سمند در سوریه

پروژهٔ راه اندازی خط تولید سمند در سوریه که از یک سال پیش مذاکرات آن شروع شده بود, در زمستان سال ۸۲ به امضاء تفاهمنامه انجامید و در حالی که به خاطر دشواری های کار با کشورهائی همچون سوریه نسبت به نهائی شدن قرارداد آن, تردیدهائی وجود داشت, سرانجام عملیات اجرائی ساخت کارخانه آن روز چهارشنبه ششم آبان ماه سال جاری در شهرک صنعی عدرا واقع در ۴۰ کیلومتری شمال شرقی شهر دمشق آغاز شد

شهرک صنعتی عدرا در آغاز فعالیت است شرکت سیامکو (شرکت ایرانی - سوری) در زمرهٔ نخستین شرکت‌هائی است که در این منطقه به ایجاد تأسیسات زیربنائی اقدام می‌کند. مراسم کلنگ‌زنی در محل احداث کارخانه در زیر چادری بزرگ با حضور مقام‌های ارشد دولت سوریه، برگزار شد. وزیران صنایع دو کشور پس از ایراد سخنرانی در پای لوح بزرگ افتتاح حضور یافتند و با استفاده از سنت‌های خاص هر دو کشور، مراسم کلنگ‌زنی و ایجاد سنگ یادبود اجراء شد. همچنین یک نقشهٔ بزرگ از ”سایت‌ پلان“ کارخانهٔ سمند سوریه در محل نصب شده بود که نشان می‌داد آیندهٔ بیابانی که کلنگ کارخانه را در آن به زمین می‌زدیم، چه خواهد شد؟

گزارش زیر که حاوی مسائل مختلف مربوط به مراسم آغاز عملیات اجرائی است درسه بخش تهیه شده است که عبارتند از:

- گزارشی از روند قرارداد با سوریه

- اهداف و دستاوردهای ایران از این قرارداد

- مشکلات و موانع موجود

گزارشی از روند قرارداد با سوریه

سنگ بنای کارخانهٔ تولید سمند در سوریه سرانجام در روز چهارشنبه ششم آبان‌ماه سال جاری در شهرک صنعتی عدرا در ۴۰ کیلومتری دمشق گذاشته شد. موضوع برای سوری‌ها که شرکت‌های فراوانی در این کشور برای به‌دست آوردن انحصار واردات، مونتاژ و حتی تولید خودرو در تلاش هستند، آن‌قدر جدی و حساس بود که در مراس سنگ بناگذاری (کلنگ‌زنی) ساخت این کارخانه، علاوه بر وزیر صنایع و مقامات ذیربط اقتصادی و صنعتی، رئیس بانک‌های صنعت و تجارت خارجی و همچنین نمایندگان عالی‌رتبه‌ای از کلیهٔ وزارتخانه‌ها در این مراسم حضور داشتند. اهمیت حضور صنعت خودرو ایران در سوریه بیشتر از آنجا حائز اهمیت است که سوریه در این زمینه کشوری بکر محسوب شده و جالب است که ده‌ها شرکت خودروسازی در جاده‌ای که به سمت شمال و شهر بندری لاذقیه امتداد می‌یابد، دفتر نمایندگی یا خدمات پس از فروش دایر کرده‌اند. بنز، بی.ام.و، آئودی، کیا، پژو، اپل، پروتون، میتسوبیشی، تویوتا، کادیلاک و ... از جمله نام‌های تجاری معتبری هستند که در این کشور، فعالانه حضور دارند اما هیچ‌کدام تا کنون موفق به عقد قراردادی برای تولید خودور سواری در داخل این کشور نشده‌اند. در مراسمی که به مناسبت آغاز به کار ساخت کارخانه، برگزار شد، وزیران صنعت ایران و سوریه، سخنانی ایراد کردند. وزیر دفاع ایران طراحی و تولید سمند توسط جوانان ایرانی را مایهٔ افتخار تمام صنعتگران کشورهای اسلامی دانست و وزیر صنایع سوریه نیز این قرارداد را برای کشور خود حیاتی خواند و آن را وسیله‌ای برای محدود کردن واردات انواع خودروهای سواری دانست. برای برگزاری این مراسم، روزها تلاش و هماهنگی صورت گرفت و صدها نفر در مجموعهٔ ایران‌خودرو برای برگزاری هرچه بهتر آن، تلاش شبانه‌روزی را به‌عمل آوردند.پوشش رسانه‌ای این مراسم با توجه به فضای حاکم بر کشور، نسبتاً خوب بود و در خارج از کشور و به‌ویژه منطقه نیز بازتاب خوبی داشت، همچنین نشریهٔ سیامکو تحت عنوان ”تولید سمند ایرانی - سوری، نشانهٔ وحدت اسلامی در خاورمیانه“، پیش از آغاز مراسم بین مدعوین توزیع شد. استقبال طرف سوری از احداث کارخانهٔ تولید سمند در حد بسیار بالائی است، به نحوی که اقدامات سوریه از ایجاد این کارخانه در تمامی گفتگوهای انجام شده ابراز خشنودی کردند. آقار بشّار اسد رئیس‌جمهوری سوریه تیرماه سال جاری در دیدار از تهران، حمایت کامل خود را از اجراء قرارداد اعلام کرد و خواستار تسریع در اجراء پروژه شد و مقام‌های سوریه‌ای در جریان مراسم سنگ بنای کارخانهٔ سمند در دمشق به‌طور علنی از حمایت بشّار اسد از این پروژه سخن گفتند.

آقای باقری سفیر ایران در سوریه نیز بر این موضوع تأکید کرد که رئیس‌جمهوری، نخست‌وزیر و وزیر صنایع سوریه از عقد این قرارداد بسیار راضی بوده و به صراحت گفتند که از آن، حمایت خواهند کرد.

اهداف و دستاوردهای قرارداد سمند در سوریه

طرح احداث کارخانهٔ تولید خودرو سمند در سوریه که سبب کسب اعتبار خارجی خوبی برای ایران‌خودرو خواهد شد، اهداف متعددی داشته است که این اهداف در راستای راهکارهای اندیشیده شده برای افزایش سهم بازار و توسعهٔ بازارهای جهانی و منطقه‌ای ایران‌خودرو، طرح‌ریزی شده‌اند. از جمله اهداف و دستاوردهای راه‌اندازی خط تولید سمند در سوریه، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

- صدور خودرو ملی ”سمند“ به بازارهای منطقه

- تولید و صدور سالانه تا ۱۵ هزار دستگاه خودرو برای بازار سوریه و کشورهای هم‌جوار

- فراهم کردن زمینهٔ صدور سمند به بازار واحد عربی در سال ۲۰۰۷

- تقویت و توسعهٔ ایدهٔ سرمایه‌گذاری و تولید مشترک خودرو با شرکاء منطقه‌ای

- ایجاد بسترهای مناسب برای سرمایه‌گذاری‌های مشابه در بازار کشورهای هدف

- حضور و رقابت در بازارهای رقابتی، منطقه و جهان و افزایش اعتبار برند ایران خودرو

- افزایش سطح مبادلات تجاری میان ایران و سوریه به نفع کالاهای صنعتی و شروع فاز دوم توافقات انجام شده

- افزایش صادرات خدمات مهندسی ایران به سوریه افزون بر ۵۰۰ میلیون دلار، در پی آغاز تولید و عرضهٔ سمند به بازار این کشور

- صادرات ایران به سوریه که سال گذشته ۶۰۰ میلیون دلار بود و امسال پیش‌بینی می‌شود به ۹۰۰ میلیون دلار برسد، با تولید و عرضهٔ سمند در سال آینده بی‌شک از مرز یک میلیارد دلار خواهد گذشت.

- رونق بازار قطعه‌سازی در ایران با راه‌اندازی خطوط تولید سمند سوریه

- ایجاد زمینه برای صدور نیروهای انسانی (مهندسان، تکنسین‌ها و کارگران ماهر)

- باز شدن زمینهٔ حضور دیگر صنایع ایران (صنایع واسطه یا وابسته به صنعت خودرو) در سوریه

- تقویت موضع ایران‌خودرو در مذاکره با کشورهای خواهان سمند مانند سنگال، مصر، اکراین و ...

مشکلات و موانع موجود

- از جمله مشکلاتی که احتمالاً در آینده با آن درگیر خواهیم بود، اثرات بازتاب ادامهٔ گزارشات منفی دربارهٔ صنعت خودرو ایران در رسانه‌های داخلی در کشور سوریه و دیگر کشورهائی است که خواستار راه‌اندازی خط تولید سمند هستند. به‌ویژه روندی که علیه ایران‌خودرو وجود دارد، موضع ما را در پشت میز مذاکرات تضعیف خواهد کرد. وقتی در کشور این‌گونه با تولیدات داخلی برخورد می‌شود، این امکان بسیار وجود دارد که یک جو بین‌المللی علیه ایران‌خودرو ایجاد شده و روند مذاکرات با کشورهای مختلف در خصوص هرگونه صادرات خودرو را به مخاطره اندازد.

- نگرانی‌هائی نسبت به عدم تحقق تعهدات براساس جدول زمانی ذکر شده در قرارداد وجود دارد، چرا که گردش کار اداری، بروکراسی و شکل و فرم تعامل طرف‌های سوری به حدی سخت و دشوار و پر مانع است که پیشاپیش بسیاری از کارشناسان این مسئله را گوشزد کرده و هشدار داده‌اند که مبادا پروژه خودرو نیز به سرنوشت برخی پروژه‌ها مانند کارخانهٔ سیمان و سیلو و نیز بازسازی نیروگاه‌های شهر بانیاس دچار شود.

- موضوع قیمت و خدمات پس از فروش یکی از مسائل اصلی است که در سوریه نسببت به آن، حساسیت‌هائی وجود دارد، این در حالی است که با توجه به کند بودن سیستم‌های اجرائی و اداری در این کشور، ممکن است با مشکلاتی روبه‌رو شویم.

- وجود نوعی رقابت غیرضروری و اساساً منفی که در نهایت می‌تواند به ضرر صنعت خودرو کشور در بازار منطقه تمام شود.

در پایان باید گفت گروه صنعتی ایران‌خودرو برای آنکه برنامه‌های پروژهٔ سمند سوریه طبق جدول زمانی پیش‌بینی شده در زمان مقرر به اجراء درآید، تمهیدات مناسب و لازم را اتخاذ کرده است و امیدواریم بتوانیم از این تجربهٔ جدید صنعتی نیز سربلند بیرون آئیم.