پلکان متحرک

جس‌رنو جرج. اچ‌ویلر که دو تن مخترع آمریکائی بودند، پلکان متحرک را ساختند. ایندو نخست سطح شیب‌دار متحرکی را پدید آوردند که ساختن آن بسیار ساده بود، اما این دستگاه خالی از خطر …

جس‌رنو جرج. اچ‌ویلر که دو تن مخترع آمریکائی بودند، پلکان متحرک را ساختند. ایندو نخست سطح شیب‌دار متحرکی را پدید آوردند که ساختن آن بسیار ساده بود، اما این دستگاه خالی از خطر نبود در ۱۸۹۳ ایندو مخترع پله‌های متحرک را به‌جای سطح شیب‌دار به ثبت رساندیدند و در سال ۱۸۹۹ آنرا پلکان متحرک نام دادند.

هر پله روی چهار چرخ قرار داشت و این چرخ‌ها بر روی ریلی که در زیر سطح پله‌ها پنهان بود، حرکت می‌کرد. ریلی در بالا و پائین پله‌های متحرک با کف زمین هم سطح می‌شد و افراد می‌توانستند از آن پیاده یا سوار شوند. پله‌ها دارای حلقه مایل متوالی درست مانند آنچه که امروز در پله‌های متحرک بکار می‌رود، بود.

چینیان پل معلق را اختراع کردند؛ غالباً این پل‌ها را با زنجیرهائی می‌ساختند که حلقه‌هایشان نه از خیزران همبافته بلکه از جنس آهن اصل بودند. چدن را آهن خام، فولاد را آهن بزرگ ، و آهن اصل را آهن پخته می‌خواندند. برای پخته کردن آهن، می‌دانستند که آهن یک جزء مهم را از دست می‌دهد و این را از دست رفتن شیوه‌های حیاتی می‌نامیدند. اما بدون معلومات شیمی جدید تشخیص نمی‌دادند که این جزء همان کربن است.

چینیان اولین کسانی نبودند که فولاد ساختند، اما دو فرایند ویژهٔ فولادسازی ابداع کردند که اولی همانحذف کربن از چدن بود. فرایند کربن‌زدائی با دمیدن اکسیژن به چدن ( اکسیژن دهی) انجام می‌شد. در هواینانزی کلاسیک، متعلق به حدود ۱۲۰ پیش از میلاد، مطلبی در این باره آمده است.

این روش ساخت فولاد را روش صدتصفیه نیز می‌خواندند، زیرا بارها و بارها تکرارش می‌کردند تا فولاد هر بار محکمتر از قبل شود. شمشیرهائی که با این روش ساخته می‌شدند بسیار ارزش داشتند. پشت شمشیر، که لبه ندارد، غالباً از آهن کار شدهٔ کشسان‌‌تری ساخته می‌شد و بر لبهٔ تیز آن فولاد سخت‌تری می‌ریختند. مقدار کربن فولاد را می‌شد بسته به میزان اکسیژن دهی به آهن مذاب تنظیم کرد.

به‌طور کلی، فولاد پرکربن‌تر محکمتراست اما این استحکام به بهای شکنندگی بیشتر حاصل می‌شد. فولاد بین ۱/۰ درصد و ۸/۱ درصد کربن دارد. چینیان کیفیت فولاد حاصل از تصفیه‌های مکرر را فقط به تجربه تشخیص می‌دادند. اگر فولاد بسیار نرم می‌خواستند، به دمیدن اکسیژن ادامه می‌دادند و مقدار کربن بیشتری حذف می‌کردند. از فن رایج سر ما دهی (گرماگیری) ایشان نیز استفاده می‌کردند. فولادی که هنوز داغ قرمز یا سفیداست اگر فوراً در مایعی سرد شود میکروساختارهای داخلی فلزی‌اش را حفظ می‌کند. اما اگر به آهستگی خنک شود این ساختارها را از دست می‌دهد. اما سرد کردن آهسته (آب دادن) مزیت‌های دیگری دارد. چینیان برای به‌دست آوردن آن نوع فلزی که منظورشان بود با استادی تمام از شیوه‌های گوناگون بهره می‌گرفتند.

در حدود قرن ژنجم میلادی، چینیان فرایند هم گداخت را ابداع کردند. در این روش، چدن و آهن کار شده را با هم می‌گداختند (ذوب می‌کردند) تا چیز بینابینی که فولاد بود به دست آورند. این همان فرایند فولاد سازی مارتین و زیمنس در سال ۱۸۶۳ است که ۱۴۰۰ سال بیشتر از آن به کار رفته بود.

سونگ بینگخینگ در سال ۱۶۳۷ جزئیات این فن را چنین شرح داد:

روش ساخت فولاد به این شرح است: فولاد کار شده را می‌کوبند تا به‌صورت ورقه‌های ناز یا پولک‌هائی به عرض انگشت دست و طول چهار سانتیمتر درآید. آنها را در ورقه‌هائی از آهن کار شده می‌پیچند و قطعات چدنی بر رویشان می‌چینند تا کاملاً تحت فشار قرار گیرند. آنگاه کل کوره را با گل (یا خاک رس) می‌پوشانند. سپس دم استوانه‌ای بزرگ کوره را به کار می‌اندازند؛ و وقتی آتش به حرارت کافی رسید، چدن ابتدا به مرحلهٔٔ تغییر شکل می‌رسد [یعنی ذوب می‌شود] و چکه کنان و غوطه خوران به آهن کار شده نفوذ می‌کند. وقتی هر دو با هم یکی شدند، آنها را بیرون می‌آورند و آهنگری می‌کنند؛ بعد باز هم به آنها حرارت می‌دهند و چکش می‌کوبند این کار را بارها تکرار می‌کنند.

در زمان خود ما، در کارخانه‌های فولادسازی کاربی در بریتانیا، برای تکرار تکنیک‌های فولادسازی چینیان آزمایش‌هائی انجام شده است. نتیجهٔ این آزمایش‌ها کاملاً مثبت بود. فولاد بسیار یکنواختی به دست آمد که در آن کربن حاصل از چدن همه جا کاملاً موزون پخش شده بود، و مخلوطی اصل از چدن و آهن کار شده تولید شد. گرمادهی اولیه تا ۹۷۵ درجهٔ سانتیگراد ادامه یافت و فولاد را پس از بیرون آوردن با چکش دستی می‌کوبیدند. سپس آن را به مدت ۸ ساعت تا دمای ۹۰۰ درجهٔ سانتیگراد گرم می‌کردند و فولاد مرغوبی به دست می‌آوردند. پل معلق در سال ۱۵۵۰ اختراع شد.