بارداری, زنان را زودرنج می کند

دکتر زهرا رضایی متخصص زنان و زایمان از تاثیر بارداری بر خلق وخوی زنان می گوید

«از زمانی که همسرم باردار شده دیگر آن زنی نیست که می‌شناختم! قبلا فوق‌العاده آرام و صبور بود اما حالا پرخاشگر و بدخلق شده است. با شنیدن کوچک‌ترین مخالفتی از سوی من به هم می‌ریزد و داد می‌زند. انگار همیشه عصبی است.» شاید اینها حرف‌های شمایی که قرار است به زودی پدر شوید هم باشد. در مواجهه با این رفتار معمولا سوال‌های زیادی ذهن اطرافیان را مشغول می‌کند؛ چه اتفاقی افتاده؟ چرا رفتار او این‌گونه تغییر کرده است و... خبر خوش اینکه این حالت طبیعی و البته گذراست و جای نگرانی ندارد. با دکتر زهرا رضایی، متخصص زنان و زایمان، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در مورد علت‌های بروز این تغییر گفت‌وگو کردیم.

چرا در دوران بارداری ناگهان رفتار برخی خانم‌ها تغییر می‌کند و پرخاشگر و عصبی می‌شوند؟

دلیل این موضوع تغییرات هورمونی است. هورمون‌های استروژن و پروژسترون روی رفتار خانم‌ها تاثیر می‌گذارند و به‌خصوص استروژن باعث می‌شود خانم باردار صبوری خود را از دست بدهد و سر کوچک‌ترین مساله پرخاش کند. حتی ممکن است سرمساله‌ای بی‌اهمیت گریه و مرتب اطرافیان را سرزنش کند. البته در این میان فقط هورمون‌ها مقصر نیستند. تغییرات فیزیکی دوران بارداری، حالت تهوع و بروز برخی دردها در ۳ ماهه نخست بارداری و ترس از زایمان، ترس از تربیت فرزند آینده و ترس از بی‌توجهی همسر بعد از تولد فرزند مخصوصا اواخر بارداری و خستگی و مشغله زیاد بعد از زایمان می‌تواند باعث تغییر رفتار خانم باردار باشد.

این تغییر خلق تا چه زمانی ادامه پیدا می‌کند؟

تغییرات خلق‌و‌خو در ۳ ماهه اول مشخص‌تر است. بعد از اتمام ۱۲ هفته نخست بارداری به‌تدریج این حالت برطرف می‌شود و در ۳ ماهه آخر دوباره بروز می‌کند. البته در برخی خانم‌ها در تمام طول دوران بارداری این تغییر وجود دارد و کاهش آن به رفتار اطرافیان و حمایت‌های آنها وابسته است.

یعنی پرخاشگری و عصبی‌بودن بدون استثناء، کم و بیش در تمام خانم‌های باردار وجود دارد؟

نه، خانم‌هایی هم هستند که اصلا دچار تغییرات خلق و خو نمی‌شوند. حتی این موضوع در یک خانم از یک بارداری به بارداری دیگر تفاوت دارد و به میزان حساسیت خانم به مسائل برمی‌گردد.

اطرافیان یک خانم باردار در مواجهه با چنین تغییری چه باید کنند؟

همسر نقش بسیار کلیدی در این میان بازی می‌کند. شاید بهتر باشد به جای قضاوت و انتقاد از مادر آینده، درک کند که تغییرات خلق و خو در این دوران طبیعی و البته گذراست و گرچه رفتار مادر آینده تند است و او را می‌آزارد اما باید سعی کند همسرش را بفهمد و پشتیبان او باشد.صبوری و آرام بودن بهترین رفتار در مقابل خانم بارداری است که پرخاشگر شده است.

خانم باردار چه کمکی می‌تواند به خود کند؟

استراحت و حفظ آرامش بهترین راهکار است. ماساژدرمانی، شنا در آب یا ورزش یوگا به افزایش آرامش مادر آینده کمک می‌کند. کار دیگری که توصیه می‌کنم و در احادیث نیز به آن اشاره شده، خواندن قرآن و دعا کردن است. احادیث بسیاری داریم که در آنها ذکر شده در هر ۳ ماهه از بارداری خواندن چه سوره‌هایی از قرآن و چه دعاهایی مستحب است و روی جنین اثر مثبت می‌گذارد. این کار آرامشی درونی به خانم باردار می‌دهد. تحقیقات علمی روی کسانی که تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند نشان داده خواندن دعا مخصوصا در کسانی که تحت آموزش‌های دینی قرار گرفته‌اند، اثری مشابه و حتی بیشتر از مسکن‌های قوی دارد.

مصرف فلوکستین در بارداری مجاز است؟

دکتر علی ناظری

روان‌پزشک و عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی

داروی فلوکستین از داروهای ضدافسردگی در روان‌پزشکی است که با تجویز متخصص مغز و اعصاب باید مصرف شود و دارویی آزاد و بدون نسخه محسوب نمی‌شود. سرانه مصرف این دارو در کشورهای اروپایی و آمریکایی بالاست زیرا پذیرش مردم این کشورها برای مصرف این نوع داروها بالاتر از کشور ماست. در دوران بارداری مصرف این دارو مجاز است و اثر منفی بر سلامت جنین ندارد اما مصرف خودسرانه را توصیه نمی‌کنیم.

خانم بارداری که دچار تندخویی و پرخاشگری است، حتما در کنار چکاپ‌های روتین نزد متخصص زنان و زایمان باید از یک روان‌پزشک نیز مشاوره بگیرد. تنها به واسطه اینکه خانمی در دوران بارداری دچار تندخویی شده، مصرف دارو توصیه نمی‌شود. در بیشتر موارد با رعایت بهداشت روان می‌توان خشم را مدیریت کرد اما اگر خانمی سابقه اختلالات روان‌پزشکی دارد و در دوران بارداری عود کرده، می‌تواند با مراجعه به روان‌پزشک به کمک داروهایی که در بارداری مصرف آنها خطرناک نیست، پرخاشگری و عصبانیت خود را کنترل کند.

سمیه مقصودعلی