تایلند آشپزخانه ی جهان

در بین كشورهای جنوب شرقی آسیا , تایلند در كنترل كیفیت و ایمنی مواد غذایی و شیلاتی بسیار موفق بوده است و توانسته است با بهره گیری از خدمات سازمان های معتبر جهانی سطح استانداردهای بهداشتی , كیفی و ایمنی فرآورده های شیلاتی به خصوص میگوی پرورشی را ارتقا دهد در این مقاله تجربه ی شیلات تایلند در كنترل كیفیت و ایمنی فرآورده های شیلاتی تشریح شده است

در بین كشورهای جنوب شرقی آسیا ، تایلند در كنترل كیفیت و ایمنی مواد غذایی و شیلاتی بسیار موفق بوده است و توانسته است با بهره‌گیری از خدمات سازمان های معتبر جهانی سطح استانداردهای بهداشتی ، كیفی و ایمنی فرآورده‌های شیلاتی به خصوص میگوی پرورشی را ارتقا دهد . در این مقاله تجربه‌ی شیلات تایلند در كنترل كیفیت و ایمنی فرآورده های شیلاتی تشریح شده است .

●●مقدمه

موضوع تجارت جهانی و ایجاد سازمان WTO فرصت‌هایی را برای اعضا به وجود آورده است تا از مزایای دسترسی به بازارهای بزگ جهانی استفاده كنند . دادوستد آزاد و بدون تعرفه و رفع محدودیت مقداری كالاها از سیاست‌های سازمان تجارت جهانی است . در دهه ی گذشته موضوع كیفیت و ایمنی در تجارت جهانی بسیار مهم تلقی شده است . نه تنها مصرف كنندگان سراسر جهان نسبت به آگاهی از كیفیت محصول علاقمند شده اند بلكه دولت های آن‌ها نیز به اهمیت نقش خود در حفاظت از بهداشت و ایمنی شهروندان خود از طریق اعمال مقررات بهداشتی و ایمنی مواد غذایی و توجه به مسایل زیست محیطی پی برده اند .در اقتصاد تایلند محصولات كشاورزی و غذایی نقش حیاتی دارند . تولید این فرآورده‌ها در افزایش درآمدهای كشاورزان ، فرآیندكنندگان و صادركنندگان اهمیت یسیار دارد . دولت تایلند این موضوع را كه شهروندان تایلندی مانند شهروندان كشورهایی كه محصولات غذایی تایلند به آن‌جا صادر می‌شود حق دارند از غذایی سالم و با كیفیت استفاده كنند ، پذیرفته است . از این رو استاندارد غذاهایی كه در تایلند تولید یا عرضه می‌شوند مشابه محصولات صادراتی است . در این كشور از یك استاندارد واحد در تولید محصولات مصرف داخل و صادراتی استفاده می‌شود .به همین دلیل دولت تایلند سال ۲۰۰۴ را سال ایمنی مواد غذایی در آن كشور اعلام كرد و شعار تایلند آشپزخانه ی جهان را هدفی ملی تلقی كرد. رویكرد جدید دولت تایلند اجرای برنامه‌ی توسعه ی ایمنی و بهداشت مواد غذایی است كه از سال ۲۰۰۴ شروع شده است . در این برنامه كه نقشه‌ی راه ایمنی مواد غذایی خوانده می‌شود ۴ اصل زیر مد نظر قرار گرفته است:

محصولات كشاورزی و غذایی تایلند باید مطابق استانداردهای جهانی تولید شوند ؛ایمنی محصولات تولیدی برای همه‌ی مصرف كنندگان داخلی و خارجی باید یكسان باشد ؛استانداردهای بهداشتی باید بر اساس اطلاعات علمی تدوین شود ؛تایلند باید دارای نظام كنترلی كارآمد و مؤثر از مزرعه تا سفره باشد.بر اساس مصوبه ی دولت تایلند ، وزارت كشاورزی و تعاون مسوول كنترل فرآورده‌های كشاورزی و شیلاتی در كل چرخه‌ی تولید تا عرضه ( مزرعه تا سفره ) است . وزارت بهداشت عمومی مسوول ایمنی مواد غذایی عرضه شده و مصرف شده در تایلندمی باشد .تایلند یكی از كشورهای عمده‌ی تولیدكننده‌ی محصولات شیلاتی در جهان است . طی سال‌های ۲۰۰۱- ۱۹۹۴ تولید سالیانه‌ی ماهی ۶/۳- ۵/۳ میلیون تن بوده‌ است . امتیازهای جغرافیایی این كشور نظیر سواحل طولانی در كناره ی اقیانوس آرام در شرق و جنوب شرقی و نیز سواحل جنوب غربی در كناره‌ی اقیانوس هند موجب افزایش حجم تولید فرآورده های شیلاتی در دریا و ساحل از طریق ماهیگیری و آبزی‌پروری شده است .

از سال ۱۹۹۸ میلادی آبزی‌پروری در سواحل وتوسعه‌ی سریع پرورش میگو به روش متراكم نقش مهمی در اقتصاد كشور داشته است .در سال ۲۰۰۱ كل تولید آبزی‌پروری ۸۱۴.۰۰۰ تن به ارزش ۷۷.۸۵۱ میلیون بات برآورد شده است . از كل تولید آبزیان ، آبزی‌پروری در ساحل ۱۴ درصد تولید و ۴۹ درصد درآمد را به اختصاص داده است . در صورتی‌كه مقدار و ارزش كل صید ( ماهیگیری ) در این سال ۲.۸ میلیون تن (۷۷ درصد كل تولید ) و ۶۰.۷۶۷ میلیون بات (۴۳.۸ كل درآمد ) بود . صید از آب های داخلی و تولید ماهیان آب شیرین در سال ۲۰۰۱ به ترتیب ۲۰۲.۵۰۰ و ۲۷۹.۷۰۰ تن بوده است .در ۱۰ سال گذشته حجم صادرات محصولات شیلاتی افزایش چشمگیری داشته است . در سال ۲۰۰۳ كل صادرات ۴.۳ میلیارد دلار آمریكا بود . میگوی تازه و منجمد و كنسرو تونمحصولات عوده‌ی صادراتی بودند كه ارزش آن‌ها به ترتیب ۱.۸ میلیارد دلار آمریكا و ۴۶۷.۵ میلیارد دلار آمریكا گزارش شده است . به همین دلیل تشدید كنترل های ایمنی برای مصرف كنندگان و نیز تجارت جهانی یك ضرورت اجتناب ناپذیر است در این مقاله به اهمیت كنترل كیفیت ماهی و فرآورده های شیلاتی در تایلند ، سیاست ها و برنامه های این كشور برای ایمنی مواد غذایی و فرآورده‌های شیلاتی ( نقشه ی راه ) ، قانون و مقررات حاكم بر كنترل فرآورده‌های شیلاتی و وظایف شیلات تاسلند در این خصوص اشاره شده است .

●نقشه‌ی راه ایمنی مواد غذایی: از استراتژی تا اجرا

برای تضمین ایمنی فرآورده‌های شیلاتی كلیه ی دستگاه های دولتی ذی‌ربط ملزم شده‌اند كه اقدام‌های زیر را انجام دهند :

تقویت و ارتقای نظام كنترل فرآورده های وارداتی با هدف كنترل پس‌ماندهای مواد شیمیایی ، داروها و آفت كش‌ها و نیز كنترل بیماری ها ی گیاهی و جانوری ؛ارتقا و تسهیل ثبت ، شناسایی و تایید مراكز تكثیر و پرورش آبزیان به خصوص میگوی پرورشی ؛تشویق اجرای اصول GHP و HACCP در كلیه ی واحدهای فرآوری آبزیان ؛افزایش توانمندی‌ها و امكانات بازرسی و خدمات آزمایشگاهی كنترل فرآورده های غذایی و شیلاتی ؛

اجرای اصول ردیابی محصول در كل زنجیره‌ی تولید محصول .

معاونت شیلات وآبزیان وزارت كشاورزی (شیلات تایلند) برنامه های مختلفی را برای ارتقای سطح ایمنی محصولات شیلاتی بر اساس نقشه‌ی راه تدوین كرده است . این برنامه‌ها از تولید اولیه در سطح مزرعه ، محل‌های تخلیه ی ماهی ، بازار ماهی ، واحدهای فرآوری تا صادرات را در بر می‌گیرد . در سرتاسر این چرخه استانداردهای مربوط اجرا می‌شوند .

●نقطه های كنترلی در نقشه‌ی راه ایمنی فرآورده های شیلاتی به شرح زیر است:

▪محل / منبع تولید یا پرورش آبزیان

این بخش مهم‌ترین نقطه‌ی كنترل ایمنی ماهی و فرآورده‌های شیلاتی است . مراقبت از ذخایر طبیعی آبزیان دریایی و ماهیان آب شیرین ، ایمنی مواد خام را پیش از تحویل دهی یا فرآوری تامین می‌كند . برنامه‌های تدوین شده در این بخش شامل صدور گواهی‌های اجرای اصول آبزی‌پروری صحیح (GAP) و اجرای استاندارد ( آیین كار) شیلات (CoC) در كلیه‌ی مراكز تكثیر و پرورش آبزیان و واحدهای فرآورش و نیز تایید غذای آبزیان پرورشی و صدور گواهی مربوط است .

---