راه‌های تشخیص ناباروری

به طور کلی ۱۵ درصد زوج‌ها دچار نازایی بوده و نیاز به بررسی و درمان دارند. هر چه تعداد سال‌های ناباروری طولانی‌تر شود درمان به دلایل مختلف از جمله افزایش سن زوجین بخصوص افزایش …

به طور کلی ۱۵ درصد زوج‌ها دچار نازایی بوده و نیاز به بررسی و درمان دارند. هر چه تعداد سال‌های ناباروری طولانی‌تر شود درمان به دلایل مختلف از جمله افزایش سن زوجین بخصوص افزایش سن زنان سخت‌تر می‌شود. در هر زوج نابارور سه کار تشخیصی باید انجام شود:

اول:

بررسی اسپرم‌های مرد با تست آنالیز اسپرم است که در آزمایشگاه‌های خاص انجام می‌شود. شرط لازم برای این بررسی آن است که سه روز از آخرین نزدیکی گذشته باشد. با این تست از شکل، تعداد و حرکت طبیعی اسپرم‌ها آگاه می‌شویم. از آنجا که این تست برای زوجین راحت بوده و بررسی آن نیز دقیق است، باید به عنوان اولین قدم تشخیصی در نظر گرفته شود.

دوم:

بررسی تخمک‌گذاری مناسب از طرق مختلف از جمله سونوگرافی در روز ۱۴ سیکل قاعدگی. یعنی ۱۴ روز پس از شروع پریود سونوگرافی انجام شود تا تخمک بالغ یا آزاد شده دیده شود. البته در حالت طبیعی در یک خانم سالم ممکن است گاه یک یا حتی دو ماه تخمک‌گذاری انجام نشود، پس با یک بار سونوگرافی و ندیدن تخمک‌گذاری نمی‌توان با اطمینان بیماری اختلال در تخمک‌گذاری را تشخیص داد. همچنین جهت بررسی وجود تخمک، راه‌های دیگری هم وجود دارد که مثل سونوگرافی مطمئن نیستند یا تکنولوژی آن در ایران موجود نیست.

سوم:

بررسی باز بودن لوله‌های رحمی که با انجام هیستروسالپنگوگرافی (یا همان طور که در عوام گفته می‌شود عکس رنگی رحم) تشخیص داده می‌شود. این بررسی بهتر است در روز ۸ قاعدگی یا بلافاصله پس از پاک شدن انجام شود تا از حامله نبودن خانم در حین انجام بررسی مطمئن باشیم. همچنین قبل از انجام این بررسی باید عفونت‌های احتمالی واژن و رحم تشخیص داده و درمان شود تا از عفونت‌های شدید رحمی بعدی جلوگیری شود.

با این بررسی رادیولوژی می‌توان از باز بودن یا انسداد لوله‌های رحمی مطلع شد، همچنین در صورت وجود اشکال در شکل داخلی رحم به آن هم پی می‌بریم. در کنار این بررسی‌ها، برای تشخیص بیماری‌های احتمالی دیگری مثل کم‌کاری تیروئید، افزایش هورمون پرولاکتین (هورمون شیر)، بیماری‌های ایمونولوژیک و سیستمیک (مثل نارسایی کلیه) نیز باید اقدام کرد. در نهایت ممکن است علی‌رغم بررسی‌های مختلف آزمایشگاهی و عملی (مثل لاپاراسکوپی) هیچ علتی برای نازایی یافت نشود یا به بیماری‌هایی مثل اندومتریوز مشکوک شویم که البته برای چنین مواردی نیز درمان‌هایی وجود دارد.

دکتر ثریا عالمی

جراح و متخصص بیماری‌های زنان و زایمان