دندان پزشكی در نمای نزدیك

دندانپزشكی, حرفه ای بسیار قدیمی است و شاید پیدایش آن به زمانی بازگردد كه انسان ها به فكر سلامت و بهداشت و زیباتر كردن دندان هایشان افتادند

شاید باور نكنید از عمر دندانپزشكی در ایران بیش از ۷۰ سال نمی گذرد. شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید در سال ۱۳۰۰ هجری شمسی یعنی حدود ۸۷ سال پیش فقط سه نفر دندانپزشك در شهر تهران وجود داشت. یكی از برجسته‌ترین آنها، دكتر دندانپزشك اهل كشور لهستان بود كه دندانپزشك مخصوص رضاخان به شمار می‌رفت و تبحر فوق‌العاده‌ای در طراحی و ساخت پروتزهای دندانی داشت. دو دندانپزشك دیگر تهران قدیم نیز اهل كشور سوئیس و تركیه بودند.

پس از تاسیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۶، دندانپزشكان به‌صورت مجزا در آن تحصیل نمی‌كردند بلكه درمان بیماری‌های دهان و دندان به‌عنوان واحدی جداگانه به پزشكان تدریس می‌شد.

● ۲۳ فروردین؛ روز دندانپزشك

تا چندی پیش از این، هنگامی كه صفحات تقویم رومیزی خود را ورق می‌زدید و به روز ۲۳ فروردین می‌رسیدید، مشاهده می‌كردید كه در گوشه‌ای از صفحه نوشته شده است: <روز بهداشت‌كار دهان و دندان.> ولی اكنون چند سالی است كه این روز به نام روز دندانپزشك نام‌گذاری شده است. هرچند به‌نظر می‌رسد بهتر بود روز جداگانه به این نام اختصاص می‌یافت تا بیشتر نشانگر نقش این گروه از پزشكان در ارتقای سطح بهداشت دهان و دندان افراد جامعه و درمان بیماری‌های دهان و دندان باشد.

دندانپزشكی، حرفه‌ای بسیار قدیمی است و شاید پیدایش آن به زمانی بازگردد كه انسان‌ها به فكر سلامت و بهداشت و زیباتر كردن دندان‌هایشان افتادند. اولین مسواك‌ها را اهالی خاورمیانه استفاده می‌كردند و آن را با همین نام یعنی >Misswak< می‌خواندند. مسواك آنها شامل شاخه كوچكی از درخت <سالوادوراپرسیكا> بود كه آن را روی آب به مدت یك روز غوطه‌ور می‌كردند تا الیاف آن از هم جدا شوند. چوب این درخت اثرات مثبتی نیز روی لثه‌ها داشت.

جالب است بدانید نخستین صندلی‌های دندانپزشكی كه در جهات گوناگون حركت می‌كنند، در موزه <دانشكده كپنهاك> به نمایش گذاشته شده است، در صورتی كه به هلند سفر كردید حتما از این موزه دیدن كنید ولی اغلب دندانپزشكان تا سال ۱۹۵۰ یعنی حدود ۵۰ سال پیش ترجیح می‌دادند ایستاده كار كنند، برخلاف دندانپزشكان امروزی كه اغلب در حالت نشسته روی دندان‌های شما كار می‌كنند.

● تفاوت دندانپزشك و دندان‌ساز

شاید شما هم شنیده‌اید كه برخی افراد كه ازنظر تحصیلات در مراتب بالایی قرار دارند می‌گویند <ساعتی پیش برای عصب‌كشی دندان به مطب دندان‌سازی رفته بودم.> در حالی كه این اصطلاح كاملا اشتباه است. <دندانپزشكی> و <دندان‌سازی> دو حرفه متفاوت هستند.

اولین دانشكده دندانپزشكی در سال ۱۳۳۵ در دانشگاه تهران دایر شد و دندانپزشكان قدیمی‌تری كه می‌شناسید، نخستین دانشجویانی بودند كه از این دانشكده فارغ‌التحصیل شدند.

▪ دندانپزشك:

فردی است كه پس از گذراندن شش سال دوره عمومی دندانپزشكی و ارائه پایان‌نامه، از دانشكده دندان‌پزشكی فارغ‌التحصیل شده و با مدرك دكترای دندان‌پزشكی كلیه خدمات عمومی دندانپزشكی را ارائه می‌كند. یك دندانپزشك می‌تواند دندان‌های شما را ترمیم كند، دندان‌ها‌ی‌تان را عصب‌كشی كند، ارتودنسی متحرك و ثابت انجام دهد و دندان‌های‌تان را مرتب كند، به درمان بیماری‌های لثه‌ شما بپردازد و انواع دست‌های دندان‌های متحرك كامل و تكه‌ای (پارسیل) و روكش‌ها را برای دندان‌های‌تان بسازد. دندانپزشكان اجازه جراحی‌های در محدوده دهان و لثه را نیز دارند.

▪ دندان‌ساز:

دندان‌سازان معمولا افرادی هستند كه دندان‌سازی را به‌صورت تجربی فراگرفته‌اند. شما تابلوهایی با این عنوان در سطح شهرها مشاهده می‌كنید. این افراد دارای تحصیلات علمی و دانشگاهی نیستند بلكه به‌صورت تجربه و آزمون و خطا برخی از اقدامات دندان‌پزشكی را زیرنظر افراد هم‌صنف خود آموخته‌اند. جالب است بدانید كه به این گروه ‌از افراد مطابق قانون مصوب شورای اسلامی سال ۶۴، مجوز فعالیت به‌عنوان <دندان‌سازان تجربی> داده شده ولی به‌نظر می‌رسد این مجوز فقط برای افراد قدیمی‌تر این رشته صادر شده است و در سال‌های اخیر مجوز جدیدی برای فعالیت این افراد صادر نمی‌شود. دكتر سید مهدی وردی، مدیركل دفتر سلامت دهان و دندان وزارت بهداشت تاكید دارد: <این افراد اجازه نصب تابلوی مطب را ندارند و فقط می‌توانند كلمه دفتر كار را روی تابلوی خود بنویسند. مطابق قانون، این افراد فقط مجاز به ساخت دندان مصنوعی متحرك، پركردن‌ پوسیدگی‌های سطحی و جرم‌گیری دندان‌ها هستند.>

دندانپزشكی علم و هنری است كه تبحر و مهارت در آن با مطالعه علمی ساختمان و بافت‌های دهان و طبیعت زنده آنها و سال‌ها تجربه بالینی در مطب یا درمانگاه به دست می‌آید، بنابراین به‌نظر می‌رسد كه در زمان كنونی كه دندانپزشكی نوین روز به روز پیشرفت می‌كند، كم‌كم زمان آن رسیده كه سلامت و بهداشت دهان و دندان مردم به‌طور كامل به متولیان آن، یعنی دندانپزشكان سپرده شود، كاری كه امروزه در تمام كشورهای دنیا انجام می‌شود.

● نیم‌ نگاهی به متخصصان دندانپزشكی

شما ممكن است هنگامی كه با مشكلی در ارتباط با دهان و دندان خود برخورد می‌كنید، سردرگم باقی بمانید كه باید به كدام متخصص دندانپزشكی مراجعه كنید. در این مطلب شما با تخصص‌های متفاوت این رشته آشنا می‌‌شوید:

▪ آندودونتیكس (تخصص ریشه دندان( :)

شما معمولا برای <عصب‌كشی> دندان باید به این گروه از دندانپزشكان مراجعه كنید. هنگامی كه بافت‌های درون دندان شما بر اثر رسیدن میكروب‌‌های پوسیدگی‌زا و یا ضربه آسیب ببینند و ملتهب و عفونی شوند، معمولا دندان‌های شما خود به خود دچار دردی گنگ می‌شوند كه در زمان شب تشدید می‌شود. وجود این علایم نشانه این است كه باید برای عصب‌كشی به دندانپزشك مراجعه كنید.

▪ ارتودنسی (مرتب كردن دندان‌ها:

(اگر دندان‌هایتان نامرتب و پس و پیش باشند و یا مشكلات و ناهنجاری‌هایی در فك بالا و یا پایین شما وجود داشته باشد، باید برای درمان به مطب این گروه از دندانپزشكان بروید. این دندانپزشكان پس از قالب‌گیری و عكس‌برداری از دهان‌تان، از پلاك‌های متحرك و نگین‌ها و سیم‌های ثابت كه روی دندان‌های كار گذاشته می‌شوند، برای ردیف‌كردن دندان‌های‌تان استفاده می‌كنند.

▪ پریودونتیكس (تخصص بیماری‌های لثه و بافت‌های نگهدارنده آن:)

این روزها خیلی‌ها به دنبال جایگزین كردن دندان‌ از دست رفته‌شان، به وسیله <ایمپلنت‌های دندانی> هستند. ایمپلنت گرچه درمانی پرهزینه است، ولی زیبایی و عملكرد قبلی دندان را به شما بازمی‌گرداند. برای كارگذاشتن ایمپلنت در فك‌های‌تان باید به متخصصان بیماری‌های لثه مراجعه كنید. در صورتی كه لثه‌های‌تان قرمز و متورم شده‌اند و یا خون‌ریزی می‌كنند و یا روی سطح دندان‌های‌تان جرم انباشته شده است، این گروه از دندانپزشكان می‌توانند بهترین روش‌های درمانی را به شما ارائه دهند.

▪ دندانپزشكی ترمیمی و زیبایی:

سفیدكردن دندان‌های بدرنگ، لامینیت كردن دندان‌ها (تیغه‌ای چینی كه بر سطح لبی دندان‌های جلویی چسبانده می‌شوند و دندان‌ها را ردیف و هم‌رنگ نشان می‌دهند)، از مهارت‌های این گروه از دندانپزشكان است. شما می‌توانید برای ترمیم دندان‌های‌تان با مواد هم‌رنگ دندان و یا آمالگام (ماده پركننده نقره‌ای رنگ دندان) به این گروه از دندانپزشكان مراجعه كنید.

▪ پروستودونتیكس (متخصص پروتزهای دندانی:)

ساخت دست دندان كامل، تكه‌ای (پارسیل) و انواع روكش برای دندان‌های‌تان را به این گروه از دندانپزشكان بسپارید. این متخصصان می‌توانند دست دندانی را برای شما بسازند كه بهترین گیر را در دهان‌تان داشته باشد و بتوانید به راحتی با آن غذا بخورید.‌

دكتر نیكی پرهام