نقش الگوهای تربیتی در رشد کودکان

خانواده‌ها به سه نوع کلی دسته بندی می‌شوند:
۱‌) والدین سهل گیر: از ویژگی های خانواده سهل گیر، بی توجهی به آموزش رفتارهای اجتماعی است. ‌گرچه کودکان خانواده های سهل گیر دارای استقلال …

خانواده‌ها به سه نوع کلی دسته بندی می‌شوند:

۱‌) والدین سهل گیر: از ویژگی های خانواده سهل گیر، بی توجهی به آموزش رفتارهای اجتماعی است. ‌گرچه کودکان خانواده های سهل گیر دارای استقلال فکری و عملی هستند، به سبب هرج و مرج، نوعی تزلزل ‌روحی در اینگونه خانواده ها به چشم می خورد؛ زیرا هر کس به منافع خود توجه دارد نه به منافع عمومی ‌خانواده و همین تزلزل باعث بی بند و باری کودکان شده، باعث می شود آنان نسبت به زندگی احساس مسئولیت ‌نکنند. یکی از اساسی ترین مبانی رفتار انسانی از نظر دین مقدس اسلام، برقراری اعتدال در برنامه های زندگی ‌است. امام باقر (ع) فرموده اند: "بدترین پدران کسانی هستند که در نیکی کردن به فرزند زیاده روی کنند." ‌بنابراین، سهل گیری نوعی انحراف تربیتی است و در آینده کودک آثار روانی منفی خواهد داشت

‌۲) والدین سختگیر: در خانواده های مـسـتـبـد، بـر قـدرت والـدین بیش از اندازه تأکید می شود. فرد مستبد ‌که غالباً پدر است، تصمیم گیرنده وتعیین کننده وظایف دیگر اعضای خانواده است. فرزندان اینگونه خانواده ها ‌کمتر به خود متکی هستند خلاقیت کمی دارند و از این که بخواهند در چنین محیطی ادعای حق کنند هراس ‌دارند. تربیت والدین مستبد و سختگیر، در پسران نتایج منفی درازمدت بیشتری بر جای می گذارد تا در دختران. ‌حضرت علی (ع) فرموده اند: "آداب و رسوم خود را بر فرزندان به زور تحمیل نکنید؛ چرا که آنها برای زمانی ‌جز زمان شما خلق شده اند ‌۳) والدین مقتدر: این گونه خانواده ها کودک را به شیوه ای که در نظر او اطمینان بخش و قاطع است آزاد می گذارند و فرزند به استقلال و آزادی فکری تشویق می شود، در حالی که نوعی محدودیت و کنترل از ‌طرف والدین بر او اعمال می شود. از ویژگی های این خــانــواده، انـضـبــاط تـوا‡م بـا رفـتـار خـود مـخـتـارانـه است.‌خلاصه ای از اساس کار این خانواده چنین است:

۱)‌ همه افراد خــانــواده قــابــل احترام هستند

۲) اعضای خانواده صلاحیت اظهار نظر درباره مسائل و مـــــشـــــکـــــــــــلات مـــــــــــربــــــــــوط بــــــــــه خــــــــــود را دارنــــــــــد

‌ ۳)‌ همه افراد خانواده در تصمیماتی که درباره آنها اتخاذ می شود یا کاری که به آنها مربوط است حق دخالت دارند ‌و در تصمیم گیری ها عاقلانه انجام وظیفه می کنند

‌۴)‌ نوعی روش عقلایی در کلیه شئون زندگی ایـــــــــــــــــــــن خـــــــــــــــــــــانــــــــــــــــــــواده دیــــــــــــــــــــده مــــــــــــــــــــی شــــــــــــــــــــود

‌۵‌) اساس این نوع زندگی بر همکاری و همیاری است. ‌این الگو نزدیک‌ترین الگو و روش تربیتی به دستورات تربیتی اسلام است. حضرت علی (ع) می فرماید:" ‌فرزندانتان را گرامی بدارید و برخورد خود را با آنان نیکو کنید...." این بیان، گواهی بر لزوم شخصیت دادن به ‌فرزندان است؛ یعنی در عین حال که امام (ع) فرموده است به فرزندان خویش احترام بگذارید، بر الگودهی ‌شایسته به آنان و طرز رفتار صحیح با آنها نیز تأکید می ورزد.‌

گفتار پایانی

همه والدین دوست دارند با فرزندانشان روابط خوشایند و رضایت بخشی داشته باشند، بدین منظور لازم است ‌توانایی های متناسب با سن فرزند خود را بشناسند. بسیاری از سوء تفاهم ها و برخوردها به این دلیل بروز می‌کنند که والدین توقعی بیش از توانایی فرزندشان از او دارند، به طور مثال انتظار دارند که یـک کـودک دو سـالـه با آنها ‌همکاری کند و یا یک کودک سه ساله ، سریع و دقیق کارها را انجام دهد، درحالی که هیچ یک از آنها نمی توانند ‌چنین باشند. ‌اغلب والدین امروزی، احساسات خود را مانند اضطراب داشتن، نگران بودن، عجله داشتن و غیره در رفتار با ‌کودکان خود منعکس می سازند. بیشتر والدین توقع دارند که فرزندانشان پیش از آنکه آمادگی کافی را کسب نمایند ‌فرد مسئولی باشند. از فرزندانشان می خواهند که خوش اخلاق و مؤدب باشند، با بچه های دیگر مشغول بازی ‌شوند، همکاری داشته باشند، مفید باشند، سریع راه بروند، سریع صحبت کنند و بالاخره به سرعت رشد کنند ‌و بزرگ شوند. ‌در حالی که برای کسب همه مهارت های فوق، نیاز به فرصت کافی دارند. دانشمندان معتقدند که بزرگ شدن، فرآیندی ‌آرام تر و پربارتر از آن چیزی است که واقعاً هست. ‌بهتر است که فشارها را از روی فرزندانمان برداریم و به آنها فرصت کافی بدهیم تا بتوانند به آرامی و با ‌کاردانی در مراحل رشد خود قدم بردارند.‌