بچه ها از ازدواج چه می فهمند

پرسشی از دکتر کتایون رازجویان فوق تخصص روان پزشکی کودک و نوجوان

«مامان! من می‌خواهم ازدواج کنم!»، شنیدن این جمله از زبان یک کودک خردسال شاید خنده‌دار به نظر برسد اما ممکن است باعث تعجب و نگرانی والدین شود...

شنیدن این صحبت‌ها از زبان خردسالان شایع است و خیلی از والدین چنین تجربه‌ای داشته‌اند اما نامه ۲ خواننده گرامی و نگرانی‌شان در این باره بهانه‌ای شد تا پای صحبت‌های دکتر کتایون رازجویان، فوق‌تخصص روان‌پزشکی کودک و نوجوان بنشینیم. خانم کیانی از ‌تهران نوشته: «پسر ۴ساله‌ای دارم که به مهدکودک می‌رود. اخیرا مربی مهد به من گفته که پسرم از یکی از دختران مهد خواستگاری کرده است. در خانه دایم از او حرف می‌زند و می‌گوید من فقط با او ازدواج می‌کنم. می‌خواستم بدانم چطور با این موضوع برخورد کنم؟!» خانم مرادی از کرج هم نوشته:‌ «دختر ۳ساله‌ای دارم که حتی حاضر نبود سنجاق سر به موهایش بزند اما از یک ماه قبل که به یک عروسی دعوت شدیم و عروس را از نزدیک دید، هر روز لباس عروس می‌پوشد، به موهایش سنجاق می‌زند و می‌گوید من عروس هستم. لطفا راهنمایی کنید که چه رفتاری با او داشته باشم؟!» خواندن این گفت‌وگو را به خانم کیانی، خانم مرادی و والدینی که چنین دغدغه‌ای دارند، توصیه می‌کنیم.

▪ گاهی بچه‌های ۳تا ۴ساله درباره ازدواج و عروس یا داماد شدن حرف می‌زنند. این رفتارها و صحبت‌ها در این سن و سال چقدر طبیعی است و چقدر نگران‌کننده؟

از سن ۳سالگی بچه‌ها کم‌کم متوجه جنسیت و دختر و پسر بودن می‌شوند و موضوع ازدواج برایشان مفهوم پیدا می‌کند اما این به معنی این نیست که از روی میل جنسی یا کنجکاوی به این موضوع توجه دارند. صحبت دراین?باره فقط به این دلیل است که توجه بچه‌ها در این سن به این موضوع بیشتر می‌شود و صحبت درباره این موضوع حتی در نقاشی کودک هم نمود دارد. چنین رفتارهایی در روند رشد همه بچه‌ها وجود دارد و کاملا طبیعی است، جای هیچ نگرانی، ترس و واهمه‌ای هم وجود ندارد.

▪ وقتی کودک در این باره حرف می‌زند، بهترین و مناسب‌ترین برخورد والدین چگونه باید باشد؟

والدین باید خیلی عادی و با لبخند به حرف‌های بچه گوش بدهند. نباید کودک را به خاطر بیان این مسایل دعوا یا تنبیه کرد ضمن اینکه استقبال و تشویق آن هم درست نیست. مثلا والدین پسربچه‌ای که از یکی از دخترهای مهد خواستگاری کرده است، می‌توانند درحالی که لبخند بر لب دارند بگویند: «وقتی بزرگ شدی، ازدواج می‌کنی. الان شما فقط با هم دوست هستید. می‌توانید دوستان خوبی باشید و با هم بازی کنید.» در مورد دختر کوچکی که تمایل به عروس شدن دارد نیز باید توجه داشت که این موضوع?ها برای بچه‌ها جذاب است و طبیعی است که کودک از تجملات و لباس عروس خوشش بیاید و به این معنی نیست که عاشق مردی شده است یا تمایل جنسی دارد. در این مورد هم باید با حالت خنده به کودک گفت: «همه دخترها دوست دارند عروس شوند و تو هم وقتی بزرگ شدی، یک عروس واقعی می‌شوی، الان باید به چیزهای دیگر فکر کنی.» والدین کم‌کم می‌توانند حرف زدن در این باره را محدود کنند و به کودک بگویند: «می‌توانی با من درباره این موضوع حرف بزنی اما هر جایی و با هر کسی (مشخص کنند در جاهای خاص یا با افراد خاص) در این باره حرف نزن.» نباید اجازه داد کودک خیلی راحت درباره این موضوع حرف بزند اما از سن ۶ تا ۷سالگی بچه‌ها خودشان متوجه می‌شوند.

▪ از کی باید نگران شد؟

معمولا نگرانی خاصی در این باره وجود ندارد مگر اینکه رفتارهای جنسی (چه با دختر، چه با پسر) دیده شود یا کودک پرخاشگری‌هایی داشته باشد که زمینه جنسی دارد. در این صورت مسایل جنسی مطرح است و ممکن است کودک مشکلاتی داشته و مورد سوءرفتارهای جنسی قرار گرفته باشد و حالا دارد درباره این موضوع حرف می‌زند. البته احتمال وجود این‌گونه موارد در این سن و سال خیلی کم است.

▪ والدین چه آموزش‌هایی باید به فرزندشان بدهند و آموزش درباره مسایل جنسی از چه سنی باید شروع شود؟

آموزش‌های جنسی هرچه زودتر شروع شود، بهتر است. کودک باید آموزش‌های لازم را ببیند تا بتواند از خودش مراقبت کند و باید بداند که هرگز نباید اجازه بدهد کسی به بدنش دست بزند و او هم نباید به بدن دیگران دست بزند. به هر حال بچه‌ها کنجکاو هستند و در این‌باره هم کنجکاوی دارند، اما وظیفه پدر و مادر است که این کنجکاوی را کنترل کنند. والدین باید درباره تفاوت‌های زن و مرد به کودک بگویند و در حد فهم و درک او چگونگی به دنیا آمدن را به زبان ساده برایش توضیح دهند. همچنین درباره مراقبت از خود هنگام سوءاستفاده جنسی با او صحبت کنند و بگویند: «قسمت تناسلی، بخش خصوصی بدن توست و هر وقت در این باره سوالی داشتی، می‌توانی از من بپرسی. با هم کتاب می‌خوانیم و در این باره مطالعه می‌کنیم. تو اجازه نداری به اندام دیگران دست بزنی و در مهد کودک به کودک دیگری بگویی لباسش را دربیاورد تا بدن او را ببینی و تو هم نباید اجازه بدهی کسی بدن تو را ببیند و به آن دست بزند.»

فرزانه فولادبند