آینده مشترک در گرو گردشگری است

دستاوردهای روز جهانی گردشگری برای ایران چه بوده است

از اهمیت صنعت گردشگری در دنیای امروز بسیار سخن رفته است و به منافع اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن بسیار پرداخته شده است، اما آنچه خاصه در کشورمان ایران کمتر به آن پرداخته شده، هنر بهره‌وری از این صنعت پرمنفعت در جهت بهبود وضع کلی کشور است.

در بیشتر سخنرانی‌ها، مقاله‌ها و کتاب‌های علمی و حتی خطابه‌های مسئولان در حوزه گردشگری بسیار شنیده شده که ایران یکی از ده کشور دنیا از نظر منابع طبیعی و یکی از پنج کشور برتر جهان از نظر منابع تاریخی و فرهنگی است، اما سوال اینجاست که برای آمار که تقریبا همیشه و همه جا به آن اشاره می‌شود، چه منبع علمی وجود دارد و به کدام مرجع علمی بین‌المللی می‌توان استناد کرد. جدای از این مساله، در دنیای واقعی که به دور از شعارها و شایعه‌هاست، کشورهای بسیاری هستند که از منابع طبیعی، تاریخی و فرهنگی بسیار کمتری نسبت به ایران بهره می‌برند؛ ولی صنعت گردشگری کشورشان بسیار پررونق‌تر و منافع اقتصادی حاصل از آن بسیار پرسودتر بوده است. در این شماره به بهانه پنجم مهر روز جهانی گردشگری نگاهی داشتیم به مهم‌ترین رویداد بین‌المللی در حوزه گردشگری که با قابلیت‌های فراوانش می‌تواند فرصت‌های بی‌بدیلی را برای رونق گردشگری ایران فراهم آورد. فرصتی که در کشور ما به آن اهمیت چندانی داده نمی‌شود.

اگرچه گردشگری نیز همچون سایر پدیده‌های ارزشمند عصر حاضر دارای روزی جهت گرامی داشته شدن است، اما آنچه درخصوص روز جهانی گردشگری از اهمیت بیشتری برخوردار است، بهره بردن از این صنعت در بهبود وضع‌ جهانی است که در آن زیست می‌کنیم. بر این اساس از سال ۱۹۸۰ که بیست و هفتم سپتامبر به عنوان روز جهانی گردشگری جشن گرفته می‌شود، هر سال دارای موضوعی خاص است. انتخاب این موضوع‌ها، اما تنها شعاری در جهت خوش‌آب و رنگ‌تر کردن جشن روز جهانی گردشگری نیست؛ بلکه هدف از این نامگذاری، پرداختن به مقولات مهم و نیازمند توجه در طول یک برنامه یک ساله است که بتواند اهداف بلند مدتی را دنبال و محقق سازد.

رویداد سالانه روز جهانی گردشگری مفتخر به ایجاد تغییرات بزرگ و حرکت‌های مهم در صنعت گردشگری کشورهای مختلف در سراسر جهان است. در ‌سال‌های گذشته، بویژه چند سال اخیر موضوعات پراهمیت در صحنه بین‌المللی پا به عرصه گردشگری گذاشتند و با انتخاب شدن به عنوان موضوع روز جهانی گردشگری توانستند توجه مسئولان بین‌المللی را به خود جلب کنند. در سال ۲۰۰۷ موضوع این روز «گردشگری گشاینده درها روی زنان» نامگذاری شد. این انتخاب سبب شکل‌گیری حرکتی عظیم و جهانی شد و در بسیاری از کشورها اعم از پیشرفته، توسعه نیافته و در حال توسعه جنبش‌های بزرگی توسط دولت‌ها، سازمان‌های بین‌المللی و حتی سرمایه‌گذاران خصوصی ایجاد شد. در سال ۲۰۰۸ مهم‌ترین مساله قرن بیست و یک موضوع روز جهانی گردشگری شد.

موضوع «گردشگری پاسخی به چالش‌های تغییرات آب و هوایی» توانست حتی توجه سیاستمداران محافظه کار را به خود جلب کرده و نظر آنان را نسبت به صنعت گردشگری بهبود بخشد. از این سال صنعت گردشگری به عنوان راهکاری برای نجات محیط زیست جهانی و ابقای تنوع زیستی شناخته شد و بخشی از درآمد کشورها از توسعه این صنعت، به ترمیم محیط زیست و بهبود معیشت مردم بومی اختصاص یافت. دستاوردهای سال ۲۰۰۸ به قدری امیدوارکننده بود که موضوعات دو سال بعد یعنی سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ به مقوله تنوع زیستی اختصاص یافت و توانست در نجات گونه‌های در حال انقراض و بهبود محیط زیست جانداران جهان گام‌های موثری را بردارد.‌ جشن روز جهانی گردشگری امسال نیز در ایران همچون سال‌های پیش گرامی داشته می‌شود. امید است امسال از برگزاری سخنرانی‌های تکراری با حرف‌هایی از جنس با قابلیت بودن جاذبه‌های گردشگری ایران و اهمیت توسعه این صنعت در جهان در کنار جشنواره‌هایی که نام گردشگری بر خود دارند، اما همچون تمامی جشنواره‌هایی از این دست تنها بازارچه‌های خرید صنایع دستی، خوراک و پوشاک استان‌های مختلف کشور هستند، به عنوان جشن روز جهانی گردشگری در ایران خبری نباشد. تنها اهمیتی که در کشور ما به روز جهانی گردشگری داده می‌شود، افتخار به این است که به جای یک روز، یک هفته جشن روز جهانی گردشگری برقرار است.

جشنی که گرچه هر سال در جهان با موضوعات مختلف برگزار می‌شود، اما در ایران جشن امسال با چند پارسال و سال‌های پیش تفاوتی ندارد. متاسفانه همچنان ایران خود را از این موضوعات ارزشمند دور نگه داشته است .گرچه نمی‌توان برای آنچه گذشته است حسرت خورد، اما می‌توان از تجربیات تلخ پلی به سوی موفقیت در آینده ساخت. موضوع امسال روز جهانی گردشگری نیز به محیط زیست توجه دارد. موضوع امسال که با عنوان «گردشگری و آب: محافظت از آینده مشترکمان» نامگذاری شده است، می‌تواند فرصتی دوباره باشد برای کشورهایی چون ما که گرچه از منابع غنی بهره می‌بریم، اما از آنها در جهت توسعه گردشگری استفاده چندانی نمی‌کنیم. در بسیاری از کشورهای جهان در جشن روز جهانی گردشگری برنامه‌ها مرتبط با موضوع امسال طرح‌ریزی شده‌اند.

برای مثال کشور اندونزی در اقدامی جالب با برپایی کارناوال گردشگری، شهروندانش را به سواحل برده و از آنها می‌خواهد در پاکسازی سواحل کمک کنند. بهتر است ما نیز در سال پیش رو کمی عمیق‌تر به موضوع روز جهانی گردشگری بپردازیم و آن را تنها در قالب شعاری زیبا برای سخنرانی‌هایمان نگه نداریم.

● اهمیت شرایط اقلیمی در گردشگری

تغییرات اقلیمی از چالش‌های بزرگ قرن بیست و یکم به شمار می‌رود. آب شدن قله‌های یخی قطب، بالا آمدن سطح دریاها و آب و هوای فوق‌العاده گرم یا سرد تاثیری شدید بر جامعه، اقتصاد و محیط زیست خواهد داشت. با وجود تلاش جوامع بین‌المللی مبنی بر تحت نظر گرفتن تغییرات اقلیمی زمین تحت نظارت سازمان ملل، بخش گردشگری نقش مهم‌تری را برعهده می‌گیرد.

گردشگری یکی از حساس‌ترین بخش‌های تجاری وابسته به شرایط محیط زیست به شمار می‌رود. بسیاری از مقاصد گردشگری بسته به لحظه‌ای آب و هوایی‌شان است که آیا محل خوبی برای بازدید هستند یا خیر. به عنوان مثال زمستان‌های آلپ برای برگزاری ورزش‌های زمستانی مناسب است و آفتاب و دریا، دو عامل مکمل برای جذب گردشگر به شمار می‌آیند. تمام این موارد نیز بسیار به آب و هوا وابسته است و تغییر شرایط اقلیمی یک محیط می‌تواند تاثیراتی شدید و مرگبار بر تجارت گردشگری آن منطقه داشته باشد.

آذر کمانی