مشکل پوستی ۳۰ درصد مردم

دکتر عباس زمانیان می گوید خطوط پوستی استریا تحت تاثیر ژنتیک, بارداری, جهش رشد, تغییر وزن, ورزش و داروها ایجاد می شود

شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که یکباره با خطوط باریکی روی پوست خود روبرو شده باشید. این ترک‌ها ابتدا صورتی‌رنگ هستند و با گذشت زمان، رنگ آنها به سفید تغییر می‌یابد. دلایل ایجاد این ترک‌های پوستی در ذهن ما کشیدگی پوست به دنبال افزایش وزن، دوران بلوغ و بارداری است...

این خطوط، بیشتر روی باسن، سینه‌ها، بازوها، ران‌ها و شکم شکل می‌گیرند. برخی برای درمان آنها به پزشکان مراجعه می‌کنند، برخی به دنبال کرم‌های زیبایی کارخانجات بهداشتی- آرایشی می‌روند و برخی دیگر درمان با لیزر را برمی‌گزینند. با دکتر عباس زمانیان، متخصص پوست و مو و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره این عارضه گفت?وگو کردیم.

▪ این ترک‌های پوستی که از نظر زیبایی آزاردهنده هستند چطور ایجاد می‌شوند؟

- به این ترک‌های پوستی اصطلاحا استریا (striae) می‌گویند که عبارت است از اسکار‌های خطی سفید یا صورتی‌‌رنگ و معمولا به طور قرینه در نقاط مختلف بدن از جمله روی شکم، قسمت خارجی بازوها و ران‌ها و پشت کمر ایجاد می‌شوند. اگر چه اطلاعات کمی از علت این اسکار‌های پوستی در اختیار داریم ولی عواملی مانند ژنتیک، بارداری، دوران بلوغ، جهش رشد، افزایش سریع وزن، از دست دادن وزن، چاقی، ورزش‌هایی که باعث افزایش سریع توده عضلانی می‌شود و عوامل هورمونی به ویژه گلوکوکورتیکوئیدها یا مصرف موضعی یا سیستمیک این داروها را می‌توان به عنوان عوامل ایجاد استریا‌ها نام برد.

▪ استریاها در ابتدا سفید نیستند. لطفا روند شکل‌گیری آن را توضیح دهید.

- درست است. باید یادآوری کنم که پوست از ۳ لایه تشکیل شده که از خارج به داخل به‌ ترتیب اپیدرم، درم و هیپودرم هستند و

هر کدام از این لایه‌های پوست نقش و وظایف خاصی را بر عهده دارند تا سلامت ما حفظ شود. لایه میانی پوست از الیافی تشکیل می‌شود که کلاژن و الاستین خوانده می‌شود. یکی از نقش‌های این الیاف، صافی و طراوت پوست انسان‌هاست البته این الیاف وظایف مهم دیگری هم دارند که از حوصله این بحث خارج است. بنابراین هرگونه آسیبی به این الیاف می‌‌تواند ظاهر ناخوشایند پوستی برای ما ایجاد کند. در رابطه با استریا به خاطر کشش پوست و از هم جدا شدن الیاف کلاژن درم باعث می‌شود ابتدا التهاب، ایجاد ‌شود و به همین خاطر به رنگ قرمز یا صورتی متمایل به آبی هستند ولی بعد از مدتی که التهاب فروکش می‌کند به حالت سفید رنگ می‌آیند و سطح آنها نیز نازک و چروکیده می‌شوند.

▪ استریاها در چه افرادی بیشتر رخ می‌دهند و چه درصدی از افراد جامعه را درگیر می‌کنند؟

- این ضایعات در دامنه سنی ۵ تا ۵۰ سالگی هم در دختران و هم در پسران می‌تواند ایجاد شود و حدود ۲۵ تا ۳۵ درصد از افراد جامعه (به?طورمتوسط۳۰درصد) را درگیر می‌کند. میزان شکل‌گیری این خطوط در خانم‌ها ۲ برابر آقایان است که عمدتا در دوران بلوغ و بارداری رخ می‌دهد. استریا در پسرها بیشتر روی ران‌ها، بازوها و همچنین پشت کمر شایع است.

▪ آیا نوع پوست روی ایجاد آنها تاثیرگذار است؟

- فکر می‌کنم همین‌طور است چون استریا در نژاد قفقازی که پوست نسبتا روشنی دارند، بیشتر دیده می‌شود اما ایجاد استریا با چرب یا خشک بودن پوست ارتباطی ندارد.

▪ رابطه دوران بارداری با این ترک‌ها چیست؟ آیا می‌توان از ایجاد آنها در این دوره پیشگیری کرد؟

- در دوران بارداری به دلیل افزایش حجم داخل شکم، پوست کشیده می‌شود و این حالت به خصوص در ۳ ماهه آخر بارداری بیشتر مشهود است. همین کشش، باعث جداشدن الیاف لایه میانی (درم) پوست می‌شود و نتیجه آن اسکار‌هایی است که بیشتر خانم‌ها از نظر زیبایی آن را دوست ندارند. البته این اسکارها در همه بارداری‌ها اتفاق نمی‌افتد و حدود

۲۵ درصد از خانم‌ها به آن مبتلا نمی‌شوند. احتمال شکل‌گیری این عارضه در بارداری اول بیشتر از بارداری‌های بعدی است.

▪ درمان این ترک‌ها چگونه امکان‌پذیر است؟ آیا زمان مراجعه در نوع درمان یا بهبودی آن موثر است؟

- معمولا هر چه فرد مبتلا زودتر مراجعه کند مثلا در زمانی که این خطوط التهابی یا قرمزرنگ هستند برخی لیزر‌ها موثر هستند یا اینکه درمان دارویی هم در این موقع تاثیر بهتری خواهد داشت. پس بستگی به زمان مراجعه و نوع درمان دارد. استریاهای مزمن که رنگ آنها سفید شده است پاسخ درمانی ضعیفی خواهند داشت.

▪ درمان چگونه صورت می‌گیرد؛ قرص، پماد، کرم‌های زیبایی تولید شرکت‌های آرایشی و بهداشتی یا لیزر؟

- می‌توان از کرم‌های خاصی برای درمان استفاده کرد. البته شرکت‌های تجاری که محصولات آرایشی تولید می‌کنند، ادعا دارند که کرم‌های مخصوصی برای این اسکار‌ها تولید کرده‌اند اما تا زمانی که بررسی جامعی روی این محصولات صورت نگیرد نمی‌توان آنها را از نظر علمی تایید کرد. از لیزرهای به خصوصی نیز برای درمان این عارضه استفاده شده که موفقیت آن نسبی است. به طور کلی لیزر در مراحل اول ایجاد این ضایعات ممکن است کمک کند اما در همه موارد کارایی لازم را نخواهد داشت.

▪ درمان چقدر زمان می‌برد؟ لطفا به تفکیک نوع درمان توضیح دهید.

- اگر روش درمانی لیزر انتخاب شود، حداقل یک دوره درمانی ۶ ماهه لازم است و ماهیانه یکبار لیزر باید انجام گیرد. کرم‌های تجویزی برخی در دوران بارداری و برخی بعد از این دوران مورد استفاده قرار می‌گیرند که بین

۶ تا ۱۲ ماه زمان می‌برد. اگرچه موارد زیادی از این استریا‌ها بعد از یکسال خود به خود به طور قابل‌ملاحظه‌ای بهبود می‌یابند.

▪ راه‌های پیشگیری از این ترک‌ها کدام‌اند؟ لطفا برای هر کدام از شایع‌ترین موارد که شامل بارداری، افزایش وزن و بلوغ، ورزش‌های عضلانی و کاهش وزن هستند، شیوه پیشگیری خاص آن را بگویید.

- پیشگیری از ایجاد این عارضه کمی مشکل است چون در اختیار فرد نیست که بتوان جلوی آن را کاملا گرفت. برخی، کرم‌هایی را برای پیشگیری در دوران بارداری پیشنهاد داده‌اند ولی مستندات علمی که بتوان به آنها استناد کرد بسیار کم است به همین دلیل روش یکسانی برای همه موارد وجود ندارد.

▪ توصیه پایانی؟

- نکته حائز اهمیت، اطمینان خاطردادن به افراد مبتلا به این عارضه است چون تعداد قابل‌توجهی از این ضایعات به مرور زمان بهتر می‌شوند و اسکار خیلی کم به چشم می‌آید.

سحر آریافرهنگ