نگاهی به سیستم های عامل تلفن همراه

بدون شک تعداد محک ها و گزینه هایی که برای مقایسه سیستم های عامل تلفن های همراه وجود دارند متنوع و گنجاندن آن ها در یک مطالعه ای مقایسه ای فراتر از حوصله خوانندگان خواهد بود, لیکن در این نوشتار محک های مشترک و تا جای ممکن کاربردی را انتخاب کرده ایم

بسیاری از کاربران، هنگام خرید دستگاه تلفن همراه هوشمند خود عوامل متنوعی نظیر قیمت، قابلیت‌ها و اندازه آن را درنظر می‌گیرند. اما چنین به نظر می‌رسد که کاربران معدودی به سیستم‌عامل تلفن همراه خود، یا نرم‌افزار سیستمی که تحقق و اجرای کاربردهای متنوع تلفن همراه را میسر می‌سازد، حساسیت نشان داده یا اساسا آن را به عنوان عاملی برای‌انتخاب یا عدم انتخاب یک محصول در نظر می‌گیرند. در این نوشتار قصد داریم بدون جانبداری از سازنده‌ای خاص، سیستم‌های عامل مطرح در زمینه تلفن‌های همراه و دستیاران دیجیتال شخصی(PDA) و قابلیت‌های آن‌ها را بررسی کنیم. سیستم‌های عاملی که در این مقاله بررسی می‌شوند،Symbian ،Windows Mobile ، وPalm OS می‌باشند.

● محک‌های مقایسه

بدون شک تعداد محک‌ها و گزینه‌هایی که برای مقایسه سیستم‌های عامل تلفن‌های همراه وجود دارند متنوع و گنجاندن آن‌ها در یک مطالعه‌ای مقایسه‌ای فراتر از حوصله خوانندگان خواهد بود، لیکن در این نوشتار محک‌های مشترک و تا جای ممکن کاربردی را انتخاب کرده‌ایم. این گزینه‌ها سهولت استفاده، پشتیبانی از کاربردهایMicrosoft Office و سازگاری با آن، قابلیت‌های چندرسانه(Multimedia) و پشتیبانی از پست الکترونیکی است. نرم‌افزارهای سازندگان شخص ثالث(Third party) برای این سیستم‌های عامل که نقش مهمی در توسعه و گسترش کاربردهای این تلفن‌ها دارند نیز از نظر تعداد و کیفیت این گونه‌کاربردها مقایسه خواهند شد. بی‌تردید توانایی‌ها و قابلیت‌های سیستم‌های عامل، به عنوان هسته نرم‌افزاری این تجهیزات از اهمیت و جایگاه ویژ‌ه‌خود برخوردار بوده که در این نوشتار نیز به آنها اشاره خواهیم کرد.

سیستم‌عامل

● Symbian

این سیستم‌‌عامل عمدتا برای تلفن‌های همراه، تلفن‌های هوشمند، و برخی دستیاران دیجیتال شخصی مورد استفاده قرار می‌گیرد و توانائی‌های متنوعی در زمینه مدیریت اطلا‌عات شخصیPIM) )، دفترچه تلفن، و تقویم داراست. کاربردهای شخص‌ثالث متنوعی برای آن نوشته ‌شده است لیکن نظر به اینکه نگارش‌های مختلفی از این سیستم‌عامل برای نسل‌های مختلف دستگاه‌های تلفن همراه هوشمند تولید شده است (به عبارت دیگر هر نگارش از سیستم‌عامل با در نظر گرفتن قابلیت‌های سخت‌افزاری نسل خاصی از دستگاه‌های تلفن طراحی و پیاده‌سازی شده است) لذا در عملکرد برخی از این کاربردهای شخص ثالث، با توجه به سخت‌افزار دستگاه تلفن هوشمند، ناسازگاری‌های به چشم می‌خورد. سهولت استفاده مانند کاربردهای شخص ثالث ارتباط تنگاتنگی به سخت‌افزار تلفن همراه هوشمند دارد. به عنوان مثال از دید کاربران، کار با این سیستم‌عامل هنگامی‌که برروی سخت‌افزارNokia ۰۰۳۹ نصب شده است بسیار ساده و سرراست است، اما این سهولت استفاده به مراتب کمتر از سهولت استفاده در سیستم‌های عاملWindows Mobile و یاPalm OS است. به طور مشخص، رابط کاربر سیستم‌عاملSymbian زمانی که برروی تلفن همراهNokia ۲۸۶۶ نصب شده است، برای ورود اطلا‌عات متنی توسط کاربر (پست الکترونیکی و یا پیامک) دشوار و تاحدودی گمراه‌کننده است. در نتیجه سهولت استفاده از این سیستم‌عامل ارتباط تنگاتنگی با سخت‌افزار تلفن همراه هوشمند دارد. این سیستم‌عامل از مستندات تهیه‌شده توسط کاربردهای اداریMicrosoft شاملWord, Excel وPower Point به طور کامل پشتیبانی می‌نماید با این حال توانایی ایجاد، ویرایش و یا حتی مشاهده‌این مستندات برروی دستگاه تلفن همراه وابستگی کامل به سخت‌افزار تلفن همراه و قابلیت‌های آن دارد. از نظر پشتیبانی از پست الکترونیکی این سیستم‌عامل نیز مانند سایرین به طور کامل از استانداردهای رایج پست الکترونیکی نظیرPOP ،IMAP۴ ، وWebmail پشتیبانی می‌نماید. با این حال کاربرانی که به دنبال راه‌حل‌های تنومند و مطمئن‌تری برای پست الکترونیکی خود هستند می‌توانند از کاربردهایMicrosoft Exchange یاBlackberry Connect and Visto به عنوان سامانه پست الکترونیک بهره ببرند. پشتیبانی از چندرسانه در این سیستم‌عامل به شکل ماهرانه‌ای تعبیه شده است. این سیستم‌عامل توانایی پخش چندرسانه‌های صوتی‌ تصویری و ضبط صدا را دارد. اما این قابلیت‌ها برروی تمام سخت‌افزارها به طور یکسان محقق نشده است. به عنوان مثال تلفن همراه هوشمندNokia ۰۰۳۹ توانایی پخش فایل‌های صوتی تحت ساختارMP۳ را داشته و به علا‌ه با استفاده از نگارش همراه نرم‌افزارRealPlayer قادر است فایل‌های چندرسانه با ساختارRealAudio ،RealVideo وMP۳ را پخش نماید، ولی قادر به ضبط صدا یا تصویر نیست.

● سیستم‌عامل Windows Mobile

این سیستم عامل در واقع نگارش نهایی از روند توسعه خانواده سیستم‌های عامل همراه شرکت مایکروسافت است که در ابتدا با نامPocket PC ۰۰۰۲ روانه‌بازار دستگاه‌های تلفن همراه هوشمند، کامپیوترهای جیبی، و دستیارهای شخصی دیجیتال شد. معماری این سیستم‌عامل بر مبنای رابط برنامه‌های کاربردی) Window۲۳ یا(Win۲۳ API است و علا‌وه بر ارائه خدمات پایه‌ای سیستم‌عامل، برنامه‌های کمکی دیگری را نیز در بر دارد.در ابتدا باور بر این بود که این سیستم‌عامل پاسخ شرکت مایکروسافت به محصول رقیب یعنیPalm OS بود. در آن زمان نام این سیستم‌عاملPocket PC بود. اما گذشت زمان و به طور مشخص ارائه نگارش ۶ از این سیستم‌عامل در اوایل سال میلا‌دی ۲۰۰۷ توسط مایکروسافت، حاکی از توسعه و افزایش چشمگیر قابلیت‌های این سیستم‌عامل است. از میان این بهبودها می‌توان به قابلیت‌های جالب توجه در کاربرد تقویم، دفترچه تماس‌ها و قابلیت جست‌وجو در نامه‌های الکترونیکی اشاره نمود. در مقایسه با سیستم‌عامل‌های رقیب و به طور مشخصPalm OS ، سیستم‌عاملWindows Mobile فهرست تماس‌ها یا همان دفترچه تلفن شما را به شکل کارآمدتری مدیریت می‌نماید. به خصوص روش‌های بهتری برای جست‌وجو در فهرست‌های حجیم از تماس‌ها (۱۰۰۰ رکورد و فراتر از آن) در این سیستم‌عامل تعبیه شده است.

از نظر ظاهری دفترچه تماس‌ها (یا همان دفتر تلفن) فیلدهای اطلا‌عاتی بیشتری در مقایسه با سیستم‌عاملPalm OS را در بر داشته و با شباهت زیادی که با دفترچه‌تلفن‌های معمولی دارد، معمولا‌ یافتن اسامی‌را با فشردن دو یا سه کلید میسر می‌نماید. مهمترین شکایتی که از این سیستم‌عامل ذکر شده است، دشواری و تعدد قدم‌های لا‌زم برای انجام کارهای ساده (نظیر خروج از یک برنامه) است. در نگارش ۶ از این سیستم‌عامل، مایکروسافت میان‌برهای(Shortcut) متعددی را به سیستم‌عامل اضافه کرده ولی با این وجود جا برای کارهای بیشتر باقی است. در طول سالیان گذشته مایکروسافت تغییرات اندکی را برروی کاربردهای دفترچه تلفن، تقویم، یادداشت، و وظایف(Tasks) از این سیستم‌عامل اعمال کرده است ولی درنگارش ۶ از این سیستم‌عامل بهبودهای هوشمندانه‌ای به کاربرد دفترچه تلفن و تقویم اضافه شده است. به عنوان مثال تاریخچه‌تماس‌ها و دفترچه تلفن به شکل هوشمندانه‌ای به یکدیگر مرتبط شده‌اند به طوری که با مراجعه به دفترچه تلفن می‌توانید بفهمید که آخرین بار در چه تاریخی با شخص خاصی تماس گرفته‌اید یا از طرف وی با شما تماس گرفته ‌شده است، زمان تماس چه هنگامی‌بوده و طول مدت مکالمه چقدر می‌باشد. ادغام کاربردOutlook و تقویم نیز از دیگر بهبودهای قابل توجه در این سیستم‌عامل است. از سوی دیگر با بهره‌گیری از کاربردActiveSync امکان هماهنگ و همزمان‌سازی کاربردOutlook در کامپیوتر شخصی شما و کاربردOutlook تلفن همراه به راحتی فراهم شده است.

● سیستم‌عامل Palm OS

متاسفانه این سیستم‌عامل به دلیل تحولا‌ت اخیری که در شرکت سازنده‌آن رخ داده است در وضعیت گذار به سر می‌برد. در سال ۲۰۰۶ شرکت ژاپنیAccess که تولید کننده نرم‌افزار می‌باشد، شرکت سازنده‌PalmOS یعنیPalmSource را خرید و این در حالی رخ داد که یک سال قبل‌تر شرکتPalmSource از شرکتPalm منشعب شده ‌بود. این تحولا‌ت تجاری سبب شد که نگارش ۶ این سیستم‌عامل که قرار بود در سال ۲۰۰۳ روانه بازار شود، هیچگاه به بازار عرضه نشود و در حال حاضر تمام تجهیزاتی (تلفن‌های همراه و دستیاران دیجیتال همراه) که از این سیستم‌عامل استفاده می‌کنند، از نگارش ۴/۵ این سیستم‌عامل بهره می‌برند. با وجود اینکه آخرین نگارش این سیستم‌عامل بیش از ۳ سال است که به روز نشده است، لیکن همچنان از توانائی‌ها و قابلیت‌های قابل توجهی برخوردار بوده که آن را در رده سیستم‌های عامل امروزی قرار می‌دهد. به عنوان مثال رابط کاربر این سیستم‌عامل به شکل قابل توجهی سهل‌الا‌ستفاده است. اجرای برنامه با کلیک انجام شده و برای ورود اطلا‌عات کافی است که با استفاده از قلم مخصوص (و قابلیت تشخیص دستنویس)یا صفحه کلید مجازی اطلا‌عات را وارد کنید. یکی از نکات تحسین برانگیز در این سیستم‌عامل سهولت مدیریت کاربردهاست. در این سیستم‌عامل لا‌زم نیست که از کاربردی خارج شوید(Exit) و به محض اجرای کاربرد دیگر، کاربرد قبلی به طور خودکار خاتمه می‌یابد. این ویژگی سبب می‌شود که بر خلا‌ف سیستم‌های عامل دیگر (مانند(Windows Mobile حافظه تلفن همراه به طور ناخواسته برای کاربردهای متعدد تخصیص داده نشود. این سیستم‌عامل بر خلا‌ف دو رقیب دیگر سهم ناچیزی از بازار تلفن‌های همراه هوشمند را در اختیار دارد و بیشتر محبوبیتش را به سبب دستگاه‌های دستیار دیجیتال شخصی کسب کرده است.

با استفاده از برنامهOutlook وPalm Desktop امکان همزمان سازی فایل‌ها با کامپیوتر شخصی فراهم می‌شود. این سیستم‌عامل با توجه به اینکه چند سالی است که به روز نشده است به طور پیش ساخته از مستندات اداریMicrosoft Office پشتیبانی نمی‌کند و برای مشاهده فایل‌هایWord, Excel وPower Point باید از نرم‌افزار کمکی zDataVi استفاده کرد که تقریبا با تمام سخت‌افزارهای مجهز بهPalm OS عرضه می‌شود. این نرم‌افزار کمکی امکان ویرایش فایل‌هایWord وExcel را فراهم می‌کند اما قابلیت ویرایش فایل‌هایPower Point را ندارد.

سیامک عضدالملکی