۵۳ سالگی جعبه جادو در ایران

امروز تلویزیون در کشور ما ۵۳ ساله می شود فراگیرترین رسانه کشور بیش از نیم قرن است که به عضو جدانشدنی خانواده های ایرانی تبدیل شده است

امروز تلویزیون در کشور ما ۵۳ ساله می‌شود. فراگیرترین رسانه کشور بیش از نیم‌قرن است که به عضو جدانشدنی خانواده‌های ایرانی تبدیل شده است.

بیش از ۵۰ سال پیش یعنی روز یازدهم مهر ۱۳۳۷ بود که اولین تلویزیون ایران با روزی ۴ ساعت برنامه مختلف روی آنتن رفت. آغاز کار تلویزیون مانند همه جای دیگر جهان کند و آرام بود اما این روند با گذشت زمان به افزایش تعداد شبکه‌ها و مدت زمان پخش آنها منجر شد.بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تحولی در همه زمینه‌های فرهنگی حادث شد و در تلویزیون هم تعداد شبکه‌ها از ۲ به چند شبکه داخلی و خارجی افزایش پیدا کرد.

با تغییر محتوای برنامه‌ها، روند روبه‌رشد تعداد شبکه‌ها همراه تخصصی شدن بیشتر آنها در دستور کار مسوولان قرار گرفت تا جایی که اکنون بیش از ۵۰ شبکه تلویزیونی در داخل و خارج کشور فعالیت می‌کنند که برخی از آنها به زبان‌های دیگر برنامه پخش می‌کنند.

● همه چیز تغییر کرده است

محمد صالح‌علا از جمله آدم‌های رسانه‌ای است که کارش را از تلویزیون شروع کرده است. او در جواب این سوال که وضعیت تلویزیون با گذشته چگونه است به این جواب بسنده می‌کند: «اصلا قابل قیاس نیست». این مجری، نویسنده، تهیه‌کننده و کارگردان تلویزیونی می‌افزاید: من کارم را با تلویزیون آموزشی آغاز کردم. آن موقع تلویزیون دوران طفولیتش را می‌گذراند و تلویزیون هم مثل الان رنگی نبود بلکه سیاه و سفید بود. آن موقع تنها برای جابه‌جایی دوربین‌ها و کابل‌ها چند مرد تنومند را استخدام می‌کردند که وظیفه‌شان تنها این بود که دوربین و کابل‌ها را این طرف و ‌آن طرف ببرند. اصلا در آن زمان ساختن یک اثر کار بسیار مشکلی بود. ما تنها دو شبکه داشتیم که برنامه‌هایشان از ساعت ۴ یا ۵ شروع می‌شد و ساعت ۱۱ تمام می‌شد، اما در حال حاضر همه چیز تغییر کرده است. برنامه‌سازی به سختی روزگار گذشته نیست و رشد خوبی در حوزه استفاده از تکنولوژی روز در تلویزیون دیده می‌شود.

صحبت‌های صالح‌ اشاره به استفاده گسترده از فرستنده‌های دیجیتالی تلویزیونی در کشور است. در حال حاضر ۱۹ استان کشور یعنی حدود ۳۰ میلیون نفر زیر پوشش برنامه‌های دیجیتالی کشور هستند که رقم قابل توجهی است خصوصا که خبر می‌رسد که تا پایان سال قرار است تمام استان‌های کشور زیر پوشش برنامه‌های دیجیتالی تلویزیون قرار بگیرند.

● آزمون و خطا

با این وجود، تلویزیون بعد از نیم قرن حضورش در کشور رقبای تازه‌ای پیدا کرده است رقبایی که می‌کوشند به نوعی عرصه را بر این رسانه تنگ کنند. ضیاءالدین دری کارگردان سریال «کیف انگلیسی» در این باره به ایسنا می‌گوید: برخی از این رسانه‌ها هدفمند هستند و برخی از آنها حتی جنبه سیاسی ندارند و تنها از طریق تبلیغات می‌خواهند پول دربیاورند. در چنین شرایطی طبیعی است رقابت با رسانه ملی ایجاد می‌شود. به نظر من با وجود این شبکه‌ها، رسانه ملی باید با روزآمد کردن خود، این رسانه‌ها را خلع سلاح کند. ستادهای عملیاتی باید تشکیل شود و نخبه‌ترین کسانی که رسانه را می‌شناسند وارد رسانه شوند و هراسی به دل راه ندهند چون این کار فقط از طریق آزمون و خطا پیش می‌رود.

دری می‌افزاید: امکان ندارد که از قبل بگوییم که می‌توانیم با ساخت یک برنامه، صد در صد مخاطب را جذب کنیم. گاهی این اتفاق می‌افتد و گاهی هم نه. گاهی حتی پرهزینه‌ترین و گران‌ترین برنامه‌های ما در مقابل برنامه‌های کم‌هزینه‌ای که در خارج تولید می‌شود، خیلی دیده نمی‌شود. عواملی وجود دارند که گاهی اتفاق می‌افتند. باید این «گاهی» را به ۱۰۰درصد تبدیل کنیم تا درصد موفقیت ۸۰ درصد شود و در ساعت «پیک» مصرف رسانه یعنی از ساعت ۶ بعدازظهر تا ۱۱ شب با تولید برنامه‌های جذاب به جنگ برنامه‌های ماهواره برویم.

● تلویزیون، پناهگاه مردم

جمال شورجه ،کارگردان فیلم «۳۳ روز» هم تلویزیون را تنها پناهگاه مردم ایران می‌داند و می‌گوید: تلویزیون تنها رسانه‌ای است که مردم به آن اعتقاد دارند. الگوهای رفتاری، سیاسی، اقتصادی و تربیت اجتماعی به نوعی توسط تلویزیون صورت می‌گیرد. امیدوارم تلویزیون طوری حرکت کند که در برنامه‌‌های مختلف به سمت جامعه‌ای برود که جامعه ارزش‌ها باشد و همان‌طور که مردم از آن انتظار دارند عمل کند؛ ارزش‌های دینی در آن متجلی شود و جامعه را به سمت ارزش‌ها و آرمان‌های امام(ره)‌، شهدا و اسلام حقیقی راهنمایی کند.

به نظر می‌رسد تلویزیون بعد از گذشت نیم قرن از عمرش هنوز راه طولانی برای رسیدن به اهدافش دارد. قرار است بزودی شبکه‌های بازار، فیلم و سریال و ورزش هم به جمع شبکه‌های دیگر تلویزیون اضافه شود.این شبکه‌ها در کنار شبکه‌های تازه‌تاسیسی چون آی‌فیلم، مستند و شما همه بیانگر این است که مسوولان صداوسیما دریافته‌اند برای جنگ رسانه‌ای که در میدان آن هستند باید پیش از بیش به سلاح روز مجهز بود؛چرا که چشم‌های مخاطبان داخلی و خارجی یکسره آنها را نشانه رفته‌اند.