نگاهی به بازار طلا و جواهر تاجیکستان

وقتی ۶۰ درصد مردم یک کشور زیر خط فقر زندگی می کنند و سالها زیر سایه کمونیستها زندگی کرده باشند و همچنان خیلی از این عادتها وجود داشته باشد باز هم باعث نمی شود تاجیکها از طلا و جواهر چشم پوشی کنند جالب تر اینکه دولتشان بیشترین مالیات واردات و مصرف را از طلا و جواهر هم رده مشروبات الکلی دریافت می کند

وقتی ۶۰ درصد مردم یک کشور زیر خط فقر زندگی می کنند و سالها زیر سایه کمونیستها زندگی کرده باشند و همچنان خیلی از این عادتها وجود داشته باشد باز هم باعث نمی شود تاجیکها از طلا و جواهر چشم پوشی کنند.جالب تر اینکه دولتشان بیشترین مالیات واردات و مصرف را از طلا و جواهر هم رده مشروبات الکلی دریافت می کند.

اما سلیقه شان زمین تا آسمان با ایرانی ها، آذربایجانی ها و ترکها و عربها فرق می کند.متناسب با اندام و لحن کلامشان و طبیعت لطیف و آرامی که دارند طلا و جواهراتی ظریف و ارزان قیمت بیشتر می پسندند.چه قدر سخت بود پیدا کردن طلا فروشی ها یا به قول خودشان طیلا فروشی ها.درست است به فارسی حرف می زنند.اما نه آن فارسی که ما بفهمیم دقیقا چه می گویند.آنها چون فیلمها و موسیقی ما را دایم می بینند و می شنوند بهتر حرفهای ما را می فهمند تا ما.اما بدتر اینکه خطشان روسی است با اندکی تغییرات.برای پیدا کردن طلا فروشی ها ابتدا یک نسخه کلید کشف رمزشان را دستمان گرفتیم و شروع کردیم به بررسی تابلوها.اما چیزی کاسب نشدیم.

پرسیدیم از خانمها.مرکز خرید بزرگی در میدان صدرالدین عینی دوشنبه را نشان دادند.داخل مرکز خرید رفتیم و پیدا نکردیم.بعد متوجه شدیم مغازه هایی که فکر می کردیم بدلیجات می فروشند طلا فروشی اند.نه بگیر و ببند سفت و سخت و نه ویترین هایی رو به بیرون.میزهای ویترینی که بدون نورپردازی و هیچ تکلفی طلا و زیور آلات نقره در آن چیده شده بودند.دوربین و در و پنجره های طلا فروشی هم در کار نبود.داخل ویترین ها عمدتا زنجیر ، آویز های سبک به سبک طلا هندی، انگشتر و گوشواره و دستبند های سبک دیده می شود.چیزی که نمی بینید النگوست.

جواهرات هم به مفهومی که ما داریم ندارند.اکثر سنگهای به کار رفته که درصد کمی از مصنوعات را در بر می گیرد سنگهای نیمه قیمتی است.از برلیان وخانواده الماس خبری نیست.مروارید هم نمی بینید.سنگ ها هم جداگانه طرفدار ندارند لابد که ما ندیدیم هیچ.در این مجتمع تجاری شاید تعداد طلا فروشی ها به انگشتان دودست نمی رسید.اما خیلی شلوغ.مثل نانوایی های خودمان مشتری پشت مشتری خرید می کرد و سامان(پول تاجیکستان) می شمرد.حجابشان هم که با تعریف ما خیلی اسلامی نیست.امتحان کردن طلا و جواهرات آنقدر پیچیده نیست که بروند یواشکی گردن بیندازند و یک ساعت از جهات مختلف چپ چپ به خودشان در زاویه تنگ به آینه نگاه کنند.گردنبند یا گوشواره که را می اندازند.در آینه های کوچک شبیه آینه های لوازم آرایشی فروشی ها امتحان می کنند.خیلی هم فروشنده را آزار نمی دهند و خیلی سریعتر از ایرانی ها خرید می کنند.کلا خیلی آدمهای ارام و بی دغدغه ای هستند با وجود فقر.مخ فروشندگان هم خیلی آسیب نمی بیند در جریان خرید و فروش ها.طبق ژورنال هم می سازند.به قول خریداران خوب است.اما مدلها در یک محدوده مشخص است.

این خیلی جالب بود که در دوشنبه ماست و شیر و پنیر را از هزاران کیلو متر آنطرف تر یعنی روسیه می آورند و خیلی چیزهای دیگر را.اصولا صنعت ندارند.فقط صنعت پذیرایی دارند به هر شکل و مالیات گرفتن.میوه هایشان از بین می رود و همه چیز را وارد می کنند از روسیه، چین، ترکیه و کمی هم ایران.اما طلا و جواهر خودشان زیاد می سازند.سهم بازار خوبی سازندگان خودشان دارند.نه تنها در دوشنبه بلکه در شهرهای دورافتاده هم.مشکلی که ندارند نا امنی است.تا بخواهید مملکتشان امن است.در مغازه را باز بگذارید.ضبط ماشین دزدیده شود!گفتیم به ما خندیدند و تعجب کردند.از ایرانی های آنجا پرسیدیم گفتند دزدی اصلا در کارشان نیست.

از خانمها پرسیدم چرا فقط این مدل ها را دوست دارید.نمونه های بیشتری وجود دارد که افراد مشهور دنیا استفاده می کنند.مد روز دنیا با این سلیقه رایج شما خیلی متفاوت است.می خندند و می گویند:ما از این مدل ها خوشمان می آید.یکی از آنها که جوان تر است می گوید:هزینه خرید آنها خیلی زیاد است و خریدش از عهده ما بر نمی آید.

دیگری می گوید:خواننده هاو بازیگر ها مورد علاقه ما همین مدل ها را استفاده می کنند.

یکی دیگر که مسن تر است می گوید که خودش هر بار به روسیه می رود مدلهای جدید را آنجا خریداری می کند.او در مورد این مدلهای رایج در دوشنبه می گوید:سالهاست که این مدلها طرفدار دارد و با لباس و سلیقه مردم اینجا هماهنگ تر است.اگر هم نباشد سفارش می دهیم طبق ژورنال می سازند.

از نغزبندگی که یک طلا و جواهر فروشی بزرگ دارد پرسیدم:اینها را از کجا می خرید؟گفت ساخت اینجاست یا ترکیه.گفتم:شما می روید می خرید یا می آورند؟گفت:هر دو.ولی در گفت و گویمان مشخص شد آنها هم توزیع طلا و جواهرشان کمی زیر زمینی است.برای فرار از مالیات.در تاجیکستان عمده درآمد دولت از مالیات است و از هر حرکت شما یک جور مالیات می گیرند.بنکدار ها یا توزیع کننده ها که آنها می گویند"آب تاویک" جایی نیستند که شما پیدایشان کنید.

"پرسش کردیم" به قول خودشان و گفتند بازار کاروان بروید که بزرگترین مرکز خرید طلا و جواهرات آنجاست.توصیه کردند نخرید،سرتان کلاه می رود.بخرید و بخواهید پس بدهید اذیتتان می کنند.

با مرکز شهر این مرکز خرید فاصله دارد.ولی مرکز خرید خیلی بزرگی است و شبیه بازارهای تره بار است.ولی خیلی بزرگ است.دودهنه آن به طلا و جواهرات اختصاص دارد.مغازه های کوچک ۱۰ -۱۲ متری که چند تایی تعمیر کار هم با ساده ترین تجهیزات ممکن کار می کنند.برای عکس گرفتن به سختی اجازه می دهند.سرشان هم خیلی شلوغ است.طلا و جواهرات ویترین ها بیشتر به سبک طلا هندی است.با اندکی تفاوت.برخی با سنگ و برخی بدون سنگ.

اما اخلاق طلا و جواهر فروشها کمی به فروشندگان ایرانی شبیه است.کمی مشکوکند به آدم و دیر یخشان آب می شود.البته به من که برایشان خارجی حساب می شوم خوب اعتماد می کنند.

میرعلی یک فروشنده بازار کاروان در باره عیار طلا در تاجیکستان می گوید:نه که ۱۸ و بالاتر نداشته باشیم.اما رایج طلای ۱۴ عیار یا ۵۸۵ است.می گوید طلاهای شما را دیده ام.خیلی زرد است نمیپسندند مردم اینجا.سرخ بیشتر طرفدار دارم.توی دلم گفتم اصلا از مس بسازید برایشان!کمی آغشته کنید به طلا.

میرعلی درباره اتحادیه یا انجمن صنفی می گوید:چنین چیزی در تاجیکستان وجود ندارد.

در مورد عیارسنجی هم می گوید:خودمان سنجش می کنیم.آزمایشگاه یا شبیه به آن هم برای شناسایی جواهر وجود ندارد.اصلا جواهری به مفهوم آنچه در ایران یا سایر نقاط جهان داریم در دوشنبه نیست.

با چند نفری صحبت کردم.طلا و جواهر ایرانی برایشان خیلی شناخته شده نیست.ولی می دانند که عیار طلای ما ۱۸ است.همینطور می دانند که در ایران طلای سفید رایج شده است. در مورد اینکه اگر طلای ایرانی مثل طرح های پرطرفدار برای تاجیکها اینجا بیاید با عیار ۱۴ پاسخ می دهند :می فروشیم.چند نفری حتی گفتند خودمان حاضریم توزیع کنیم.

قیمت طلای ۱۴ عیار حدودا ۲۴ دلار است.در این بازار که مهمترین بازار طلا و جواهر دوشنبه و تاجیکستان محسوب می شود حضور ترکها پررنگ است.آنها ظاهرا این بازار را که خیلی بزرگ نیست برای درآمد فعلی نمی خواهند.پیش بینی کارشناسان اقتصادی، رییس اتاق بازرگانی که با او هم جلسه ای داشتیم و خیلی از تجار ایرانی و تاجیک موید این است که بازار تاجیکستان به سرعت در حال رشد است.بویژه اینکه رسانه های بین المللی و شبکه های خارجی پرطرفدار است و تاجیک ها در زمینه مد در حال نزدیک کردن خود به سایر کشورهای توسعه یافته هستند و قشر جوان در حال کنار گذاشتن تدریجی پوشش و علایق سنتی در این زمینه است.

فرهاد که هم تعمیر کار است و هم فروشنده در مورد تولید کنندگان می گوید:اکثر آنها در یک منطقه پشت بازار اصلی شهر دوشنبه فعالیت می کنند.

در مورد عوارض وارداتی حرفها متغییر است.اما از ۴۵ درصد تا ۵۵ درصد گفته می شود.کرمعلی معاون اتاق بازرگانی از کاهش ۲ درصدی یک نوع مالیات خبر می دهد که در این عوارض بالا گم است.اطلاعات زیادی در اتاق بازرگانی در مورد طلا موجود نیست واصلا آماری در مورد چیزهای دیگر هم وجود ندارد.

یک تولید کننده را پیدا می کنیم که ۶۰ نفر کارگر دارد و در فاصله ۲۰۰ کیلومتری دوشنبه فعالیت می کند.او دنبال بازار های جدید است و حمایت دولت برای جلوگیری از واردات.

از همه که در مورد بهترین جواهرفروشی دوشنبه پرسیدیم به جواهر فروشی روبه روی بازار بزرگ صوم راهنمایی کردند.آخرین تلاش برای امیدوار شدن به دیدن جواهر در دوشنبه مارا روانه این جواهر فروشی کرد.

یک جواهر فروشی نه چندان بزرگ که میزهای آن را به چند نفر اجاره داده بودند.آنها اطلاعات جدیدی ندارند ولی یک خانم میان سال را معرفی می کنند که تاجیک نیست.او اکثر کارهایش را از روسیه وارد می کند و کارهای او شبیه طلا و جواهرات رایج نیست.جواهراتی با سنگهای نیمه قیمتی و پایه جواهر هایی ظریف و سبک.

به او آخرین کتاب بانک اطلاعات طلا ، جواهر و ساعت ایران را هدیه می دهم.او می گوید:درایران شنیده ام جواهرات مصنوعی بیشتر رایج است.گفتم:همه چیز رایج است.بستگی دارد شما چه بخواهید.در مورد فروش کارهای ایرانی سوال کردم.گفت مشکل واردکردن آن است.وگرنه اینجا این کارها طرفدار خواهد داشت(اشاره به عکسهای کتاب)

می گوید با روسیه قرار و مداری دارد دولت که از آنها عوارض و مالیات وارداتی خیلی کمی(۵درصد)دریافت می شود.اما در مورد ایران این صدق نمی کند.

در مورد سایر کارهای خارجی داخل ویترینش می پرسم.می گوید:خودم از دوبی وارد می کنم.

علاقه مند به دریافت نمایندگی ساعت است.به او گفتم مستقیم وارد مذاکره شود بهتر است.زیرا نمایندگی های ساعت در ایران زیاد مایل به توسعه تجارت خود نیستند.