اعلام خطر برای فقرا و حامیان فقرا

لایحه هدف مند کردن یارانه ها, لایحه افزایش قیمت است و تحول فقط برای ثروتمندان و کسانی که از افزایش قیمت سود می برند, رخ می دهد پیش بینی کرده اند مبلغی هم به عنوان کمک به فقرا پرداخت شود من نمی گویم قصد کسانی که این لایحه را نوشته اند فقیرتر کردن فقرا بوده, اما نتیجه عمل آنها این خواهد شد

لایحه هدف‌مند کردن یارانه‌ها، لایحه افزایش قیمت است و تحول فقط برای ثروتمندان و کسانی که از افزایش قیمت سود می‌برند، رخ می‌دهد. پیش‌بینی کرده‌اند مبلغی هم به عنوان کمک به فقرا پرداخت شود. من نمی‌گویم قصد کسانی که این لایحه را نوشته‌اند فقیرتر کردن فقرا بوده، اما نتیجه‌ عمل آنها این خواهد شد.

این لایحه در صورت تصویب و اجرا دودی بر چشم ضعفا است و ثروت‌هایی که لبریز می‌شود، به جیب ثروتمندان می‌رود. فقرا از انرژی، حمل و نقل، نان، دارو و… بی‌بهره می‌شوند.

درمان، به دلیل هزینه‌های سنگینی که قیمت بالای دارو موجب آن است، ضربه جبران‌ناپذیری به دهک‌های پایین جامعه می‌زند. طبیعتا در چنین شرایطی دولت شروع می‌کند به فرانشیزسازی و چنان قیمت دارو افزایش پیدا خواهد کرد که افراد برای سرما‌خوردگی و درمان آن هم پول کافی نخواهند داشت.

متاسفانه موافقان لایحه عنوان می‌کنند این هزینه‌ها از ۱۰ هزار میلیارد جبران می‌شود. در حالی که اگر فقط میزان یارانه گندم و درمان را محاسبه کنند متوجه می‌شوند این بودجه کفاف این دو قلم را نخواهد داد. در حال حاضر ما برای گندم بیش از ۵ هزار میلیارد تومان یارانه مستقیم می‌دهیم.

اگر این یارانه از گندم، آرد و پخت برداشته شود قیمت هر عدد نان برای مصرف کننده بیش از ۱۰۰۰ تومان خواهد شد. چنین نسبتی در بخش دارو و درمان چند برابر است. این بودجه‌ای که عنوان می‌شود برای درمان، دارو، حمل و نقل و انرژی به هیچ وجه کفایت نمی‌کند. باید به جای عنوان هدف‌مند کردن یارانه‌ها برای این لایحه، عنوان افزایش قیمت‌ها برای آن انتخاب می‌شد. باید بین عدالت و افزایش قیمت تفاوت قایل شد. آثار تورمی ‌پنج ساله یا یک ساله اجرای این لایحه هیچ تفاوتی با هم ندارد.

مهم‌ترین مشکل ما در بحث آزادسازی قیمت‌ها افزایش هزینه درمان و انرژی است. ما امیدواریم نمایندگان با دقت بالایی به بررسی این لایحه و پیامدهای آن بیندیشند.

من برای فقرا و همه کسانی که از فقرا طرفداری می‌کنند، اعلام خطر می‌کنم. امروز بانک جهانی خود معترف است که آثار منفی چنین اقداماتی بیش از آثار مثبت آن است و به همین خاطر به اصلاح سیاست‌های خود پرداخته تا مشکلاتی را که از اجرای این سیاست در کشورهایی چون هند و مکزیک و… ایجاد کرده جبران کند. ‌در این لایحه سعی بر این است که خود را به اقتصاد بین‌المللی گره بزنیم بدون آنکه از فضایل اقتصاد بین‌المللی بهره‌مند شده باشیم.

غلامرضا مصباحی‌مقدم/ رییس‌کمیسیون ویژه بررسی طرح تحول اقتصادی دولت در مجلس شورای اسلامی

لایحه هدف‌مند کردن یارانه‌ها از نقاط قوت و ضعفی برخوردار است. ‌نقطه قوت این لایحه کاهش اتکای بودجه به درآمد حاصل از فروش نفت است. ‌اجرای این لایحه می‌تواند از یک سو مصرف انرژی را در کشور بهینه‌سازی کرده و از سوی دیگر بهره‌وری انرژی را افزایش دهد .

با توجه به اینکه تغییر قیمت‌ها در فاصله زمانی ۳ تا ۵ سال، موجب کاهش نرخ تورم در کشور خواهد شد، دولت در این لایحه ضرورتی را برای درآمد ناشی از اجرای هدف‌مند کردن یارانه‌ها درنظر گرفته که این صندوق خارج از نظارت دیوان محاسبات کشور است، گرچه امکان اصلاح قیمت‌ها را به دولت می‌دهد.

دولت در این لایحه اختیار وضع مالیات را برای خود مطالبه کرده که این کار خلاف قانون اساسی است. این لایحه همچنین امکان تغییر و تحول در بودجه و مصرف درآمد ناشی از اصلاح قیمت‌ها را به دولت می‌دهد، گرچه این کار دست دولت را برای تغییر و تحول درساختار اقتصادی کشور بازمی‌گذارد، اما موجب کاهش نظارت مجلس می‌شود. در این لایحه به دولت اجازه داده می‌شود تا بخشی از درآمد ناشی از اصلاح قیمت‌ها را به صورت نقدی یا غیرنقدی به هفت دهک پایین جامعه بدهد و البته در باره اینکه چه‌طور دولت تورم ناشی از آن را مهار خواهد کرد، چیزی در لایحه نیامده است.

درخصوص ماده ?? این لایحه درخصوص توقف افزایش سالانه دستمزدها براساس نرخ تورم مانع از افزایش بودجه عمومی‌دولت خواهد شد. البته اگر بنا باشد که هم دستمزدها سالانه افزایش یابد و هم پرداخت نقدی یارانه‌ها در کشور صورت گیرد، آثار تورمی‌ آن درجامعه قابل توجه خواهد بود.

همچنین یکی از مهم‌ترین نقاط این لایحه، تقویت نظام تامین اجتماعی و کمک رسانی به دهک‌های پایین جامعه، هدف‌گذاری اساسی در پرداخت یارانه به کالاهای اساسی، بالا بردن سطح رفاه و حفظ سلامت جامعه است.

استفاده از شیر، نان، گوشت، ماست و حتی دارو برای بالابردن شاخص‌های سلامت جامعه یکی از اهداف مهم دولت در پرداخت یارانه جنسی است. انتظار می‌رود دولت با نقدی‌سازی یارانه‌ها همچنان با راهکارهایی نسبت به هدف گذشته حساسیت داشته باشد.

باید توجه داشت که گرچه دهک‌های مختلف درآمدی به طور یکسان از یارانه کالاهای اساسی استفاده نمی‌کنند، اما نفس بهره‌بری دهک‌های پایین درآمدی از این کالاها برای دولت بااهمیت است.

اگر دولت براساس برنامه مدون و مشخص نظام بیمه‌های تامین اجتماعی و یارانه مستقیم به خانواده‌های ضعیف را تامین کند، مشکلی در خصوص حذف یارانه‌های دارو و آزادسازی قیمت‌ها در بخش درمان رخ نمی‌دهد، اما اگر نظام تامین اجتماعی درست نشود، این اقدام بسیار مشکل‌ساز خواهد بود. ضمن آنکه باید پرداخت‌های نقدی در این زمینه برآورد و سطح بودجه موجود با هزینه‌ها سنجیده شود.

علیرضا محجوب

نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی