نقش شهروندان در پیشگیری از وقوع جرم

برنامه های پیشگیری از جرایم باید در سه سطح انجام گیرد؛ اول در سطح فردی، یعنی آنچه هر شخص حقیقی یا حقوقی باید با رعایت آنها موقعیت ارتکاب جرم از سوی مجرمین بالقوه را تقلیل دهد. …

برنامه های پیشگیری از جرایم باید در سه سطح انجام گیرد؛ اول در سطح فردی، یعنی آنچه هر شخص حقیقی یا حقوقی باید با رعایت آنها موقعیت ارتکاب جرم از سوی مجرمین بالقوه را تقلیل دهد. دوم در سطح جمعی، مثلاً آنچه اهالی یک محله یا کسبه یک پاساژ ملزم به رعایت آن هستند. بالاخره در سطح ملی، یعنی آنچه بخش های دولتی مثلاً بخشداری ها، شهرداری ها، فرمانداری ها، استانداری ها، وزارتخانه ها و غیره باید در محدوده وظایف خود نسبت به آن اقدام کنند. برای مثال بانک ها می توانند در مواردی مثل پیشگیری از صدور چک های بلامحل یا جعل چک یا اعتبارات اسنادی و نظایر آنها و وزارت بازرگانی در مواردی مثل تقلیل سرقت از محموله های تجاری و جرایم تجاری و سازمان های مرتبط با امور اجتماعی، هواپیمایی و کشتیرانی در مورد تقلیل جرایم ارتکابی علیه امنیت هواپیماها و کشتی ها و نظایر آنها، اقدامات مناسب و شایسته ای را در راستای پیشگیری از جرم انجام دهند. بدین ترتیب پیشگیری در واقع بخشی از وظایف همه نهادهای محلی و دولتی است و به ویژه شوراهای متشکل از شهروندان در سطح محله ها می تواند نقش بزرگی در نظم بخشی به موضوع پیشگیری از جرم در سطوح فردی و جمعی داشته باشند. برای رسیدن به هدف پیشگیری از جرم می توان از استراتژی هایی به این شرح استفاده کرد: آگاهی دادن به مردم نسبت به جرایم و شیوه های اتخاذی مجرمین، توصیه ها و آموزش های لازم برای گروه های خاص، پیش بینی طرح ها و پروژه های گروهی، تغییر محیط (مثلاً روشن تر کردن خیابان ها) تشویق و مساعدت به شرکت های خصوصی برای تولید و عرضه تجهیزات ایمنی با قیمت های مناسب تر، پیش بینی راه هایی برای افشای کارهایی که پنهانی بودن آنها زمینه ارتکاب جرم را فراهم می سازد؛ بدیهی است که اجرای درست برنامه های پیشگیرانه، نیازمند وجود افراد متخصص در امر پیشگیری می باشد. برای مثال باید در ادارات پلیس، که در حال حاضر، بیشتر به اموری چون دستگیری مجرمان و بازجویی از آنها می پردازند، افراد و مامورانی باشند که آموزش های لازم در زمینه اقدامات پیشگیرانه دیده باشند. در ۸۵ درصد از شهرها متخصصان امر پیشگیری در میان ماموران پلیس وجود دارند که فعالیت شغلی آنها تنها به این مساله مربوط می شود. متخصصان امر پیشگیری در شهرداری ها و شوراهای منطقه ای در شهرها باید اقدامات فردی و جمعی مردم را در امر پیشگیری هدایت کرده و به ارائه رهنمودهای لازم اقدام کنند. این افراد متخصص می توانند جزوات راهنما و تابلوهایی را که برای امر پیشگیری از وقوع جرم تهیه شده اند در اختیار مردم قرار داده یا در اماکن عمومی نصب کنند و یا در بازدید از منازل یا مراکز تجاری رهنمودهای لازم برای امر پیشگیری از جمله در مورد اقدامات ایمنی لازم ارائه کنند و یا با تشکیل آنچه «نظارت همسایگان» شناخته شده است، اقدامات جمعی مردم را در کمک به نهادهای مربوط در کشف جرم یا رسیدگی به موارد مشکوک هماهنگ نمایند.

مورد اخیر امروزه در کشورهای مختلف دنیا نقش مهمی در امر پیشگیری از وقوع جرم ایفا می کند. حتی اگر گذری به شبکه جهانی اینترنت داشته باشیم خبرنامه های برخی از این مجامع مشتمل بر شرح گوشه ای از فعالیت های آنها را می توانیم بیابیم.نکته قابل ذکر اینکه در برخی از کشورها نهادهای غیر دولتی در ایجاد چنین مجامعی نقش داشته اند؛ برای مثال در جاهایی مثل ترینیداد و توباگو اتاق های بازرگانی محلی نقش مهم و اساسی را در این زمینه بر عهده داشته اند و بدین ترتیب همه مردم را در مبارزه با جرم بسیج کرده اند. در شهرهای بزرگ مثل تهران هم شهرداری ها و شوراهای منطقه ای شهری می توانند متولی بسیج محله ها ونقطه های مختلف برای ایفای نقش در امر پیشگیری از وقوع جرم باشند. با این گونه اقدامات و مردمی کردن امر پیشگیری از وقوع جرم می توان با کاهش تعداد جرم به یکی از ابعاد مهم توسعه شهری دست یافت. در غیر این صورت، معضل جرم قطعاً طی سال های آینده بیشتر و بیشتر خواهد شد و نمی توان امیدوار بود که صرفاً با افزودن بر تعداد نیروهای انتظامی از تعداد جرایم کاسته شود.

حجت عابدی اصل