سینمایی که عین سیاست و دیانت ماست

درنگی در باب حضور تأثیرگذار فرزندان انقلاب در عرصه سینما

حرف های این روزهای ابوالقاسم طالبی واقعا شنیدنی است. حرف های صادقانه و بی واهمه و صریحی که دل هر شنونده هنوز سالم مانده ای را در این روزگار پر از روی و ریا، می لرزاند و به یاد چیزهای خوبی مثل سادگی و انقلابی بودن و صداقت و مردمی بودن می اندازد.

حرف هایی از جنس خود مردم و البته از جنس سینما. فراموش نکنیم که فیلم طالبی در کنار همه ارزش های متنی و محتوایی اش، یک فیلم خوش ساخت و قابل دفاع به لحاظ ارزش های سینمایی هم هست. دوستان روشنفکرنما هم اگر قدری از برج عاجشان پایین بیایند و ذره ای دست از ادا و اطوارهایی که فقط خودشان بدان مشغولند بردارند، حتما به آنچه درباره قلاده های طلا گفتیم تا حدودی ایمان می آورند. هر چند باید گفت مردم دیگر برای لاایمانی شبه روشنفکران چندان ارزشی قائل نیستند! بگذریم.قلاده های طلا فیلم مهمی است و این گزاره مورد ادعا، دلایل مختلفی دارد. چه از جهت نرم افزاری و فکری و چه در ساحت سخت افزار و ساختار و استانداردهای بصری.

فیلم ابوالقاسم طالبی به معنای واقعی کلمه وارد ژانر سیاسی شده و یک اثر سیاسی تحویل مخاطب داده و این برای سینمایی که اساسا با مفهومی به نام سینمای سیاسی بیگانه است اتفاق مهمی محسوب می شود.

ضمن آن که فیلم دارای هویت فکری و دغدغه اندیشگی است و به عبارت دیگر کارگردانش نسبت به مفهوم و مضمون مدنظر در فیلم، دغدغه و مسئله دارد و چنین رویکردی نیز در سینمای ایران یک گوهر کمیاب محسوب می شود و در ورطه ای که علی الاغلب کارگردان ها، باری به هر جهت و به خاطر تکسب و تعیش، فیلم می سازند یک نکته حائز توجه و ستایش برانگیز است.

اما ویژگی اصلی و اساسی تر فیلم قلاده های طلا که آن را تبدیل به یک فیلم مهم می کند این ها که برشمردیم نیست. گرچه همه این موارد، نکات مهم و قابل تأملی هستند و دارای قدر و قیمت، اما آنچه فیلم طالبی را شاخص و حائزاهمیت می کند حضور غیرمنفعلانه و تهاجمی یک نیروی ارزشی و انقلابی با ایده و فکری برآمده از اندیشه انقلاب و مردم در عرصه سینماست. و این همان حلقه مفقوده سینمای پس از انقلاب است که حتی با گذشت بیش از سه دهه از پیروزی انقلاب اسلامی و تولد سینمای انقلابی، نتوانست آنچنان که باید و شاید رخ بنمایاند و عرض اندام کند.حتی بسیاری از فیلم هایی که طی این سه دهه، ادعای انقلابی و ارزشی بودن داشته اند از این عنصر اساسی و مهم خالی بوده و درواقع صرفا به یک ژست درون تهی بسنده کرده و از جوهر سینمای انقلاب و ارزش های مردمی اش دور بوده اند.

و بسیاری از فیلم های دیگر که اساسا حضوری منفعلانه و غیرتهاجمی داشته اند و یا مهم تر از همه اینکه مسئله و دغدغه ای در آنها مشاهده نمی شده و این هم به این دلیل روی می دهد که کارگردان، خود، نسبت به مقوله ای که فیلمش برای آن مجوز و بودجه گرفته دغدغه ندارد و دارای «مسئله» نیست و ساخت این فیلم صرفا وسیله ای برای گذراندن زندگی یا با بردن بیلان کاری و اثبات مسلمانی و انقلابی گری فرد و تهیه کننده اش بوده است.تاریخ این سه دهه گذشته شاهد موارد متعدد و متنوعی از این رویکرد و رهیافت فیلمسازی تحت لوای سینمای انقلابی، آن هم در قامت سفارشی و با استفاده از بودجه عمومی کشور بوده است. اما «قلاده های طلا» دقیقا روندی بر خلاف این جریان داشته. فیلم با دغدغه ساخته شده و علاوه بر این، حضوری غیرمنفعلانه و تهاجمی در عرصه دفاع از ارزش های نظام مقدس جمهوری اسلامی دارد و وقتی این عامل مهم، اضافه می شود به سایر ارزش های متنی و ساختاری فیلم، نتیجه اش تولید اثری قابل دفاع و مردمی می گردد که می تواند یک گام موثر و جدی در عرصه تولیدات سینمای سیاسی و آثار ارزشی- به معنای واقعی و قابل دفاع کلمه- باشد.

محمد قمی