جمعه, ۵ بهمن, ۱۴۰۳ / 24 January, 2025
مجله ویستا

آیا زلزله‌ها آب و هوای زمین را تغییر می‌دهند؟


آیا زلزله‌ها آب و هوای زمین را تغییر می‌دهند؟

سال ۸۴ ـ۱۷۸۳ فوران آتشفشان لاکی در جزایر ایسلند باعث به وجود آمدن فجایع زیادی شد. ابتدا ابرهای گوگردی اروپا را فراگرفت و سرانجام تقریبا به سرتاسر جهان سرایت کرد. ذرات و غبارهای …

سال ۸۴ ـ۱۷۸۳ فوران آتشفشان لاکی در جزایر ایسلند باعث به وجود آمدن فجایع زیادی شد. ابتدا ابرهای گوگردی اروپا را فراگرفت و سرانجام تقریبا به سرتاسر جهان سرایت کرد. ذرات و غبارهای سمی باعث خشک شدن گیاهان و مزارع و در نتیجه از بین رفتن حیوانات اهلی شد. پیامد همه این بلاها کشته شدن هزاران نفر در ایسلند بود که جمعیتی حدود یک‌چهارم کل ایسلند را شامل می‌شد.

حدود ۲۳ هزار نفر در بریتانیا به دلیل استنشاق مواد و بخارات سمی، جان خود را از دست دادند. باران‌های اسیدی، گرما، سرما، خشکسالی و سیل، همگی منتسب به این فوران آتشفشانی شد که از ژوئن تا فوریه به طول انجامید.

زلزله اخیر ژاپن باعث شد محور زمین حدود نیم فوت جابه‌جا شود. شاید تعجب کنید اگر همین تغییر کوچک در موقعیت زمین بتواند آب و هوای زمین را تغییر دهد. البته طبق گفته‌های جری مک مانو در آزمایشگاه lamont-doherty کلمبیا این گونه نیست. او می‌افزاید: زلزله‌ها هنگام وقوع مقدار بسیار زیادی انرژی آزاد می‌کنند البته این انرژی آنقدر نیست که بتواند بالانس انرژی اتمسفر زمین و اقیانوس‌ها که الگوی آب و هوایی در کوتاه‌مدت از آنها مشتق می‌شود را تغییر دهد. هر ساله در نتیجه نوسان توده‌های اتمسفریک زمین و اقیانوس‌ها محور چرخشی کره زمین جابه‌جایی بیشتری دارد اما شاهد تغییرات آب و هوایی در نتیجه این جابه‌جایی نیستیم. این تغییرات طبیعی می‌تواند محور زمین را به اندازه ۹۹سانتی‌متر به بالا هل دهد. این مقدار بیش از زلزله ژاپن که ۵/۱۶ سانتی‌متر و زلزله شیلی سال ۲۰۱۰ که ۱/۷ سانتی‌متر محور زمین را جابه‌جا کرد، است. این تغییرات در مقایسه با تغییرات چرخشی و درازمدت حرکت زمین که می‌تواند ترموستات زمین را بالا یا پایین ببرد، بسیار کوچک هستند.

زمین اکنون در مسیر دایره‌ای خود به دور خورشید زاویه‌ای ۲۳۵ درجه دارد که باعث شده در یک طرف کره، زمستان و درطرف دیگر، تابستان باشد. همچنان که جهت زمین نسبت به خورشید عوض می‌شود میزان نور خورشید تابیده شده به هر نیمکره هم مجددا توزیع می‌شود، اما فصل‌ها می‌توانند بسته به تغییرات شیب زمین در درازمدت بشدت تحت تاثیر قرار گیرند. هر ۴۱ هزار سال یا بیشتر، شیب زمین در هرجهت حدود یک‌درجه تغییر می‌کند. در بیشترین شیب یعنی ۵/۲۴ درجه، نور بیشتری به قطب شمال و جنوب می‌تابد و در کمترین شیب یعنی ۱/۲۲ درجه، نور بیشتری به خط استوا می‌رسد. دو عامل (۲ سیکل) نجومی دیگر هم در شکل‌دهی آب و هوای زمین تاثیرگذارند؛ تغییر مسیر بیضی‌شکل زمین به دور خورشید هر ۱۰۰ هزار سال یا بیشتر و تغییر جنبیدن محورها که به طور متوسط هر ۲۱ هزار سال اتفاق می‌افتد. هر دوی این سیکل‌ها در نتیجه کشش گرانشی ماه و دیگر سیارات منظومه شمسی ما اتفاق می‌افتد.

در اوایل قرن بیستم میلوتین میلانکوویچ، ریاضیدان صرب محاسبه کرد که چقدر این دو سیکل می‌توانند میزان تابش فصلی نور بر سیاره زمین را تحت تاثیر خود قرار دهد، اگرچه محاسبات او که حاصل زحمات تمام عمر او بود امروزه در چند دقیقه توسط یک دانش‌آموز با استفاده از لپ‌تاپ قابل انجام است. البته نام میلانکوویچ هنوز توصیف‌کننده سیکل‌هایی است که اساس و بنیاد آب و هوای زمین را تشکیل می‌دهند.

منبع: Physorg