تغذیه تکمیلی و خوراکی‌های ممنوعه

اگرچه اکثر کودکان نسبت به بیشتر موادغذایی حساسیت نشان نمی‌دهند ولی تا پایان ۱ سالگی مصرف مواد غذایی زیر ممنوع است:
عسل، سفیده تخم‌مرغ، شکلات، بادام‌زمینی، خربزه، کیوی، …

اگرچه اکثر کودکان نسبت به بیشتر موادغذایی حساسیت نشان نمی‌دهند ولی تا پایان ۱ سالگی مصرف مواد غذایی زیر ممنوع است:

عسل، سفیده تخم‌مرغ، شکلات، بادام‌زمینی، خربزه، کیوی، آلبالو، گیلاس، انواع توت (توت‌فرنگی، توت سفید، شاه‌توت، تمشک) نوشابه‌های گازدار، آب‌میوه‌های صنعتی، چیپس، پفک، سوسیس و کالباس.

مصرف شیرگاو تا پایان ۹ ماهگی ممنوع است ولی آن مقدار از شیر پاستوریزه که در تهیه غذای شیرخوار قبل از ۹ ماهگی مصرف می‌شود اشکالی ندارد. استفاده از شیر پاستوریزه از پایان ۹ ماهگی به بعد در شیرخوارانی که از شیرمادر محرومند به عنوان یک نوشیدنی، اشکالی ندارد ولی نباید جای شیرخشک را بگیرد. ضمنا بهتر است که با فنجان یا لیوان داده شود. از ۱ سالگی به بعد می‌توان شیر پاستوریزه را جایگزین شیرخشک کرد. از این سن به بعد، شیرخشک هیچ مزیتی نسبت به شیر پاستوریزه ندارد.

برای شیرخوارانی که به برخی مواد غذایی حساسیت نشان می‌دهند یا از خانواده‌هایی هستند که زمینه آلرژی دارند علاوه بر موادغذایی فوق‌الذکر، استفاده از مواد غذایی زیر ممنوع است یا شروع برخی از آنها باید با تاخیر انجام شود مانند: ذرت، محصول‌های دریایی (ماهی، میگو) کیوی، خربزه، ادویه، مرکبات‌ (به استثنای لیموشیرین)، آجیل، شیرگاو و گندم.

در این کودکان، ماهی و میگو تا ۳ سالگی، شیرگاو تا ۲ تا ۳ سالگی، سفیده تخم‌مرغ تا ۱۸ تا ۲۴ ماهگی، بادام‌زمینی و آجیل تا ۳ سالگی و کیوی تا ۲ تا ۳ سالگی منع مصرف دارند. اکثر مادران با نشانه‌های آلرژی در کودکان خود آشنا هستند. علایم شایع حساسیت شامل تظاهرات تنفسی، گوارشی یا پوستی است بنابراین سرفه‌های خشک و پشت‌سر هم، عطسه‌های مکرر و آبریزش بینی، خس‌خس سینه، وجود خون در مدفوع، اگزما و کهیر می‌تواند نشانه حساسیت شیرخوار به موادغذایی مصرف‌شده باشد. به مادران شیرخوارانی که از شیر مادر محرومند و به شیر گاو هم حساسیت دارند، توصیه می‌شود که در درجه اول سعی کنند از پستان خود شیردهی را آغاز کنند در غیر این صورت از شیر مادر دیگر و اگر این امر هم امکان نداشت از شیر گوسفند، بز یا شیر تهیه شده از سویا (گرچه برخی نیز به سویا حساسیت دارند) استفاده کنند.

ممکن است بپرسید کدام موادغذایی در شیرخواران سبب خفگی می‌شود؟ در پاسخ به این سوال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

بادام‌زمینی، آجیل، ذرت‌ بوداده، سوسیس، استیک، قطعه بزرگ گوشت سفت یا جگر، کرفس، دانه انگور، دانه کشمش، نخودچی، ذرت، حبوبات نرم نشده، نقل و آب‌نبات، قطعه بزرگ شیرینی یا میوه خام.

در مورد میوه‌هایی که هسته یا دانه (تخم) دارند مانند هلو یا هندوانه می‌توان بعد از خارج کردن دانه یا هسته آن، میوه را نرم و له کرده و به کودک داد.

دکتر محمداسماعیل مطلق

دانشیار دانشگاه جندی شاپور و مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت