بررسی نمره آگاهی خانوارهای روستایی تحت پوشش طرح بیمه روستایی در زمینه فعالیت های تیم سلامت در مرکز بهداشت شماره دو اصفهان ۱۳۸۸

مهمترین استراتژی در نظام سلامت , راه اندازی پزشک خانواده و نظام ارجاع است به این معنی که هر شهروند ایرانی یک پزشک خانواده مخصوص داشته باشد و همواره تیم سلامت مسئول تأمین حفظ و ارتقا سلامت فرد در طول زندگیش خواهد بود

● مقدمه

مهمترین استراتژی در نظام سلامت ، راه اندازی پزشک خانواده و نظام ارجاع است به این معنی که هر شهروند ایرانی یک پزشک خانواده مخصوص داشته باشد و همواره تیم سلامت مسئول تأمین حفظ و ارتقا سلامت فرد در طول زندگیش خواهد بود.. اجرای برنامه پزشک خانواده زمانی موفق خواهد بود که مردم از مفاد برنامه بیمه روستایی و پزشک خانواده کاملاً‌ آگاه بوده و مزایای استفاده از سیستم ارجاع را بشناسند و به اهمیت برنامه پی برده تا بتوانند حدود انتظارات خود را فهمیده و نظارت و مشارکت بر انجام فعالیتها داشته باشند.این بررسی به منظور شناسایی نقاط قوت و ضعف برنامه پزشک خانواده انجام گرفت.

● مواد و روشها

مطالعه مقطعی است که بصورت توصیفی انجام شد. روش نمونه گیری نیز، روش نمونه گیری چندمرحله ای ، حجم نمونه ۳۸۴ نفر و روایی ان با نظر کارشناسان و متخصصین و پایایی آن با آلفای کرانباخ معادل ۰.۷ سنجیده شد. پرسشنامه حاوی ۲۳سؤال می باشد که دارای سه قسمت اطلاعات عمومی ، مشخصات دموگرافی و سؤالات آگاهی (شامل نوع خدمت، محل خدمات، نحوه ارائه خدمات، هزینه ها و ... ) بود .

یافته ها: ۳/۷۳ درصد پاسخگویان را زنان و بیشترین درصد گروه سنی متعلق به سنین ۲۰ تا ۲۹ سالگی ( ۳/۲۹ درصد) بود. بیشترین درصد پاسخگویان ( ۵/۴۱ درصد) دارای سواد ابتدایی و نهضت بوده ند . ۲۹ درصد پاسخگویان در طی سال گذشته ،اصلا به مرکز مراجعه نکرده اند. ۳/۷۲ درصد پاسخگویان در جلسات آموزشی خانه بهداشت روستای محل سکونت خود شرکت نداشتند و تنها ۳۷ درصد پاسخگویان ، از ساعات کار خانه بهداشت روستای محل سکونت خود اطلاع داشتند. ۴/۶۵ درصد آنان از نحوه پذیرش برای دریافت خدمات تیم سلامت آگاهی داشته اند.

بیشترین درصد آگاهی از هزینه خدمات مربوط به هزینه درمان ( ۶۲ درصد) بوده است. بیشترین درصد آگاهی پاسخگویان در زمینه نظام ارجاع و پیگیری متعلق به نحوه ارجاع بیماران به سطح بالاتر ( ۴/۷۳) و مدارک لازم برای ارجاع ( ۹/۷۲ درصد) بوده است. در خصوص نحوه پیگیری ۸/۴۶ درصد پاسخگویان آگاهی داشتند . تنها ۴/۶۹ درصد پاسخگویان درصد پاسخگویان ، از برنامه ده گردشی پزشک روستا آگاهی داشته اند..در کلیه موضوعات مورد بررسی ، زنان آگاهی بیشتری نسبت به مردان داشته اند.

اختلاف آماری معنی داری بین سطح تحصیلات و آگاهی از نظام ارجاع ( ۰۲۴/۰ ۶۱۵۰۱; P ) و آگاهی از نوع خدمات ( ۰۰۷/۰ ۶۱۵۰۱; P ) مشاهده شد. به طوری که افراد دیپلمه و دانشگاهی نسبت به سایر مقاطع تحصیلی آگاهی بیشتری از نظام ارجاع داشته اند و افراد بیسواد آگاهی بیشتری از نوع خدمات داشته اند. به لحاظ سابقه مراجعه به خانه بهداشت به طور کلی اختلاف آماری معنی داری بین دفعات مراجعه و آگاهی افراد مورد مطالعه مشاهده شد( ۰۰۱/۰۶۱۵۰۰;P) به طوری که افرادی که ۵ بار وبیشتر به خانه بهداشت مراجعه کرده بودند آگاهی بیشتری از فعالیتهای تیم سلامت داشته اند. همچنین در مورد آگاهی از نظام ارجاع ونوع خدمات این اختلاف معنی دار آماری مشاهده گردید و افرادی که ۵ بار و بیشتر به خانه بهداشت مراجعه کرده اند، آگاهی بیشتری در این زمینه ها داشته اند. به طور کلی میانگین نمره آگاهی پاسخگویان ۸/۴۶۱۶۱۷; ۱/۹ بوده است و در واقع تنها نیمی از نمره مطلوب (۲۰) را کسب نموده اند

● نتیجه گیری

تنها ساختار مناسب برای ارائه خدمات سلامت در قالب بیمه روستایی، شبکه های بهداشتی درمانی کشور است و مناسب ترین استراتژی اجرایی برنامه بیمه روستایی در قالب نظام ارجاع،برنامه پزشک خانواده است. در این راستا شناخت ادراک و انتظار گروه های مختلف جمعیتی جهت تصمیم گیری مطلوب و اثربخش از اهمیت ویژ ه ای برخوردار است. به نظر می رسد عدم اگاهی مردم به دلیل شتابزدگی در اجرای برنامه پزشک خانواده بدون ایجاد بستر مناسب و شناسایی آن به مردم میباشد.

لذا پیشنهاد میگردد که مسئولین ترتیبی اتخاذ نمایند که بازنگری در تدوین برنامه پزشک خانواده در روستاها انجام گرفته و استراتژیها بدرستی انتخاب گردد. آگاه کردن مردم و اطلاع رسانی در رابطه با حقوقشان دومین گام اساسی جهت استفاده مطلوب از خدمات و افزایش بهره وری از این سیستم می باشد.

سوسن فدایی

کارشناس بهداشت عمومی