مدخلی در باب شبكه اطلاعات منطقه ای

میزان تسلط و توانایی اطلاعاتی یك ملت و شیوه های به كارگیری آن , عامل تعیین كننده ای در پیشرفت یا عدم موفقیت آن ملت محسوب می شود

میزان تسلط و توانایی اطلاعاتی یك ملت و شیوه های به كارگیری آن ، عامل تعیین كننده ای در پیشرفت یا عدم موفقیت آن ملت محسوب می شود . حجم و نظامهای اطلاعات علمی و تكنولوژی هر كشوری ، تعیین كننده سمت و سوی برنامه های آن كشور است و این برنامه ها به نوبه خود ، تعیین كننده سطح دانش و تكنولوژی آن كشور است .در این مقاله سعی شده است به نیازهای برنامه ای در نظام اطلاع رسانی كشور ، به شرح زیر پرداخته شود :

۱) توسعه همه جانبه سیاستهای ملی اطلاعات ؛

۲) تاسیس انجمن یا كانونی برای توسعه سیاست ملی اطلاعات و شرح و بیان برنامه ها؛

۳) شناسایی و تغذیه هریك از منابع اطلاعاتی كشور ؛

۴) ایجاد شبكه منطقه ای بین مراكز اطلاعاتی و كتابخانه ای .

نگارنده بر آن است تا به رسالت اساسی كتابخانه های دانشگاهی ، در ایفای نقش هماهنگ كننده در راستای شبكه اطلاع رسانی منطقه ای بپردازد . واحدهای تامین كننده متخصص و كارشناس علوم كتابداری و اطلاع رسانی ، درزیر مجموعه های سازمانی كتابخانه های هماهنگ كننده پیشنهاد شده است . از طرف دیگر ، به منظور كارآیی بیشتر نظام كتابخانه ها و شبكه اطلاعاتی ، فعالیتهای معنوی و سازماندهی شده ای تحت عناوین ذیل مطرح و مورد تاكید قرار گرفته است :

▪ تعاونی تهیه مجلات و نشریات ادواری ؛

▪ تعاونی تهیه كتب علمی و آموزشی ؛

▪ تعاونی رده بندی موضوعی و فهرستنویسی ؛

▪ تعاونی صحافی ؛

▪ سرویسهای اطلاعاتی مربوط به سیستمهای ارتباطی گوناگون ؛

▪ تعاونی تهیه و تولید تجهیزات و لوازم كتابخانه ای .

درخاتمه این مقاله ، به ذكر توصیه هایی مبنی بر ایجاد سازمان اطلاع رسانی كشور و همچنین تشكیل شورای عالی اطلاع رسانی ، با مشاركت و عضویت روسای كتابخانه های مركزی دانشگاهها ، اساتید و صاحبنظران پرداخته شده است

امروزه اطلاعات به عنوان یك منبع موثر و تغذیه كننده برای بقای منابع اقتصادی ، ارزش حیاتی پیدا كرده است . در اختیار گذاشتن سرمایه اطلاعاتی ، كلید توانایی یك كشور برای رقابت با اقتصاد جهانی است.میزان تسلط و توانایی اطلاعات یك ملت و شیوه های به كارگیری آن ، در پیشرفت یا عدم موفقیت آن ملت ، عامل تعیین كننده ای محسوب می شود . در چنین كشورهایی مسئولان كتابخانه ها ، مراكز اطلاعاتی و صاحبان اندیشه ، مهره های اصلی مستند . اطلاعات یك كشور ، تعیین كننده سمت و سوی برنامه های آن كشور است و این برنامه ها به نوبه خود ، تعیین كننده سطح دانش و تكنولوژی آن كشور شمرده می شوند . از آنجا كه اطلاعات ، تضمین كننده زندگی اقتصادی یك كشور به حساب می آید ، لذا هدف سیاستهای اطلاعاتی و اطلاع رسانی آن است ، كه برای استفاده بهینه از اطلاعات به صورت یك جریان سیال عمل كند و چنانچه پاره ای از كتابها و مراكز اطلاعاتی ، با این نیاز جامعه به نحو شابسته ای برخورد ننمایند – یعنی از معرفی و در اختیار گذاشتن آنچه در منابعشان موجود است خودداری كنند – به احتكار اطلاعات پرداخته اند كه این عدم پاسخگویی به نیازهای حیاتی جامعه ، از اصول اسلامی نیز به دور است. كتابخانه های دانشگاهی به عنوان یك مرجع مهم ، دارای منابع و سرویسدهی نسبتا مناسبی هستند و از این جهت ، این واحدها در توسعه كتابخانه ها و مراكز اطلاعاتی كشور نقش درخوری خواهند داشت .مراكز اطلاعاتی و كتابخانه ها ، برای توسعه های اقتصادی ، ابزار مهمی محسوب شده و همكاری این مراكز ، پایه و اساس خدمات علمی است . به طوری كه این همكاریها باعث توسعه ملی همه جانبه می شوند . یكی از شرایط اولیه مورد لزوم برای رشد و توسعه ، ایجاد هماهنگی میان كتابخانه ها و مراكز اطلاعاتی است . این هماهنگی به همكاری متقابل نیاز دارد . اطلاعات و دانشی كه در گوشه هایی ازكشور وجود دارد ، باید دردسترس محققان ، اساتید ، مهندسان و مدیران قرار گرفته و وسایل ارتباط و انتقال آنها فراهم شود . نیازهای ملی را باید ، با توجه به سطح دانش اطلاعاتی و امكانات و وجود كتابخانه ها هماهنگ كرده و همكاریهایی را در سطوح كارشناس اطلاعاتی و كتابداری برقرار نمود .

پاسخگویی به نیازهای ملی باید با همكار ی مراكز اطلاعاتی و كتابخانه صورت گیرد . و دراین راستا ، نیازهای زیر ، مقدمتا در نظر گرفته شوند :

▪ توسعه همه جانبه سیاستهای اطلاعاتی ملی ؛

▪ تاسیس انجمن یا كانونی برای توسعه سیاست اطلاعات ملی و شرح و بیان برنامه ها ؛

▪ شناسایی و تغذیه هر یك از منابع اطلاعات ملی ؛

▪ ایجاد شبكه ، بین مراكز اطلاعاتی و كتابخانه ها ؛

شایسته است یك كانون توسعه سیاست اطلاعات ملی و شرح و بیان برنامه ها ، در بالاترین سطح دولتی ایجاد شود و بهره برداری از تكنیكهای اطلاعاتی جدید و پیشرفته مورد تایید و تشویق قرار گیرد .در این مقطع از تاریخ كه ابزار و وسایل مخصوص و تكنیكها سریعا مستعمل شده و از رده خارج می گردند . ضروری است كه كتابخانه های دانشگاهی و مراكز اطلاعاتی ، مدیریتی قوی راجهت به كارگیری تكنیكهای پیشرفته اعمال نمایند . چرا كه باید تكنولوژی چدید را فراگرفت و از آن در راستای استفاده از سیستمهای اطلاعاتی ، شبكه های اطلاعاتی و نیز جهت مجهز نمودن كتابخانه ها و مراكز اطلاعاتی به تجهیزات خودكار بهره شود .مبادله كتاب و اطلاعات بین كتابخانه ها و مراكز اطلاعاتی امری اساسی جهت اشتراك منابع است ، به طوری كه با این كار ، مقدار بسیار زیادی از منابع در اختیار استفاده كنندگان قرار می گیرد . همچنین مبادله اطلاعاتی علمی. باعث خواهد شد كه این مراكز و كتابخانه ها برای تامین منابع ، متحمل بودجه زیادی نشوند . در زمینه شبكه اطلاعاتی منطقه ای بین شهرها و استانهای همجوار ، امانت دادن و مبادله اطلاعات امری مطلوب و در راستای تقویت فرهنگ و علوم است . با یك بررسی كلی در مورد تمام مراكز اطلاعاتی و كتابخانه ها ، چنین به نظر می رسد كه جهت تبادل منابع علمی ، ایجاد شبكه ای مناسب ، كاری مفید است . كتابخانه های مركزی دانشگاههای بزرگ در هر استان ، به عنوان یك هماهنگ كننده قادر خواهند بود ، ارتباطات لازم را بین سایر كتابخانه های دانشگاهی و تخصصی برقرار نمایند . مجمع كارشناسان اطلاعاتی و كتابداران دانشگاهی می توانند ، با مشاركت موثر خود همان كارهایی را انجام دهند كه ، توسط فدراسیون بین المللی سازمانها و انجمنهای كتابخانه ای در كشورهای در حال توسعه صورت می گیرد .كتابخانه های هر استان ، به دلیل موقعیت جغرافیایی و فرهنگی برای توسعه برنامه های مشترك مربوط به منابع خود ، دارای موقعیت بسیار مناسبی هستند . برخی از كتابخانه های دانشگاهی تسهیلات و امكانات ارتباطی در خور توحهی را در خود جای داده اند . همچنین بسیاری از موسسات بزرگ نیز دارای تسهیلات ارتباطی پیشرفته مجهز است . از طرف دیگر ، كامپیوتری نمودن روشهای استفاده از " منابع " و "اطلاعات " در برخی از كتابخانه ها صورت گرقته است . بنابراین و در نتیجه ، برای ایجاد شبكه اطلاعاتی در استانها شرایط نسبتا مناسبی وجود دارد .

مهدی سپهر

مركز اطلاعات علمی و فنی مجتمع فولاد مباركه

---