یک شکستگی نادر

گفت وگو با دکتر محمدرضا صفری نژاد اورولوژیست

آلت تناسلی در مردان از ۳ استوانه تشکیل شده؛ دو استوانه در بالا که در مجاورت همدیگرند (اجسام غاری) و استوانه‌ای در قسمت پایین به نام «جسم اسفنجی» که مجرای ادرار از وسط آن عبور می‌کند...

در این اندام هیچ استخوانی وجود ندارد و منظور از شکستگی آلت تناسلی، ایجاد پارگی در یک یا هر دو جسم غاری است. این پارگی ممکن است قسمتی از یک جسم غاری یا تمام قطر آن را شامل شود. گاهی پارگی شدید است و علاوه بر اینکه یک جسم غاری را به‌طور کامل قطع می‌کند، باعث پارگی جسم اسفنجی و مجرا نیز می‌شود. اگر هر دو جسم غاری آسیب ببینند، احتمال پارگی مجرا خیلی بیشتر است. به هر حال، آلت تناسلی مردانه مانند هر اندام دیگری در بدن در معرض آسیب‌ها و جراحات است و یکی از این آسیب‌ها «شکستگی اندام تناسلی» است. در این باره با دکتر محمدرضا صفری‌نژاد، اورولوژیست و استاد دانشگاه و رییس انجمن علمی سلامت خانواده گفت‌وگو کرده‌ایم.

▪ چه زمانی فرد دچار شکستگی آلت تناسلی می‌شود؟

چنانچه آلت تناسلی در حالت نعوظ در موقعیت ناصحیحی قرار گیرد یا به هر دلیلی خم شود، به سرعت دچار شکستگی می‌شود. شکستگی آلت تناسلی یک اورژانس پزشکی است و بیمار باید در اولین فرصت تحت عمل جراحی قرار گیرد. شکستگی آلت تناسلی بیماری نادری نیست و در جامعه بسیار شاهد این مشکل هستیم. طبق مقاله‌ منتشرشده در یکی از مجله‌های معتبر به نام Journal of Sexual Medicine، میزان شیوع شکستگی این اندام در مردانی که رابطه خارج از خانواده دارند، بیشتر است. براساس این مطالعه ۵۰ درصد موارد شکستگی هنگام رابطه جنسی خارج از خانواده اتفاق می‌افتد.

▪ شایع‌ترین علت بروز این عارضه چیست؟

علت شکستگی آلت تناسلی، تاشدن آن در حالت نعوظ یا وارد شدن ضربه به آن در حالت نعوظ است. اگر در یک رابطه جنسی طبیعی، آلت تناسلی به‌شدت به‌وسیله استخوان عانه شریک جنسی فشرده شود، شکستگی آلت تناسلی اتفاق می‌افتد. علاوه بر این، در مردان در طول یک خواب شبانه به‌طور طبیعی ۴-۳ بار نعوظ اتفاق می‌افتد که هر کدام معمولا ۱۰ دقیقه طول می‌کشد که به آن «نعوظ شبانه» گفته می‌شود. اگر مردی در حالت نعوظ روی آلت تناسلی غلت بخورد، ممکن است دچار شکستگی آلت تناسلی شود، ولی این حالت، یک علت نادر است. گرچه شایع‌ترین علت بروز این مشکل، مقاربت است، اما در جامعه ما، از علل شایع ابتلا به این مشکل، تاکردن آلت تناسلی با دست برای برطرف‌کردن حالت نعوظ است.

▪ آیا این گفته که مصرف موادروانگردان قبل از روابط زناشویی، احتمال بروز این عارضه را بیشتر می‌کند، صحت دارد؟

بله، یکی از مواردی که مرد را مستعد شکستگی این اندام می‌کند، استفاده از موادمخدر و موادروانگردان قبل از برقراری رابطه زناشویی است. ثابت شده است افرادی که هنگام رابطه زناشویی از مواد روانگردان استفاده می‌کنند، رفتارهای پرخطر جنسی و شیوع بیماری‌های مقاربتی مانند ایدز نیز در آنها بالاست. همچنین داشتن رابطه زناشویی در موقعیتی اضطراب‌زا نیز از دیگر عوامل موثر در بروز این مشکل است.

▪ مردان از روی چه نشانه‌هایی می‌توانند متوجه شکستگی این اندام شوند؟

تشخیص شکستگی آلت تناسلی بسیار ساده است، چون علایم بالینی بسیار پرسروصدا ایجاد می‌کند. این شکستگی بسیار دردناک است و معمولا خود فرد صدای «تق» را می‌شنود. بلافاصله پس از شکستگی، نعوظ از بین می‌رود و آلت تناسلی متورم، کبود (خون‌مردگی) و سیاه‌رنگ می‌شود. زیرا خون از محل پاره‌شده به سرعت خارج می شود و در زیر پوست تجمع می‌یابد. با توجه به اینکه اجسام غاری از نظر آناتومی پوششی دارند که در امتداد پوشش عضلات جدار شکم است، اگر این پوشش هنگام شکستگی آلت تناسلی، پاره شود کبودی به طرف ناحیه شکم تا بالای قفسه سینه نیز امتداد می‌یابد. در صورتی که مجرا پاره شود، خون وارد مجرای ادرار می‌شود و در نوک آلت تناسلی قابل‌مشاهده است. درمواردی که فقط پوشش جسم غاری پاره شود، بیمار به دنبال شنیدن صدای «تق»، احساس درد نیز می‌کند. تشخیص این موارد مشکل و به بررسی‌های خاص نیازمند است. علاوه بر این، آلت تناسلی مردان، شرایین و وریدهای زیادی دارد. گاهی یکی از این وریدها پس از واردشدن ضربه به آلت تناسلی در حالت نعوظ پاره می‌شود و تابلوی بالینی شکستگی آلت تناسلی را ایجاد می‌کند که افتراق آن از شکستگی واقعی با روش‌های عکسبرداری قابل تشخیص خواهد بود.

▪ برای درمان باید حتما به پزشک مراجعه کرد؟

بله، شکستگی آلت تناسلی یک اورژانس پزشکی است و بیمار باید در اولین فرصت تحت عمل جراحی قرار گیرد تا ناحیه پاره‌شده ترمیم ‌شود. عده‌ای با بروز این مشکل سعی می‌کنند آن را با کیسه یخ و مسکن درمان کنند، ولی این روش، راه درمانی صحیحی نیست. معمولا پس از عمل جراحی، ۶ هفته طول می‌کشد تا بهبود حاصل شود. در این ۶ هفته بیمار باید از هرگونه نعوظ آلت تناسلی پرهیز کند زیرا ممکن است محل پارگی‌ای که ترمیم شده است، مجددا پاره ‌شود. پس از عمل جراحی نیز داروهای خاصی تجویز می‌شود تا از ایجاد نعوظ‌های شبانه جلوگیری شود.

▪ اگر بیمار برای درمان به پزشک مراجعه نکند، دچار چه عوارضی دست به گریبان خواهد شد؟

درمان نکردن شکستگی آلت تناسلی، باعث جوش‌خوردن محل پارگی و کج شدن آلت?تناسلی می‌شود و ممکن است بعدها به علت ایجاد اختلال در جریان خون اجسام غاری، باعث اختلال در نعوظ و ناتوانی جنسی شود. اگرچه درمان جراحی شکستگی آلت تناسلی تضمینی برای بهبود کامل بیمار نیست، اما از شدت عوارض گفته شده، می‌کاهد. بسیاری از بیماران مبتلا به این عارضه، با وجود اینکه به موقع جراحی هم می‌شوند، بعدها دچار کجی آلت تناسلی و ناتوانی جنسی خواهند شد.

▪ ترمیم نشدن پوشش جسم غاری ممکن است چه عارضه‌ای را در پی داشته باشد؟

اگر پوشش جسم غاری پاره شود، ولی ترمیم نشود، پوشش خودبه‌خود ترمیم و باعث ایجاد بافتی سفت می‌شود که بعدها منجر به بروز بیماری «پیرونی» خواهد شد که از عوارض آن، کجی آلت تناسلی و ناتوانی جنسی است. متاسفانه تعداد افرادی که پس از شکستگی آلت تناسلی به دلیل شرم و حیا به پزشک مراجعه نمی‌کنند و متحمل عوارض بعدی می‌شوند، کم نیست. برخی از افراد هم با این تصور که پس از چند روز متوجه شکستگی آلت تناسلی‌شان می‌شوند، به پزشک مراجعه نمی‌کنند اما نباید فراموش کرد هر قدر ترمیم پارگی زودتر انجام شود، قطعا از عوارض بعدی آن کاسته خواهد شد.

▪ حرف آخر؟

هرگاه در حالت نعوظ، متوجه صدای شکستگی شدید، حتما برای اطمینان از عدم شکستگی به پزشک مراجعه کنید. در موارد مشکوک، می‌توان با انجام عکسبرداری‌های مخصوص به تشخیص صحیح رسید. گاهی آسیب جزیی است و بیمار صدای تق را می‌شنود، اما تورم و کبودی آلت?تناسلی ایجاد نمی‌شود. در این موارد پوشش جسم غاری پاره می‌شود، بدون اینکه خود جسم غاری پاره شده باشد. در این حالت به عمل جراحی برای ترمیم پوشش جسم غاری نیاز است تا از عوارض بعدی جلوگیری شود.

شهرام حمیدی