روزی روزگاری گرد سفید

در سال ۱۹۰۰ هروئین به صورت انبوه به عنوان وسیله ای برای درمان موِثر اعتیاد به مرفین ارائه شد اما افسوس كه این امید واهی خیلی زود به یاس مبدل شد زیرا متوجه شدند, گرچه هروئین خواب آوری كمتری دارد, اما قدرت مسموم كنندگی آن ۵ برابر مرفین است

شاید باورتان نشود اما تا اواسط دهه ۱۹۵۰ هروئین به عنوان یك مسكن قوی توسط پزشكان خانواده تجویز می‌شد. اما با زیاد شدن ترسی هولناك‌ كه‌ در اثر بازتاب رواج اعتیاد و اثرات به جا گذاشته از آن بود، تمام تلاش‌ها به این سمت حركت كرد كه دولت‌ها استعمال هروئین را به عنوان یك جرم به ثبت برسانند.

از زمان كشف هروئین ۲۰ سال طول كشید تا این ماده مخدر بتواند جایگاه خود را در امور پزشكی ثبت كند. شاید دانشمند انگلیسی حتی فكرش را هم نمی‌كرد كه هروئین به معضلی برای بشر تبدیل شود.

زندگی‌ هروئین یا همان پودر كریستالی سفید رنگ،‌ از سال ۱۸۷۴ توسط یك دانشمند انگلیسی در بیمارستان آغاز ‌شد. چندی بعد و در حدود سال ۱۸۹۰ دانشمند آلمانی بنام <درسر> و چند دانشمند دیگر مطالعات بیشتری روی آن انجام دادند. این عده كشف كردند كه هروئین مشتق دی استیله است. یعنی تركیبی كه می‌توانست برای بسیاری از بیماری‌ها مفید باشد.

از آن زمان بعد بود كه هروئین را برای معالجه اشخاص مبتلا به سل و سایر بیماری‌های تنفسی و از همه جالب‌تر برای ترك اعتیاد به مرفین پیشنهاد می‌كردند. چرا كه مصرف هروئین می‌تواند اثر اعتیاد مرفین را از بین ببرد. علت امر هم كاملا مشخص بود چون یك مخدر قوی‌تر می‌تواند اثرات فیزیولوژیكی داروی مخدر قبلی كه ضعیف تر باشد را از بین ببرد و خود جانشین آن بشود. این نسخه در حالی پیچیده می‌شد كه تسكین دهندگی هروئین ۸ برابر مرفین است. اما نكته‌ای كه پزشكان آن زمان درك نمی‌كردند این بود كه قدرت مسموم‌كنندگی هروئین ۵ برابر مرفین است و این همان چیزی بود كه هروئین را به زودی تبدیل به یك كابوس ‌كرد.

در هر صورت مصرف هروئین به آرامی در میان عده محدودی انجام می‌شد تا اینكه پای تولید انبوه آن در بازار باز شد. عمده مصرف هروئین از آن زمان آغاز شد كه كارخانه بایر آلمان دست به تهیه تجارتی آن زد و به آن نام هروئین داد. بایر با نام علمی هروئین كار خود را آغاز كرد. اما خیلی زود شكست خورد، زیرا مردم نسبت به نام علمی آن به هیچ وجه واكنش نشان ندادند. آنها ترجیح می‌دادند تا از محرك‌های نشاط آوری كه در آن زمان مرسوم بود استفاده كنند و استفاده هروئین كه تا آن زمان برای مصارف پزشكی بود را به حال خود واگذار كنند.

اما كارخانه بایر كه بازار خود را با شكست مواجه می‌دید، دست به ابتكاری عظیم زد و نام امروزی دارو را به روی آن نهاد. بایر كلمه هروئین را از اصل كلمه كه در زبان آلمانی به معنی‌ عامل بسیار قوی و بسیار موثر كه مقدار كم آن اثر زیاد دارد بود، اقتباس كرد. در ضمن چون پس از مصرف هروئین البته فقط در شروع و اوایل مصرف آن اعمال روانی و جسمانی به شدت تقویت می‌شود و شخص می‌تواند كار چند روزه را در یك روز تمام كند، به این ماده نام هروئین را دادند.

● تولید انبوه هروئین

با این همه در سال ۱۹۰۰ هروئین به صورت انبوه به عنوان وسیله‌ای برای درمان موِثر اعتیاد به مرفین ارائه شد. اما افسوس كه این امید واهی خیلی زود به یاس مبدل شد. زیرا متوجه شدند، گرچه هروئین خواب‌آوری كمتری دارد، اما قدرت مسموم كنندگی آن ۵ برابر مرفین است.

اما با وجود مشاهدات و داشتن اطلاعات زیاد، تا مدت‌ها هروئین به همان رویه سابق مصرف می‌شد. به طوری كه حتی این ماده با وجود ممنوعیت در آمریكا در كشورهای اروپایی و به خصوص بریتانیا همچنان استعمال می‌شد. این وضعیت بی بند و باری بریتانیا در <سرگذشت هروئین> به طور كامل شرح و بسط داده شد. سرگذشت هروئین نام ستونی بود كه در روز سه شنبه ۱۴ ژوئن ۱۹۵۴ در مجله تایمز به چاپ رسید.

تمام مقاله به این اختصاص یافته بود كه چرا در بریتانیا هنوز بر سر هروئین دعواست ، چرا كه در بریتانیا بسیاری عقیده داشتند كه نباید این مخدر ممنوع شود. مقاله‌ای كه در بحبوحه مصرف عمده هروئین در اروپای آن زمان باعث شد تا حركت‌های بسیاری در میان اهل علم و قلم به وجود آید و آنها سیاستمداران را موظف كنند تا مقررات جدیدی را وضع كنند. مشكل این بود كه به غیر از قشر روشن‌فكر دسته‌ای بزرگتر نیز در بریتانیا وجود داشتند.

دسته بزرگتر كسانی نبودند جز مردم عادی. در اواسط دهه ۱۹۵۰ هروئین از صدر نگرانی‌های مردم بریتانیا بسیار فاصله داشت و كسی حاضر نبود حتی دقیقه‌ای به آن توجه كند. در حقیقت آن‌طور كه در سرمقاله تایمز نوشته شده بود تنها در سراسر بریتانیا ۳۱۷معتاد تحت درمان وجود داشت كه تنها ۵۱ درصد آنها به هروئین اعتیاد داشتند.

این در حالی بود كه در مقایسه با بریتانیا در آمریكا هروئین از سال ۱۹۲۵ ممنوع شده بود و آن را به عنوان یك معضل اجتماعی قبول كرده بودند. هروئین در جامعه آزاد پیش می‌رفت و تنها جایی كه به آن تاخته می‌‌شد روزنامه‌ها بود.

اما بیماران معتاد به هروئین چه كسانی بودند؟ بر اساس نوشته‌های دكتر جیمز مایلز تاریخ نویسی كه استفاده از دارو‌های مخدر را در تحقیقاتش ثبت می‌كرد؛ این معتادان تحت نظر پزشك بودند و عمده این بیماران از طبقه متوسط جامعه بودند یعنی كسانی كه می‌توانستند در مراحل اولیه تحت نظر پزشك از پس هزینه‌های یك اعتیاد متوسط برآیند.

● هروئین برای ثروتمندان

در دهه ۱۹۳۰ تنها این اعتیاد، برای طبقه ثروتمند جامعه بود و طبقه كارگر به هیچ وجه نمی‌توانست به دلیل گرانی از آن استفاده كند. تنها جایی كه یك زیر دست می‌توانست به هروئین دست‌رسی داشته باشد از طریق نسخه پیچی بود كه آن هم آن‌قدر مقدار كمی بود كه به هیچ وجه اعتیاد درست نمی‌كرد.

در هر صورت به نظر می‌رسید كه هروئین همچنان قانونی است و به صورت گسترده برای بیماری‌های مزمن تجویز می‌شود. بیماری‌هایی همچون ذات الریه، آنفلوآنزا و اسهال‌ از جمله بیماری‌هایی بودند كه برای آنها هروئین بهترین مسكن تلقی می‌شد. به هر صورت هروئین هنوز هم آنقدر شایع نشده بود كه مخالفان بخواهند برای ممنوع كردن آن سر و دست خود را بشكنند.

● انگلستان مهد هروئین

همانطور كه گفته شد در سده نوزدهم مواد مخدر به یك كالای تجاری پر سود برای تاجران انگلیسی بدل شد، به طوری كه آنها مواد مخدر را از شرقی ترین نقاط جهان یعنی معدن كشت افیون‌های مختلف مثل چین، به تمام دنیا می‌فرستادند. اگر چه این تجارت در اوایل قرن بیستم كاهش پیدا كرد، اما باید مسبب همگانی شدن آن را تاجران انگلیسی حریصی دانست كه به بهانه مصارف پزشكی اقدام به تجارت آن می‌كردند.

آوازه بد این مخدر كه می‌تواند رضایتمندی فراوانی را ایجاد كند؛ باعث شد تا آن را به عنوان یك كالای كثیف بشناسند و آمریكایی‌ها این افیون جدید را ممنوع كردند و حتی برای ممنوع كردن آن به دیگر كشور‌ها نیز فشار آوردند تا آنها نیز مانند این كشور برای ریشه كنی این مخدر دست به كار شوند.

این در حالی بود كه در انگلستان مقاومت‌های بسیاری بر سر ممنوع نشدن آن از سوی پزشكان وجود داشت، یعنی همان‌هایی كه صفات تسكین دهندگی هروئین را می‌ستودند. اما به هر حال دولت انگلستان شروع به وضع كردن قوانینی‌ كرد تا با صرف هزینه‌های سنگین برای افراد اندكی كه استفاده بی‌جا از هروئین می‌كنند، آنها را از مصرف آن اجتناب دهد .

● هنر هروئینی

در انگلستان مشهور‌ترین مصرف‌‌كنندگان هروئین كسانی نبودند جز رهبران باند‌های موزیك جاز كه سال ۱۹۳۰ در كنسرت‌ها بیداد می‌كردند و جمعیت زیادی را در سالن‌ها گرد هم می‌آوردند.آنها پس از این قوانین، مجبور بودند تا برای برآورده كردن نیاز خود به خارج از كشور كوچ كنند و برگردند. چرا كه هنوز كشور‌هایی وجود داشتند كه هروئین در آنها ممنوع نشده بود و امكان تهیه و حتی خرید و فروش هروئین درآنها آزاد بود.

این موزیسین‌ها كه بیشتر از انگلستان در آمریكا یافت می‌شدند، كسانی بودند كه برای زندگی خود سبكی آزاد را برگزیده بودند و به اصطلاح در بوهیمیا زندگی می‌كردند. آنها لباس‌های خاص خود را می‌پوشیدند و از هیچ قانونی برای زندگی خود استفاده نمی‌كردند. كسانی مثل مایلز دیویس، چارلی پاركر و بیلی هالیدی از معروف‌ترین این افراد بودند.

ریچارد دونپورت هاینز در كتاب <در تعقیب فراموشی> می‌نویسد: معتادان به ملاقات پزشكان، شیمیدان‌ها و جراحان می‌رفتند و تنها مقدار اندكی گیرشان می‌آمد. هیچ مدرك مستدلی هم برای اینكه بگوییم این خرید و فروش به صورت گسترده انجام می‌شد وجود ندارد.

دكتر جیمز كایلز هم در تایید این قضیه می‌گوید:<پلیس بر آنچه می‌گذشت تسلط كامل داشت. دولت هم لیستی كمل از تمام معتادان در اختیار داشت كه هیچ‌گاه بالاتر از ۵۰۰ نفر تجاوز نكرد. تنها كافی بود تا نام كسی به گوش پلیس برسد و او در دم دستگیر شود. تنها نگرانی دولت كشورهای خارجی بود. یعنی كشور‌هایی كه هنوز در آنها مصرف و خرید و فروش هروئین ممنوع نشده بود.>

● هروئین در خلوت

بعد از جنگ دوم جهانی مقدار داروهای ممنوع در بریتانیا به طور عجیبی كاهش یافت به طوری كه دیزی ریس خواننده نیویوركی جوان كه به لندن سفر كرده بود در خاطرات خود می‌نویسد:< در هیچ كلابی هروئین نمی‌بینید. مطمئنا كسانی هستند كه مصرف می‌كنند اما انگار همهآنها در خلوت مصرف می‌كنند. در خانه خود.

اما از همه بدتر كسانی هستند كه آویزان شیمیدان‌ها و دكتر‌ها می‌شوند، تا شاید نیمه شب قرص‌های هروئین كه به آن جك می‌گویند را از آنها بگیرند.>

به هر حال آنچه به آن فعالیت ممنوع گفته می‌شد كاری بود كه به خرید و فروش مربوط می‌شد. اما به هر حال در اواسط دهه ۱۹۵۰ دولت انگلستان تصمیم گرفت تا ساختن صادرات و واردات هروئین را برخلاف انتظار عده‌ای به طور كامل ممنوع كند.قانونی كه مدتی بعد باز هم دستخوش تغییر شد و در سال ۱۹۵۵ قانونی وضع شد تا پزشكان بتوانند باز هم مقدار محدودی هروئین تولید كنند. به این ترتیب هروئین به جرگه جرائم خشونت بار پیوست و حتی مجازات‌های سختی نیز برای آن تعیین شد. چرا كه با جان انسان‌ها بازی می‌كند.

این سرگذشت هروئین آن زمان بود چیزی كه مردم آن زمان و سردبیر تایمز نگرانش شده بودند. زمانی مصرف كنندگان آن بسیار اندك بودند و هنوز اپیدمی مواد مخدر وجود نداشت. اما سئوال مهمی كه وجود دارد اینكه جهان امروز با ۰۵ سال پیش چه تفاوتی می‌كند كه با وجود ممنوعیت تا این اندازه به سمت مواد مخدر وحشتناكی همچون هروئین می‌رود.‌

‌مهران ملكوتی