ما دیگر مانند آنچه هست باقی نخواهد ماند." آری! چنین است. این انقلاب در یك فضای اقتصادی آغاز شده است كه در آن، دیدگاه كارآفرینانه نیروی غالب را تشكیل می‌دهد.

● شركت‌های كارآفرینی دو نقش حیاتی در اقتصاد آمریكا دارند :

▪ اول، آنها بخش لاینفك فرآیند نوسازی هستند كه بر اقتصاد بازار تاثیر گذاشته و آن را تعریف می‌نمایند. شركت‌های كارآفرینی نقش مهمی در نوآوریهایی دارند كه این نوآوری‌ها به تغییر فناوری و رشد فرآوری منجر می‌گردند. به طور كلی، محور این نوآوریها تغییر و رقابت است،‌زیرا آنها ساختار بازار را تغییر می‌دهند. اقتصاد آمریكا یك واحد سازمان‌یافته پویا است كه همواره در حال تغییر است و نه یك واحد، كه قبلاً به وجود آمده است و بس. محور آن، دورنماهای آینده است و نه میراث‌های گذشته.

▪ دوم، شركت‌های كارآفرینی مكانیزم‌هایی هستند كه به وسیله آنها میلیونها نفر به چرخه اقتصادی و اجتماعی جامعه آمریكا وارد می‌شوند. كسب و كارهای كوچك، میلیون‌ها نفر از جمله زنان، اقلیت‌ها و مهاجرین را قادر می‌سازد تا به رویای آمریكایی نایل شوند. بزرگترین منبع قدرت آمریكا همواره رویای آمریكایی مبتنی بر رشد اقتصادی،‌فرصت‌های برابر و حركت صعودی بوده است. در این فرآیند تكاملی،‌ كارآفرینی نقش مهم و حیاتی تامین "همبستگی اجتماعی" را بر عهده دارد كه فعالیت‌های صورت گرفته به كمك تكنولوژی پیشرفته و فعالیت‌های شهروندان عادی را به یكدیگر مرتبط می‌سازد. با این وجود،‌ استیونسن (۲۰۰۰) اخطار نمود : "با نگاهی به فرصت بیست سال اخیر آشكار است كه یك انقلاب كارآفرینانه روی داده است. برخی از نخستین داوطلبان، مهیج‌ترین اوقات را سپری كرده‌اند. خطر در این نكته نهفته است كه فرض كنیم آینده خالی از چالش خواهد بود."

● مفاهیم جدید در پژوهش و آموزش كارآفرینی

به موازات این كه كار خود را در مطالعه و آموزش در زمینه كارآفرینی ادامه می‌دهیم،‌ توجه به تحولاتی كه طی چند سال اخیر در رابطه با پژوهش و آموزش رخ داده‌اند نیز حایز اهمیت است. مفاهیم جدیدی كه متمایزكننده پژوهش‌های اخیر پیرامون كارآفرینان و ریسك‌های تازه خلاقیت می‌باشد را می‌توان به صورت زیر خلاصه نمود.

۱) قلمروهای كارآفرینی و مدیریتی انحصاری نبوده بلكه تا حدودی نقاط مشترك نیز دارند.

قلمرو دوم (مدیریت) بیشتر تحت تاثیر فرصت‌ها قرار دارد و اولی نیز (كارآفرینی) بیشتر تحت تاثیر عامل "منابع و تعاملات اجتماعی" قرار دارد.

۲) تامین مالی كسب و كار شامل سرمایه ریسك و سرمایه حمایتی و نیز سایر تكنیك‌های تامین مالی با قدرت بی‌سابقه‌ای در دههه ۹۰ ظهور یافتند كه دهه دیگری از كارآفرینی را موجب گردید.

۳) كارآفرینی درون‌سازمانی (كارآفرینی شركتی) و نیاز به فرهنگ كارآفرینی در طی چند ساله اخیر توجه زیادی را به خود جلب كرده است.

۴) راهبردهایی در كارآفرینی شناسایی شده‌اند كه نشان‌دهنده برخی نكات مشترك، موضوعات مشترك و مبادلات میان كارآفرینی و راهبردها می‌باشند.

۵) تنوع وسیع موجود میان كارآفرینان و روش‌های آنها برای دستیابی به موفقیت، تحقیقاتی را پیرامون جنبه‌های روانشناختی سبب شده است كه می‌تواند موفقیت آینده را پیش‌بینی نماید.

۶) مخاطرات و مزایای شغل كارآفرینی، به ویژه ماهیت فشارآور و دشوار آن، موضوع تحقیقات عمیقی در رابطه با كارآفرینان بالقوه و یا مشغول به كار بوده است.

۷) كارآفرینان زن و متعلق به اقلیت‌ها نیز به تعداد بی‌سابقه‌ای سر برآورده‌اند. چنین به نظر می‌رسد موانعی كه آنها با آن مواجه هستند با موانعی كه سایر كارآفرینان در پیش رو دارند متفاوت است.

۸) جوهر كارآفرینی جهانی است؛ این را می‌توان از رشد عظیم مزایای كارآفرینی در سال‌های اخیر در سراسر جهان دریافت.

۹) تاثیرات اجتماعی و اقتصادی كارآفرینان و كسب و كارهای خانوادگی چنانكه به اثبات رسیده، در مقایسه با نقشی كه كمپانیهای از ۵۰۰ نفر به بالا تاثیرات عمیق نامتناسب‌تری بر اشتغالزایی، خلاقیت،‌ نوآوری و تجدید حیات اقتصادی دارند.

۱۰) آموزش كارآفرینی به یكی از داغترین مباحث در آموزشگاههای مهندسی و كسب و كار آمریكا مبدل شده است. تعداد مدارسی كه به آموزش یك كسب و كار جدید و یا واحدهای مشابه می‌پردازند از كمتر از بیست و چهار مدرسه در بیست سال قبل به ۱۶۰۰ مدرسه در حال حاضر افزایش یافته است.

به علاوه، تعدادی موسسه عمده آكادمیك، برنامه‌هایی را در زمینه پژوهش كارآفرینی به اجرا می‌گذارند و هر ساله نیز دانشكده بابسون نشستی را با عنوان "قلمروهای پژوهش در كارآفرینی" در یكی از محوطه‌های دانشكده برگزار می‌نماید. از سال ۱۹۸۱، این نشست زمینه‌ای را برای انتشار تازه‌ترین تحولات در زمینه كارآفرینی فراهم نموده است. در سال ۲۰۰۰، انجمن ملی مراكز كارآفرینی به منظور هماهنگی دایم میان مراكز كارآفرینی، تاسیس شده و نیز مراكز نوپاتر برای همكاری و روی هم گذاشتن اطلاعات،‌ اجرای طرح‌های ویژه و كمك به یكدیگر در جهت پیشبرد و بهبود اثر مراكزشان، پایه‌گذاری گردید. این انجمن همچنین موسسه "همكاران پژوهش كارآفرینی قرن بیست و یكم" را نیز بنیان نهاد. این مجموعه در حال گسترش از محققین در زمینه كارآفرینی موجب ایجاد یك احساس وظیفه در جهت تعریف مباحثات اختلاف‌برانگیز پژوهشی و قلمروهای آنها و گسترش ابتكارات بالای تحقیقاتی گردید كه به طور كلی نشانگر بالاترین سطح تحقیق در مراكز كارآفرینی و جامعه علمی به طور كلی می‌باشد. این انجمن به یك محور برای مراكز كارآفرینی در سراسر آمریكا بدل شده است تا از طریق آن بهبود كیفیت كارآفرینی را استمرار بخشند.

● بیشتر مراكز دانشگاهی كارآفرینی توجه خود را به سه قلمرو اصلی معطوف نموده‌اند :

(۱) آموزش كارآفرینی،

(۲) فعالیت‌های ویژه كارآفرینان

(۳) پژوهش كارآفرینی.

این مراكز در زمینه توسعه پژوهش كارآفرینی پیشگام بوده و به احتمال فراوان در آینده نیز چنین خواهند بود. امروزه در بیشتر دانشگاهها،‌ رویكرد موجود عبارت است از توسعه و یا گسترش حجم برنامه‌های كارآفرینی و طراحی برنامه‌های تحصیلی دشوار و بی‌نظیر ویژه دانشجویان كارآفرینی. آنچه بیش از همه اهمیت دارد،‌ توجه ملی است كه از طریق جوایزی از قبیل برنامه مدل ملی SBE آمریكا و رده‌بندیهای ملی مانند آنچه كه توسط شبكه اخبار آمریكا، گزارش جهانی و مجله كارآفرینی صورت می‌گیرد، نشان داده می‌شود. با در نظر گرفتن همه این عوامل، اكنون به بررسی نحوه ظهور آموزش كارآفرینی می‌پردازیم.

● جایگاه فعلی آموزش كارآفرینی

گاهی از نسل جوانتر امروزی با عنوان "نسل ایكس" تعبیر می‌گردد. زیرا آنها خود را از فرصتهای معمول بی‌بهره می‌یابند. این نسل قرن بیست و یكم، باید با عنوان "نسل ای" شناخته شود زیرا آنها می‌روند تا به كارآفرین‌ترین نسل از زمان انقلاب صنعتی به این سو بدل شوند. حدود ۶/۵ میلیون آمریكایی زیر ۳۴ سال،‌ امروزه فعالانه در حال راه‌اندازی كسب و كاری برای خود می‌باشند. یك سوم كارآفرینان جدید كمتر از ۳۰ سال سن دارند، و بیش از ۶۰ درصد جمعیت ۲۹-۱۸ سال می‌گویند كه می‌خواهند مالك كسب و كار خود باشند و ۸۰ درصد كسانی كه انتظار می‌رود در آمریكا به كارآفرینی بپردازند، بین سنین ۳۴-۱۸ سال قرار دارند!

به موازات این ارقام سرسام‌آور، افزایش مشابهی نیز در زمینه آموزش كارآفرینی پدید آمده است. رشد و گسترش اخیر در زمینه برنامه‌های تحصیلی و طرحهایی كه به امر كارآفرینی و خلق كسب و كار جدید اختصاص یافته‌اند قابل توجه بوده است. شمار دانشكده‌ها و دانشگاههایی كه واحدهایی در رابطه با كارآفرینی ارائه می‌نمایند از تعداد اندك در دهه ۷۰ میلادی به ۱۶۰۰ عدد در سال ۲۰۰۳ افزایش یافته است. در میان این گسترش عظیم واحدهای تحصیلی، چالش مربوط به آموزش هرچه موثرتر و كارآمدتر كارآفرینی به قوت خود باقی است.

این مسئله در حال روشن شدن است كه كارآفرینی و یا جنبه‌های معینی از آن قابل یاددهی می‌باشند. كارآموزان و افراد حرفه‌ای این نظر واقع‌بینانه را طرح كرده‌اند كه كارآفرینان زاده می‌شوند نه آنكه تربیت می‌شوند. پیتر دراكر كه به عنوان یكی از اندیشمندان پیشگام در زمینه مدیریت در عصر ما شناخته شده است گفته است : "از اسرار كارآفرینی سخن می‌گویید؟ این سحر و جادو نیست، مرموز نیست و ارتباطی هم با اجنه ندارد. این نوعی آموزش است و مانند هر آموزش دیگری قابل یاددهی و تعلیم است."

مرور ادبیات كسب و كار، كارآفرینی و آموزش مدیریت كسب و كار كوچك (۱۹۹۴-۱۹۹۸) نیز تاییدی بر این نظر است كه گزارش می‌دهند : "اغلب مطالعات تجربی و زمینه‌یابی نشان می‌دهند كه با استفاده از آموزش كارآفرینی می‌توان كارآفرینی را تعلیم داد و یا حداقل ترغیب نمود."

با در نظر گرفتن این عقیده به شدت مقبول، كه خطرپذیری‌های مربوط به كارآفرینی كلید نوآوری، بازدهی تولید و رقابت موثر می‌باشند، این سوال كه آیا كارآفرینی را می‌توان تعلیم داد دیگر بیهوده است.

سولومان،‌ دافی و تارابیشی در سال ۲۰۰۲ یكی از جامعترین مطالعات تحلیلی را در زمینه آموزش كارآفرینی انجام دادند. آنها در بررسیشان پیرامون مسئله‌ یاددهی كارآفرینی،‌ چنین اعلام كردند یكی از اهداف اصلی آموزش كارآفرینی این است كه این مفهوم،‌ مسئله‌ای مجزا از آموزش معمول كسب و كار است. اصولاً وارد شدن در تجارت، فعالیتی است كه با میدریت یك كسب و كار تفاوت دارد؛ آموزش كارآفرینی باید به ماهیت مبهم و نامشخص ورود به تجارت نیز توجه داشته باشد. برای نیل به این هدف، آموزش كارآفرینی باید شامل واحدهای مهارت‌ساز در مذاكره، رهبری، توسعه محصول جدید، تفكر خلاق و رویكرد باز به نوآوری‌های فناوری باشد.

ـ سایر قلمروهایی كه برای آموزش كارآفرینی مهم تشخیص داده شده‌اند عبارتند از :

▪ انتخاب‌های موجود در شغل كارآفرینی،

▪ منابع سرمایه برای كسب و كار،

▪ حفظ ایده،

▪ تحمل ابهام،

▪ شاخصه‌های شخصیت كارآفرینی و چالش‌های همراه با هر مرحله از توسعه كسب و كار می‌باشند

ـ ابزارهای یادگیری شامل روش‌های زیر می‌شوند :

▪ برنامه‌های كسب و كار،

▪ راه‌اندازی كسب و كار توسط دانشجویان،

▪ مشورت با كارآفرینان مشغول به كار،

▪ شبیه‌سازی‌های كامپیوتری و رفتاری،

▪ مصاحبه با كارآفرینان،

▪ بررسی‌های محیطی،

▪ موارد مستقیم و زنده،

▪ سفرهای میدانی "گردش‌های علمی"

▪ استفاده از فیلم و عكس.

ترجمه سعید صالحی- حمید صالحی

منبع : كارآفرینان امیركبیر

---