سونات مهتاب بتهوون

سونات مهتاب را می توان مشهورترین سونات پیانو در بین آثار بتهوون نامید, بسیاری از نویسندگان رابطه بین عشق پنهانی آهنگساز به گوچیاردی و طنین فزاینده بخش اول سونات را غیر قابل انکار بر شمرده اند

سونات مهتاب در تابستان سال ۱۸۰۱ در مجارستان در املاکی متعلق به خانواده براونشویک (Brunswick) توسط بتهوون ساخته شد و در سال ۱۸۰۲ انتشار یافت. این سونات به کنتسی ۱۷ ساله از شاگردان بتهوون به نام جولیتا گوچیاردی (Giulietta Gucciardi) تقدیم شده است.

سونات مهتاب را می توان مشهورترین سونات پیانو در بین آثار بتهوون نامید، بسیاری از نویسندگان رابطه بین عشق پنهانی آهنگساز به گوچیاردی و طنین فزاینده بخش اول سونات را غیر قابل انکار بر شمرده اند. ناگفته نماند که در حقیقت تم اصلی بخش اول این سونات از یک قطعه رومانتیک آلمانی اقتباس شده است.

تجسمی که آهنگساز در این قطعه ارائه نموده، ظاهرا با تفکراتش همخوانی چندانی ندارد و می توان اینگونه تصور کرد که بتهوون تحت تاثیر احساسات شدیدش در آن مقطع زمانی این اثر را تهیه و تنظیم نموده است.

در بخشی از کار نت های پراکنده ای مربوط به بخش هایی از دون ژوان (Don Juan) موتسارت هم به چشم می خورد، قسمتی که در آن فرمانده به دست دون ژوان کشته می شود.

تحلیل و مقایسه این سونات با دیگر کارهای بتهوون نشان می دهد، شنیدن این اثر بیش از آنچه یادآور روشنایی عاشقانه و رومانتیک ماه باشد، یاد آور موسیقی سوگوارانه مراسم تدفین است.

● این سونات پیانو از سه موومان تشکیل شده :

۱) Adagio Sostenuto

۲) Allegretto

۳) Presto Agitato

موسیقی هر سه قسمت این سونات بگونه ای است که بر روی قسمتهای دیگر تاثیر می گذارد و شاید بتوان گفت که آنچه در شنیدن تنها یکی از موومانها درک می شود با آنچه پس از شنیدن تمام موومانها از همان قسمت درک می شود یکی نیست.

تم اصلی به کار رفته در موومان اول، با دقت و جزئیات کامل در بخش دوم بسادگی شرح داده شده و همینطور تم موومان دوم در آغاز موومان سوم سونات بکار برده شده است.

● Adagio Sustenuto

این موومان از سه گانه با استفاده از حالت تاکیدی نت های ملود و در ادغام - یا مقایسه - با بخش های دیگر به نوعی می تواند احساس حضور یا بودن در یک قبرستان - یا حتی بودن در درون قبر - را برای شنونده تداعی کند. آهنگساز در آغاز این بخش، نوازنده را به سویی هدایت می کند که با ظرافت کامل و حتی بدون استفاده از پدال می تواند آنرا اجرا کند. (در واقع اگر به تنظیم پیانو در این قسمت دقت کنید متوجه می شوید که به نوعی شبیه تنظیم کارها برای سازی مانند گیتار برای آن انتخاب شده است.)

● Allegretto

این موومان بسیار کوتاه این تصور را ایجاد می کند بیشتر به منظور ایجاد ارتباط بین بخش اول و سوم - یک پل - در نظر گرفته شده تا یک موومان مستقل. احساس در این قسمت پررنگ تر است و حالت متفکرانه بخش نخست، به تدریج محو و ناپدید می گردد و ذهن را برای پذیرش جنب و جوش بخش سوم آماده می نماید.

● Presto Agitato

از لحاظ زمانی این بخش دو برابر بخش های قبلی است و می توان آن را به بیانی نمایشی از یک توفان دانست. توفانی مهیب که به نوعی حکایت از عشق دیوانه وار آهنگساز به جولیتا و امید به ازدواج با او دارد.

شنونده دو تم متفاوت را در این بخش تشخیص می دهد. یک تم تند و سریع که بر به کارگیری نت های تاکیدی استوار شده و در مقابل تم دوم که دارای فرم بزمی تری است. این دو تم به طرز استادانه ای با یکدیگر ترکیب شده و یک توفان احساسی را خلق نموده اند.

سونات مهتاب یکی از معروفترین سونات های بتهوون است و با وجود آنکه در سال ۱۸۰۱ نوشته شده است امروزه بیش از هر زمان دیگر به عنوان یکی از مشهورترین قطعات پیانو در تاریخ موسیقی مطرح است.

کاوه رهنما