ورزش در دوران بارداری مفید است یا خطرناک

بارداری به معنای خداحافظی با داشتن یک زندگی فعال و پرتحرک نیست انجام ورزش های سبک به طور مرتب نه تنها باعث برخورداری از یک بارداری سالم می شود بلکه سلامت جنین را نیز افزایش می دهد

بارداری به‌معنای خداحافظی با داشتن یک زندگی فعال و پرتحرک نیست. انجام ورزش‌های سبک به‌طور مرتب نه‌تنها باعث برخورداری از یک بارداری سالم می‌شود بلکه سلامت جنین را نیز افزایش می‌دهد. تحقیقات نشان داده‌اند زمانی که زنان باردار به‌طور مرتب ورزش می‌کنند جنین در حال رشد آنها، ضربان قلب آرام‌تر و در هنگام تولد نسبت به نوزادان دیگر وزن متناسب‌تری دارد. علاوه بر این ورزش می‌تواند باعث کاهش کمردرد، خستگی، استرس و بهبود کیفیت خواب شود. همچنین خطر دیابت بارداری را کاهش داده و بدن را برای زایمان آماده می‌کند.

بدن خانم‌ها از ابتدا برای دوران بارداری برنامه‌ریزی شده است و در اکثر موارد این دوران با موفقیت سپری می‌شود. بارداری دوران حساسی است، حساس یعنی نیاز به مراقبت بیشتری دارد. ممکن است بدون مراقبت هم نتیجه خوبی بگیرید اما برای اینکه حس خوبی داشته باشید و با آرامش این دوران را بگذرانید لازم است تلاش کنید تا با برنامه بدن خود هماهنگ شوید. بدن مادر در دوران بارداری تحت‌تاثیر تغییرات فیزیولوژیک، رشد جنین و رحم و تغییرات آناتومیک قرار می‌گیرد. بنابراین برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی و ضعف در ساختمان عضلانی - اسکلتی باید تمامی عضلات به‌خصوص عضلات کف لگن و جدار شکم را از طریق ورزش‌های ملایم مخصوص بارداری تقویت کرد. تغییرات دوران بارداری می‌توانند باعث کمردرد، پشت درد، درد مفاصل، اختلال در گردش خون، مشکلات گوارشی و تنفسی و شل‌شدن عضلات شکم و کف لگن شوند. حضور هورمون‌ها و شل‌شدن عضلات و مفاصل در فرآیند زایمان ضروری است، پس باید از طریق آمادگی بدنی با این تغییرات هماهنگ شوید.

تحقیقات نشان داده‌اند ورزش‌های دوران بارداری علاوه بر فواید جسمانی‌ای که دارند باعث کاهش ترس و هیجان و همچنین افزایش اعتماد به نفس و نشاط روحی می‌شوند. محققان ۳۳ دلیل برای انجام ورزش در دوران بارداری ذکر کرده‌اند که از آن جمله می‌توان به افزایش انرژی و شادابی، تقویت سیستم ایمنی، کاهش تهوع، یبوست و تورم و همچنین کاهش مدت زمان زایمان اشاره کرد. لازم به توضیح است که ورزش‌های دوران بارداری نسبت به ورزش‌های معمول، متفاوت هستند. مادران باردار حتما باید از صحت انجام حرکات خود مطمئن باشند. در غیر این صورت ممکن است به بدن خود آسیب برسانند.

مادرانی که پیش از بارداری ورزشکار بوده‌اند باید در سه‌ماهه اول بارداری بیشتر احتیاط کنند و در مورد ادامه فعالیت ورزشی خود حتما با پزشک و ماما مشورت کنند. ورزش به هیچ‌وجه نباید باعث افزایش ضربان قلب، تغییرات دمای بدن، تعریق زیاد و همچنین کاهش اکسیژن در بدن شود. افزایش ضربان قلب بیش از ۱۴۰ ضربه در دقیقه و افزایش دمای بدن در طی شش هفته ابتدای بارداری رشد جنین را مختل می‌کند و باعث نقص در هنگام تولد می‌شود. تعریق زیاد باعث از دست‌رفتن آب بدن و افزایش دما و ریسک زایمان زودرس می‌شود.

انجام ورزش‌های استقامتی و سنگین در این دوران ممنوع است. علاوه بر این ورزش‌های رزمی، شیرجه‌زدن و اسب‌دوانی و مانند اینها به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود. دوچرخه‌سواری برای اکثر افراد مشکلی ایجاد نمی‌کند اما اگر در دوران بارداری جفت سرراهی داشته باشید بهتر است این ورزش را انجام ندهید زیرا تکان‌خوردن شکم باعث خونریزی خواهد شد. همچنین با گذشت زمان و بالارفتن ماه‌های بارداری به‌خصوص سه‌ماهه سوم که حفظ تعادل، کار مشکلی است دوچرخه‌سواری توصیه نمی‌شود. مناسب‌ترین ورزش برای تمام خانم‌های باردار که در این دوران مشکل مامایی ندارند، پیاده‌روی است. البته شدت و مدت این فعالیت براساس نیاز خانم‌ها متفاوت است. پیاده‌روی فعالیتی آسان برای تمامی کسانی است که تا به حال ورزش نکرده‌اند و همچنین جایگزین مناسبی برای افرادی است که قبلا ورزشکار بوده‌اند. قبل از شروع هر تمرین ورزشی بهتر است که با چرخاندن بازوها و مچ پاها و انجام حرکات کششی در ناحیه عضلات پا، بدن خود را گرم کنید و بعد از انجام پیاده روی نیز برای پنج دقیقه حرکات کششی انجام دهید. فراموش نکنید که حتما برای ورزش کردن فضایی را انتخاب کنید که حداقل آلودگی هوا را داشته باشد.

پیشنهاد دیگر، راه رفتن در استخر خلوت با دمای معتدل است. این فعالیت باعث کاهش کمر درد و تقویت عضلات کف لگن و جدار شکم و افزایش آرامش مادر می‌شود. دمای بالای آب و استفاده از سونا و حمام آفتاب در این دوران رشد جنین را مختل می‌کند. شنا نیز ورزش مناسب و کم‌خطری است اما قبل از انجام آن مشورت با مامای خود را فراموش نکنید. اگر تا به حال شنا نکرده‌اید باید به‌آرامی و به‌تدریج در مکانی خلوت شناکردن را بیاموزید. بهتر است قبل از شنا برای پنج دقیقه بدن‌تان را گرم کنید. آب به‌تنهایی خطری برای شما ندارد و در تحقیقات هیچ‌گونه خطر جدی در مورد کلر و باکتری و مواد شیمیایی موجود در استخر برای مادر باردار یافت نشده است. تاکید می‌شود مادری که به دلیل مشکلات مامایی نیاز به استراحت دارد نباید حتی ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی را انجام دهد. اما با برطرف‌شدن مشکل می‌تواند مجددا ورزش‌کردن را شروع کرده و تا قبل از زایمان ادامه دهد.

زهرا علوی

کارشناس مامایی و مربی رسمی آموزش دوران بارداری