داروهای نیروزا

در طول تاریخ بسیاری از داروهای گیاهی و صنعتی برای افزایش توانایی جسمی و ورزشی مورد استفاده قرار گرفته اند و هر كدام پس از مدتی بخاطر عوارض جانبی مختلف كنار گذاشته اند و هنوز اكسیر مؤثر و بی خطری پیدا نشده است

برخی ورزشكاران از حدود ۴۰ سال پیش از هورمونهای جنسی مردانه و مشتقات آنها برای نیروزایی استفاده می كرده اند كه امروزه بسیاری دچار عوارض آنها از جمله سرطان كبد شده اند . اخیراً داروهای جدیدتری مورد استفاده بعضی ورزشكاران قــرار می گیرد كه هنوز حتی اثر بخشی آنها در افزایش نیروی جسمی مورد مطالعه علمی دقیق قرار نگرفته است و عوارض بسیاری از آنها هنوز ناشناخته اند . بهمین دلیل برای حفظ سلامت جسمی ورزشكاران و پیشگیری از عوارضی كه آنان ناآگاهانه دچار می شوند ، كمیته بین المللی المپیك استفاده از بسیاری آنها را ممنوع كرده است و آزمایشات متعددی برای اطمینان از این امر بر روی ورزشكاران رقابتهای رسمی انجام می دهد . به ورزشكاران عزیز توصیه می شود

كاربرد غیر مجاز داروها در ورزش (دوپینگ)

دوپینگ از واژه هلندی DOOP به معنی غسل تعمید آیین مسیحی گرفته شده است . كاربرد واژه دوپینگ ،كمتر از صدسال قدمت دارد .نخستین مورد مرگ در اثر مصرف دارو در سال ۱۸۸۶ میلادی ، در یك مسابقه محلی دوچرخه سواری اتفاق افتاد . در سال ۱۹۱۰ میلادی دوپینگ برای اولین بار جنبه رسمی وقانونی پیدا كرد ، بطوری كه دراین سال ، در یك مسابقه اسب سواری ، اسبهای مسابقه از نظر مصرف مواد نیروزا مورد آزمایش قرار گرفتند . در المپیك ۱۹۵۴ گزارشاتی مبنی بر استفاده از دارو توسط ورزشكاران شوروی سابق انتشار یافت . مرگ كورت انمار جانسون دوجرخه سوار دانماركی در المپیك ۱۹۶۰ رم خبری تكان دهنده برای جهان ورزش بود ، تا اینكه اولین آزمایشات دارویی در المپیك به سال ۱۹۶۸ در المپیك زمستانی فرانسه به عمل آمد . ‌ در سالهای اخیر ، همگام با پیشرفت دانش پزشكی وداروسازی ، د ركنار استفاده صحیحی از كشفیات روز افزون این علوم ، متاسفانه عده ای با اهداف سودجویانه ، استفاده نابجا از داروها را درجامعه اشاعه می نمایند . یكی از عرصه های این سود جویی كاربرد غیر از داروها در ورزش وترویج آن بوده است كه اهداف اقتصادی ، اجتماعی وحتی سیاسی در ورای این موارد استفاده نابجا وجود دارد . موارد فراوان خلع مدال ، عوارض زیانبار گسترده جسمی وروحی گزارش شده از ورزشكاران وبالاخره،موارد مرگ ومیر قبل توجه ناشی از ارتكاب به دوپینگ ، حاكی از گسترش تكان دهنده این ضد ارزش در صحنه ورزش می باشند . در سال ۱۹۸۱ ، یك بررسی در بین دانش آموزان ورزشكار آمریكایی مشان داد كه ۸۰ درصد افراد تحت مطالعه ، حداقل یك مورد سابقه استفاده از الكل ، ۲۰ درصد از آنها سابقه مصرف ماری جوآنا و ۲ درصد از این افراد تجربه مصرف استروئیدهای آنا بولیزان را داشته اند . در یك بررسی دیگر بر روی رشته های دیگر ورزشی ، كمترین میزان كاربرد داروها در رشته «‌هاكی روی چمن »‌ و بیشترین میزان كاربرد ، در رشته های وزنه برداری و دومیدانی ثبت شده است . در حال حاضر تمامی سازمانهای اجرایی ورزش و درراس آنها كمسیون پزشكی كمیته بین المللی المپیك (IOC-MC ) كه از سال ۱۹۷۶ فعالیت رسمی خود را شروع كرده ، مسئولیت مبارزه با دوپینگ را درسراسر جهان برعهده دارند . این سازمانها تدوین وانتشار فهرستهایی همراه با تجدید نظر مداوم را دربرنامه كار خود قرار داده اند و به انتشار این فهرستها ، همراه با انتشارات آموزشی دیگر و نیز انجام آزمایشات دارویی برروی نمونه های گرفته شده از ورزشكاران نسبت به ریشه كنی دوپینگ اقدام می نمایند .

كاربرد غیر مجاز داروها در جوانان

دوران جوانی ، مرحله قدرت و آسیب پذیری زیاد شناخته شده است، طغیان احساسات جوانی وطلب شهرت ومقام ، می تواند جوانان ورزشكاررا در برخی از موارد تشویق به كاربرد غیر مجاز دارو نماید . در نتیجه یك مطالعه برروی جوامع غربی ، داروها وموارد مورد كاربرد غیر مجاز ، برحسب میزان مصرف آنها ، به ترتیب ، الكل ، ماری جوآنا ، دخانیات ، آمفتامین ها ، داروهای توهم زا ( LSD )، كوكائین ، ویتامین ها وبالاخره ، استروئیدهای آنابولیزان گزارش شده اند. به دلیل حساسیتهای سنی ویژه ، ایجاد مقاومت درونی در جوانان از طریق ارائه آموزشهای مفید در خصوص داروها و عوارض مخاطره آمیز آنها ، بهتر از منع مستقیم واعمال مجازاتهای شدید است ، گرچه اتخاذ شیوه های قانونی نیز در جای خود ، در مورد افراد ضرورت دارد .

دلایل منع دوپینگ :

دوپینگ خود به دلایل اساسی زیر ، ممنوع شناخته شده است :

۱- دلایل فیزیكی : كاربرد داروها طیفی از اثرات جانبی ناخواسته وزیانبار را برای بدن فرد برجای می گذارد كه می توانند در پاره ای از موارد برگشت ناپذیر باشند واز این رو ،صدمات جبران‌ناپذیری را بر روی سلامتی ورزشكار وارد نمایند .

۲- دلایل اخلاقی : دوپینگ با اهداف عالیه ورزش كه سالم سازی جسم وروان می باشد منافات دارد . از طرف دیگر این پدیده زمینه ای را برای كشانده شدن جوانان ورزشكار به سوی بلای خانمانسوز اعتیاد فراهم می آورد .

۳- دلایل قانونی : دوپینگ بدلیل ایجاد برتری غیر منصفانه در صحنه ورزش ، بر خلاف مقررات جاری سازمان های اجرایی ورزش می باشد وارتكاب آن ، جرم شناخته می شود .

قوانین جاری :

همچنانكه در بخش های پیشین ذكر شد اتكا به مقررات واعمال مجازاتهای شدید برای مرتكبین دوپینگ ، در كنار برنامه های مدون آموزشی وپرورش فكری جوانان ورزشكار برای مبارزه با این ضد ارزش ضروری می باشد . سازمانهایی نظیر كمیسیون پزشكی كمیته بین المللی المپیك (IOC-MC ) كمیته المپیك ایالات متحده USOC وسایر سازمانهای اجرایی وبین المللی ، همگی با محكوم نمودن دوپینگ در ورزش ، مقررات خاصی را درمسابقات تحت پوشش خود به مرحله اجرا گذاشته اند ودرقالب این مقررات ، مجازاتهای ویژه ای را نیز جهت مرتكبین دوپینگ پیش بینی نموده اند . IOCMC با تمایز بین استفاده آگاهانه وعمدی از یك سوء مصرف غیر آگاهانه در قالب فرمولهای دارویی درمانی (نظیر وجود داروهای ممنوعه در فرمولهای ضد سرماخوردگی یا ضد اسهال )

مجازاتهای خود را چنین اعلام نموده است :

۱- دوپینگ آگاهانه

- سه سال محرومیت از شركت در مسابقات رسمی برای اولین مورد تخلف

- محرومیت مادام العمر از شركت در مسابقات رسمی برای دومین مورد تخلف

۲- دوپینگ غیر آگاهانه

- سه ماه محرومیت از شركت در مسابقات رسمی برای اولین مورد تخلف

- دوسال محرومیت از شركت در مسابقات رسمی برای دومین مورد تخلف

لازم بذكر است كه در تمامی موارد فوق الذكر ، اگر فرد خاصی موفق به دریافت مدال شده باشد مدال وی باز پس گرفته می شود .

داروها و دوپینگ

از دیدگاه كلی ، سه گروه از داروها توسط ورزشكاران مورد استفاده نابجا قرار می گیرند كه عبارتند از :

۱- داروهای نیروزا ( ergogenic ) كه توسط ورزشكار به طور آگاهانه برای افزایش كارآیی ورزشی مورد استفاده قرار می گیرد ، مانند استروئیدهای آنا بولیزان

۲- داروهای درمانی (Therapeutic ) كه توسط ورزشكار یا پزشك معالج وی بطور آگاهانه ویا ناآگاهانه در قالب نسخه های درمانی مورد استفاده واقع می شوند، طبق مقررات ، برخی از یان داروها نظیر داروهای ضد احتقان مقاد سمپاتیك وداروهای مخدر ضد اسهال و یا كورتیكواستروئیدهای موضعی ، در صورتی كه قبل از مسابقه توسط پزشك تیم ، مصرف آنها باطلاع كمیته برگزار كننده رسیده باشد ، مجاز شمرده می شوند

۳-داروهای نشئه آور (recreational drugs ) كه برای ایجاد حالت خوشی كاذب وعدم احساس خستگی وتنش های روحی توسط ورزشكار مصرف می شوند نظیر الكل وماری جوانا براساس نظرIOC- M مصرف پنج گروه از داروها توسط ورزشكاران در مسابقات ورزشی ممنوع می باشد كه عبارتند از محركهای سیستم اعصاب مركزی ، ضد دردهای مخدر، استروئیدهای آنابولیزان ، داروهای مدّر وبالاخره مسدود كننده های گیرنده های بتا آدرنرژیك. داروهای محرك سیستم اعصاب مركزی : این داروها در درمان جهت افزایش هوشیاری ، رفع خستگی ، كاهش اشتها ، درمان برخی اختلالات خواب آلودگی ونیز در «قزون فعالیتی» كودكان بكار می روند .

---