اسلام و سیاست

قصد داریم تا در این نوشتار پیرامون موضوع اسلام و سیاست به بحث بپردازیم و آیات قرآن و احادیث اهل بیت و سخنان بزرگان را پیرامون این موضوع بررسی کنیم و به این پرسش که آیا اسلام جدای از سیاست است یا عین سیاست پاسخ دهیم

قصد داریم تا در این نوشتار پیرامون موضوع اسلام و سیاست به بحث بپردازیم و آیات قرآن و احادیث اهل بیت و سخنان بزرگان را پیرامون این موضوع بررسی کنیم و به این پرسش که "آیا اسلام جدای از سیاست است یا عین سیاست؟" پاسخ دهیم. دین مبین اسلام همان طور که دستوراتی فردی و اخلاقی برای به سعادت رسیدن بندگان دارد، دستوراتی نیز در مورد مسائل حکومتی دارد که ادوارد گیبون ‏‎ - Edward gibbon-‎در این باره می نویسد : " قرآن دستور عمومی وقانون اساسی مسلمین است که شامل مجموعه قوانین دینی، اجتماعی، مدنی، تجاری، نظامی، قضائی، جنایی، وجزایی است .

همین مجموعه قوانین از تکالیف زندگی روزانه گرفته تا تشریفات دینی، از تزکیه نفس تا حفظ بدن وبهداشت، از حقوق عمومی تا حقوق فردی، از منافع فردی تا منافع عمومی ؛ از اخلاقیات تا جنایات واز عذاب ومکافات این جهان تا عذاب ومکافات آینده همه را در بر دارد ." (۱)حال اگر بخواهیم موضوع را از نظر قرآن کریم بررسی کنیم به وضوح مشخص می شود که تشکیل حکومت از ضروریات دین اسلام است وآیات فراوانی به زوایای مختلف به این مسئله پرداخته است ؛ از جمله :

۱) آیات مربوط به امر به معروف و نهی از منکر( ۲)

۲) آیات لزوم اطاعت از اولی الامر (۳)

۳) نپذیرفتن ولایت وسرپرستی بیگانگان ، کافران، ظالمان، فاسقان، جاهلان(۴)

۴) ولایت پیامبر (ص) بر امت وولایت مومنان بر یکدیگر( ۵)

۵) لزوم مشورت با مومنان ومشارکت دادن آنان در امور سیاسی واجتماعی (۶)

۶) وجوب نجات مظلومان ومستضعفان (۷) وهمه آیات مربوط به جهاد ودفاع

۷) برپایی عدالت اجتماعی ، وقوانین الهی به مثابه یکی از اهداف دین وبعثت پیامبران (۸)

۸) آیات نهی کننده از حکمرانی به غیر از دستورات الهی( ۹)

۹) بیان خصوصیات جامعه اسلامی(۱۰)

۱۰) بیان لزوم تهیه نیرو وتجهیزات لازم برای حکومت اسلامی وپاسداشت آن( ۱۱)

۱۱) بیان ویژگی های رهبر وکسی که مردم از او اطاعت وپیروی می کنند واصلح بودن او از همه(۱۲)

۱)- اعلام پیروزی دین خدا بر همه ادیان ومکاتب وقرار گرفتن حکومت در دست صالحان( ۱۳)

۱۳) ترسیم نمونه حکومت پیامبران در قرآن، مانند حکومت داوود وسلیمان (ع)( ۱۴)

‏‎ ‎البته در این مورد احادیث و روایات بسیاری نیز وجود دارد،" فضل بن شاذان از امام رضا (ع) پرسید : چرا خداوند دستور داد که از اولوالامر اطاعت کنید ؟

حضرت فرمودند : اگر خداوند امامی که امین وحافظ دستورات الهی باشد ، برای مردم قرار ندهد ،دین از بین می رود وسنت ها ودستورات الهی دگرگون می گردد." (۱۵)

نامه امیرالمومنین (ع) به مالک اشتر ودیگر نصوص روایی، نیز همه بر عدم تفکیک سیاست از دین مبین اسلام دلالت دارد .(۱۶) امام خمینی رحمه الله

نیز دراین باره می فرماید : اسلام دین سیاست است ، با تمام شئونی که سیاست دارد . این نکته برای هرکسی که کمترین تدبری در احکام حکومتی، سیاسی، اجتماعی، واقتصادی اسلام بکند ، آشکار می گردد. پس هرکه را گمان بر او برود که دین از سیاست جداست ، نه دین را شناخته ونه سیاست را " (۱۷)

و اما نکته قابل توجه این است که حتی جامعه شناسان و اسلام شناسان غربی نیز به این موضوع اذعان دارند که در شریعت اسلام نه تنها دین از سیاست جدا نمی باشد بلکه دین و سیاست به هم آمیخته و عجین می باشند که در تائید این موضوع بهتر است به نمونه های زیر توجه کنیم:

۱) ژیل کوپل استادموسسه مطالعات سیاسی پاریس - در پاسخ خبر نگار روزنامه لوموند که درباره تفاوت اسلام با ادیان دیگر پرسیده بود - گفت :" در اصطلاحات وعبارات اصول عقاید در اسلام ، معادل سخن مشهور ، مسیحی ( آنچه از قیصر است به قیصر وآنچه ا زخداست به خدا واگذاریم ) وجود ندارد . اسلام در آن واحد این جهانی وآن جهانی است . داعیه سامان بخشیدن به امور و امور دنیوی واخروی را دارد . این آموزه اسلام است. به علاوه، پانزده قرن تاریخ اسلام ، پانزده قرن سازگاری دائمی با این اصول است ."‌ ( ۱۸)

۲)" مارسل بوازار بر آن است که : از نظر جامعه شناسی ، امت مسلمان از تلفیق وهم آمیختگی دین وسیاست تشکیل می گردد واین هماهنگی ضامن پیوندآگاهانه امت مسلمان وگرد امدن آنها زیر یک زیر یک پرچم ویک شعار است . اگر پیامبر اسلام سیاست را به معنای وسیع آن ( اداره حکومت ، شرکت در جنگ ها ، خدمات اجتماعی وکلیه امور مربوط به زندگی انسان در جامعه ) در دیانت دخالت نمی داد ، پیروزی اسلام وتوسعه آن در جهان تا این پایه ممکن نبود ."( ۱۹)

۳) کلود کاهن می گوید : پیغمبر اسلام دین و دولت را با هم توام نموده است . پس قوانین اجتماعی اسلام هم جزئی از شرع مبین وقانون دینی است واحترام به حقوق اجتماعی،‌هم جزئی از اطاعت نسبت به خدا می باشد . پس وحی منزل به پیغمبر اسلام شامل دین و سیاست می باشد . به عبارت دیگر ،‌جامعه اسلامی تر کیبی است از دولت ودین وهیچ کدام از دیگری جدا نیست ."( ۲۰)

ولی با این وجود متاسفانه کسانی هستند که داعیه جدایی دین از سیاست را دارند که این موضوع در زمان امام خمینی (ره)نیز وجود داشته که بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی در این مورد فرموده اند:

" آنچه گفته شده ومی شود که انبیا (ع) به معنویات کار دارند وحکومت و سر رشته داری دنیای مطرود است وانبیا واولیا وبزرگان از آن احتراز می کنند ومانیز باید چنین کنیم اشتباه تاسف آوری است که نتایج آن به تباهی کشاندن ملتهای اسلامی وباز کردن راه برای استعمار گران خونخوار است . "( ۲۱)

و در پایان به عنوان نتیجه گیری سخنی از حضرت امام (ره)مطرح می کنیم که به وضوح مشخص کننده اهداف مدعیان جدایی دین از سیاست می باشد:

" این را که (( دیانت باید از سیاست جدا باشد وعلمای اسلام در امور اجتماعی وسیاسی دخالت نکنند)) استعمار گران گفته و شایع کرده اند این را بی دینها می گویند . مگر زمان پیغمبر اکرم سیاست از دیانت جدا بود ؟ مگر در آن دوره عده ای روحانی بودند وعده ای دیگر سیاستمدار وزمامدار ؟ ! مگر زمان حضرت امیر (ع) سیاست از دیانت جدا بود؟ دو دستگاه بود؟ این حرفها را استعمار گران وعمال سیاسی آنها درست کرده اند تا دین را از تصرف امور دنیا واز تنظیم جامعه مسلمانان برکنار سازند . وضمنا علمای اسلام را از مردم ومبارزان راه آزادی واستقلال جدا کنند . در این صورت می توانند بر مردم مسلط شده وثروتهای مارا غارت کنند . منظور آنها همین است . اگر ما مسلمانان کاری جز نماز خواندن ودعا وذکر گفتن نداشته باشیم استعمار گران ودولتهای جائر متحد آنها هیچ کاری به ما ندارند . شما برو هر قدر می خواهی اذان بگو ، نماز بخوان، بیایند هرچه داریم حواله شان باخدا،لاحول ولاقوه الابالله! وقتی که مردیم ان شاالله به ما اجر می دهند !"( ۲۲)

‎سیده اعظم الشریعه موسوی بهرام آبادی

‏‎پی نوشتها :

۱- ((دیون پورت، جان، عذر تقصیر به پیشگاه محمد (ص) وقرآن ،

ترجمه غلامرضا سعیدی ، ص ۹۹-۹۸))

۲- ((آل عمران ۱۰۴- آل عمران ۱۱۰- توبه۷۱ ))

۳- ((نسا۱۰- نسا۶۵- نسا۵۹ ))

۴- ((آل عمران ۱۱۸- آل عمران ۲۸- نسا۱۶- نسا۱۴۴- مائده ۵۱- مائده۵۷- هود۱۱۳))

۵- (( احزاب ۶- توبه ۷۱))

۶- (( آل عمران ۱۱۵- آل عمران ۱۵۱- شوری ۳۸))

۷- نسا ۷۵

۸- (( نسا۵۸- نسا۱۳۵- حدید۲۹- مائده۸- نحل ۹۰))

۹- (( مائده ۴۴- ۴۵- ۴۷-۵۰))

۱۰- (( اعراف ۱۵۷- فتح۲۹))

۱۱- ((انفال ۶۰))

۱۲- ((یونس۳۵))

۱۳- ((قصص۵- فتح۲۸- توبه۳۳))

۱۴- ((نمل۲۶))

۱۵- (( علل الشرایع- صدوق- ج۱- باب۱۸۲- ح۹))

۱۶- (( جهت آگاهی بیشتر نگه کنید به دین ودولت- علی ربانی گلپایگانی- ))

۱۷- ((صحیفه نور - ج۱ - ص۶))

۱۸- (( کیهان فرهنگی- شماره ۳ سال ۱۳۶۸- ص۶۲))

۱۹- ((مارسل بوازار- اسلام وحقوق بشر- ترجمه محسن مویدی - ص۷۴- ))

۲۰- ((سکولاریسم در مسیحیت واسلام - محمد حسن قدردان قراملکی- ص۱۷۱-۱۷۲))

۲۱- (( نصایح اخلاقی امام خمینی - ص۲۱۶-۲۱۷))

۲۲- (( ولایت فقیه وجهاد اکبر - امام خمینی - ص ۱۹-۲۰)