نوبل ادبی و حاشیه‌هایش

ژان ماری گوستاو لوکلزیو در حالی برنده نوبل ادبیات ۲۰۰۸ شد که پیش‌بینی‌های منتقدان درباره او واقعی شده است؛ او از معدود برندگانی است که این اتفاق درباره‌اش افتاده، هرچند …

ژان ماری گوستاو لوکلزیو در حالی برنده نوبل ادبیات ۲۰۰۸ شد که پیش‌بینی‌های منتقدان درباره او واقعی شده است؛ او از معدود برندگانی است که این اتفاق درباره‌اش افتاده، هرچند شگفتی انتخاب او به دلیل نداشتن سوابق سیاسی هم در برخی رسانه‌ها مطرح شده است، او بلافاصله در نشست مطبوعاتی حاضر شده و خود را شایسته این انتخاب دانسته است. بدیهی است که در اولین واکنش، نیکلا سارکوزی پیام تبریکی ارسال کرده و او را مسافر بزرگی دانسته که مظهر اعتبار، فرهنگ و ارزش‌های فرانسه در دنیای جهانی‌سازی شده است و او را یک شهروند جهانی و کودک همه قاره‌ها و فرهنگ‌ها نامید. در کمتر از ۲۴ ساعت بیش از هزار مطلب در رسانه‌ها درباره او نوشته شد که برخی از آنان مثبت نبود.

از نظر مطبوعات آمریکایی این انتخاب در راستای سیاست ضدآمریکایی است؛ مانند سارا اورینگام گزارشگر ای‌بی‌سی‌نیوز که مسوولان آکادمی نوبل را ضدآمریکایی نامید. او لوکلزیو را یک نویسنده <کوچ‌نشین> نامید! او می‌نویسد: <طی ۳۰ سال گذشته تنها ۳ نویسنده آمریکایی نوبل ادبی را برده‌اند.>

اشاره آنان به صحبت‌های رئیس آکادمی نوبل است که نویسندگان آمریکا را کوتاه‌بین دانسته و گفته بود آنها شایسته رقابت برای نوبل ادبیات نیستند البته لوکلزیو در نشست مطبوعاتی خود گفته است: <من فکر نمی‌کنم بتوان گفت ادبیات آمریکا اینگونه است؛ چون این ادبیات قالب‌های زیادی را شامل می‌شود.>

برخی از نقدهایی هم که مطرح‌شده مثبت نبوده مانند سیگرید لوئفلر منتقد آلمانی که آثار او را رمانتیک از مدافتاده، ملال‌آور و خسته‌کننده دانست و برای حرف خود دلیل هم آورد: <اگرچه لوکلزیو بیش از ۴۰ سال است که نویسندگی می‌کند اما هریک از کتاب‌های او را یک ناشر متفاوت چاپ کرده است و این یعنی ناشران از فروش کتاب‌های او راضی نیستند.> نویسنده نشنال‌پست هم در گزارشی، لوکلزیو را یک نویسنده گمنام و ناشناخته معرفی کرده است. لس‌آنجلس‌تایمز در مقاله‌ای به معرفی این نویسنده پرداخت و اسوشیتدپرس هم این سوال را مطرح کرد که آیا سرانجام یک نویسنده آمریکایی نوبل را خواهد برد؟ او این انتخاب را یک انتخاب تازه برای انگلیسی‌زبان‌هایی دانست که فقط به دنبال آثار همزبان خود می‌گردند. گاردین هم به سراغ ترجمه‌های انگلیسی آثار این نویسنده در کتابفروشی آنلاین رفت تا ببیند چه تعداد از آثار لوکلزیو به زبان‌های دیگر ترجمه شده است. مارک لاوسن عنوان <یک بازگشت فرمال> را برای این مقاله انتخاب کرد و آن را گوشزدی برای نویسندگان کلاسیک آمریکا دانست. این نظریه هم از سوی ایندیپندنت مطرح شد که <بهترین نویسندگان همیشه انگلیسی نیستند.

شهرام شهسواری