بهروز غریب پور مرد کارهای سخت

بهروز غریب پور بر خلاف نام خانوادگی اش اصلا چهره غریبی در تئاتر این مرز و بوم نیست بلکه یکی از کارگردانان به نام و بزرگ تئاتر ایران زمین به حساب می آید

شاید این جمله کلیشه ای باشد اما حقیقت است که همیشه راه هایی برای فرار از خط کشی ها و خط قرمزها وجود دارد. راه هایی که چنان باریک و البته تیز و برنده هستند که راه رفتن روی آنها به مثابه راه رفتن روی لبه تیغ است. بند بازی کردن روی این لبه مرگ آور، کار هر کسی نیست. خلاقیتی بالا می خواهد و جسارتی بی حد و حصر. خلاقیتی که حتی الامکان باعث بوجود آوردن یک کار چند وجهی شود. درست همین موقع هاست که پای هرمونوتیکبه میان می آید. تفسیرها و تعبیرهای گوناگون از موضوعی واحد.

حدیث اپرا کار کردن در کشور ما هم حدیث غریبی ست. بعد از انقلاب اسلامی کارکردن اپرا ممنوع اعلام شد. دلیلش هم آنقدر بدیهی و آشکار است که به گمانم احتیاجی به توضیح نیست. حتما تا حالا متوجه شدید که قصد صحبت کردن درباره چه کسی و چه گروهی را دارم. ایرادی ندارد از بزرگی آنها کاسته نمی شود. اگر اهل تئاتر باشید حتما با نام گروه« آران» آشنا هستید. گروهی که این چند ساله آغاز گر راه نوینی در تئاتر ایران و بخصوص تئاتر عروسکی بودند. گروهی به سرپرستی استاد « بهروز غریب پور»

بهروز غریب پور بر خلاف نام خانوادگی اش اصلا چهره غریبی در تئاتر این مرز و بوم نیست. بلکه یکی از کارگردانان به نام و بزرگ تئاتر ایران زمین به حساب می آید. مردی که عادت دارد به انجام کارهای بزرگ و حجیم و از قضا چه راهبر خوبی هم هست. فقط کافی ست به حافظه مان رجوع کنیم و به دور از هرگونه غرض ورزی با خود صادق باشیم. «بینوایان» را بخاطر بیاوریم با آن اجرای چشمگیرش. رمان معروف ویکتور هوگو در دستان هنرمند غریب پور تبدیل به یک نمایش بی نظیر در تاریخ نحیف تئاتر این کشور شد. خاطرتان هست که با چه وسواسی سنگفرشهای معروف پاریس را به دل تهران آورد؟ یادتان مانده آن بازی های جادویی را؟ «بهزاد فراهانی» در نقش بازرس ژاول. «تانیا جوهری» در نقش خانم تناردیه و زنده یاد «مهدی فتحی» در نقش ژان وارژان». یا اصلا چرا راه دور برویم. همین سال گذشته و اجرای فوق العاده «کلبه عمو تام». غریب پور نشان داده که به خوبی از عهده به تصویر کشیدن داستانهای بزرگ بر می آید. غریب پور بارها آرزو کرده که ای کاش روزی بتواند رمان « دکتر ژیواگو» را به روی صحنه ببرد. در توانایی های او جای هیچ شکی نیست. مدتهاست منتظر روزی هستم که تجسم واقعی این آرزو را به نظاره بشینم.

با این آثار چه کسی باورش می شود که غریب پور سالها در زمینه تئاتر عروسکی و کودک تحقیق کرده باشد؟ اما به راستی اینگونه است. او این تحقیقات را بستری کرد برای خلق شاهکارهای عروسکی اش.

و اما گروه آران… انگشت شمار هستند گروه های تئاتری که در گونه های اجرایی خاص خودشان، حضوری مستمر داشته باشند. حضوری که خالی از پیشرفت نباشد. گروه آران یکی از آن گروه هاست که پیشرفت چشمگیری در کارشان داشته اند. انکار این ادعا انکار خورشید است. از همان روزی که در خبر ها آمد که گروه آران قصد دارد «اپرای رستم و سهراب» را اجرا کند، همه کنجکاو شدند که در این اوضاع بی اپرایی آنها چگونه قصد دارند دست به اجرای اپرا بزنند؟ بعدها مشخص شد که این اپرا یک اپرای عروسکی ست. این هم خودش غنیمتی بود. خبرها دهان به دهان می گشت. عروسک ها در اتریش ساخته شد و « لوریس چکنواریان» موسیقی را تنظیم کرد تا رسیدیم به اجرا. یک کار اعجاب آور. با چند عروسک محدود و یک صحنه بسته و سایه بازی، کاری کردند کارستان. ذوق و شوق در چهره تک تک تماشاگران دیده می شد. یک اجرای حماسی و زیبا و پرشکوه. حرکات عروسک ها چنان بود که گویی بازیگری قهار و کار کشته در حال بازی کردن است نه عروسکی بیجان. لرزش دستان تهمینه را که دیدیم بند بند دلمان از هم گسست و چشمانمان از حیرت درخشید. این یک اتفاق بود و شروع یک راه سخت. توقع ها بالا رفت اما چه باک که غریب پور و گروهش در جا نزد. اپرای دوم اجرایی از نمایشنامه ای بود که کسی حدسش را نمی زد. «مکبث» اثر ویلیام شکسپیر. بسیار جالب بود که شخصیت های ساخته و پرداخته ذهن شکسپیر، در هئیتی عروسک وار ظاهر شوند. این ختم ماجرا نبود. انتخاب های غریب پور و گروهش تا بدانجا پیش رفت که امسال « اپرای عاشورا» را اجرا کردند. این همان راه رفتن روی لبه تیغ بود. یک اجرای شورانگیز و حماسی. حرکات ریز عروسک ها که در کارهای قبل هم دیده می شد، تکامل یافت. حالا دیگر همه به شعبده بازی های گروه «آران» عادت کرده اند. اما دست غریب پور هیچ وقت خالی از برگ برنده نیست. پیشرفت آنها تا بدانجا بود که همان گروه اتریشی که عروسک های « اپرای رستم و سهراب» را درست کرده بودند، خودشان اذعان می کردند که عروسک های ساخت دست گروه آران گروه آران در دو کار دیگرشان بسیار پیشرفته تر و دقیق تر از کار آنهاست. این دقیقا همان پیشرفت کردن گروه آران بود. خیز بلندی که در صد بالایی از آن مدیون همان تحقیقات غریب پور در زمینه تئاتر عروسکی ست. در حال حاضر کشورهای بسیاری به این گروه پرآوازه ایرانی پیشنهاد اجرای عموم داده اند. چرا که به گفته خود

اروپایی ها، سازه های دست ساز گروه آران در اروپا نظیری ندارد. راستی هیچ می دانستید که نام فرزند بهروز غریب پور « آران» است؟

بهروز غریب پور یکی از نام آورترین کارگردانان تئاتر ایران است. کارگردانی با خلاقیتی اعجاب آور و مثال زدنی والبته جسارتی که فقط خاص اوست. هربار که کاری از ایشان می بینم چنان ذوق زده می شوم که زبانم بند می آید. مطمئنا روزی در سال هزار چهارصد و اندی شمسی با نوه هایم خواهم نشست و از خاطره اولین بار دیدن «بینوایان»، « اپرای رستم و سهراب»،«اپرای مکبث»،«کلبه عموتام»،«اپرای عاشورا» و ….( این سه نقطه را گذاشتم چرا که کارهای استاد ادامه دارد) حرف خواهم زد. واز مردی سخن خواهم گفت که بزرگ بود و زائیده شده بود برای بزرگی کردن.

محمدرضا قاسمی