قلابدوزی یا رشتی‌دوزی

در مورد هنر قلابدوزی كه از این هنر كه صنعت ارزشمندی در گیلان محسوب می شود تاریخچه دقیقی در دست نمی باشد. آنچه مسلم است یكی از دوختهای غنی و زیبای ایرانی است كه سابقه آن را ۳۳۰ تا۵۵۰ …

در مورد هنر قلابدوزی كه از این هنر كه صنعت ارزشمندی در گیلان محسوب می شود تاریخچه دقیقی در دست نمی باشد. آنچه مسلم است یكی از دوختهای غنی و زیبای ایرانی است كه سابقه آن را ۳۳۰ تا۵۵۰ ق . م تخمین زده اند.

مركز عمده قلابدوزی گیلان شهرهای رشت و لاهیجان بود كه به سبب شهرتی كه در رشت داشته (رشتی دوزی) نیز نامیده می شود و زمانی آنرا گلدوزی می نامیدند. این هنر همواره یكی از اقلام صادراتی گیلان محسوب می شود.

قدیمیترین نمونه قلابدوزی گیلان جدا از آنچه كه در مجموعه های خصوصی (در موزه آستان قدس رضوی و موزه هنرهای تزئینی ایران) وجود دارد، متعلق به قرن سیزدهم ه . ق عمل استاد حسین رشتی است.

ابزاركار:

قلاب، جریده، پارچه، نخهای ابریشمی الوان

نقوش متداول :

بازوبندی، بندرومی، بته جقه ای شاخ گوزنی ،بته جقه ای ترمه ای ، بته جقه ای قهروآشتی، گل بادامی ، قاب قابی درختی، گل و بوته، گل و مرغ مجالس شاهانه ، داستانهای ادبی و عرفانی، موضوعات بزمی، شكارگاهی، رزمی، تك چهره، صورت خورشیدی، شمسه ای ترنجی، كتیبه ای، هندسی، گل حاشیه ای، لچك ترنج افشان، سروچه، محرماتی راست كج، گلهای شاه عباسی و طرحهای اسلیمی.

انواع قلابدوزی :

قلابدوزی به شیوه ساده، قلابدوزی به شیوه ضخیم دوزی یا برجسته، قلابدوزی به شیوه معرق.

كاربردهای قلابدوزی :

رومیزی، كوسنی، مفرش، پرده ای، غاشیه( پوشش زین)، دمپایی روفرشی، سجاده.

مهمترین علل زوال این هنر را در كمبود مواد اولیه و افزایش قیمت آن، دستمزد پایین استادكار، كاهش تقاضا و بالاخره كمبود استادكاران قدیمی می توان جستجو كرد.

تعدادی از اساتید قلابدوزی :

محمدرضا كشاف، فیروز شاد، حسین رشتی، غلامحسین رفیعی ، ناظم زاده، حبیب فرودی، و از آن بین تنها استاد مهدی فرودی، استاد عباسعلی بی پناه، استاد عباس حافظی در قید حیات میباشند.