سه شنبه, ۷ اسفند, ۱۴۰۳ / 25 February, 2025
برای ۹۰ سالگی استاد جلیل شهناز
شاهناز موسیقی ایرانی
۹۰ ساله شدی پسر شعبان‌خان، مبارکت و مبارک‌مان باشد. حالا دیگر پدرت توی همه این سال‌هایی که نبوده، فهمیده که از میان حسین و علی و جلیل پسر آخرش بود که همه مضراب‌ها را دزدید و اکنون خوش نشسته بر قله‌ای که هر کدام از تارنوازان که سهل است هر کس از اهالی موسیقی بخواهد عظمتش را درک کند، کلاه از سرش می‌افتد، از بس که جلیلش بالا نشسته است.
حالا آخرین بازمانده خاندان شهناز ۵۴ سال است دل از نصف جهان کنده و مقیم پایتخت شده که اصفهان کوچک بود با همه نصف جهان بودنش برای دردانه شعبان خان و طهران لااقل گراند هتلی داشت برای اهل هنر تا جلیل جوان دل از محفل گرم خانه حبیب شاطر حاجی بکند و نوازنده ارکستر حسین خان یاحقی باشد. صدای تار شهناز سال ۱۳۳۶ از رادیو ایران درآمد، تاری که به خلاف آمد عادت رنگ و بویی نداشت از مکتب فراهان و با این حال سخت دلربایی می‌کرد از شنونده ایرانی که تازه ۱۷ سال بود وارد عصر رادیو شده بود و شهناز مقتضیات این رسانه و روزگار نو را به فراست دریافت که لطیف می‌نواخت و پرکرِشمه، به غایت دلربا. شهناز را از پایه‌گذاران تارنوازی نوین می‌توان دانست؛ تارش نه ریزها و مضراب‌های مسلسل داشت و نه در چهار مضراب‌هایش اثری از پایه‌های ثابت که رسم آن سال‌ها بود وامانده از روزگار قاجار و همین بود که پیروان سنت را به خشم آورد تا جهد کنند به جد که شهناز را نبینند.
جوانی از اصفهان آمده وامدار هیچ‌کدام از اساتید پایتخت نباشد، هر چه اندوخته از میراث پدر و برادر، فراهانی‌ها که هیچ محضر صبا را هم درک نکرده و اینچنین اعجوبه! تنها همین‌که در ۱۴ سالگی در کنسرت تاج اصفهانی و علی‌اکبرخان شهنازی همان کنسرتی که تاج به اصفهان رو‌اش را در آن خواند، جلیل نوجوان کنار دست علی‌اکبرخان بزرگ ضرب گرفت و ماشاءالله بود که از دهان علی‌اکبرخان نثارش می‌شد.
پس خواستند تو را ندیده بگیرند و جوان‌ترهای‌شان تکنیک نوازندگی‌ات را خواستند دستاویز کنند، در جشن هنر شیراز جلو چشم همه با مضراب و سیم چنان کردی که تجویدی دستت را بگیرد که آقاجان بس است دیگر تنبیه بس است.
اواخر دهه ۴۰ مرکز حفظ و اشاعه موسیقی شروع به کار کرد چشم به شیوه و راه پیشینیان داشت و آرمانش بازگشت به خویشتنی که گویی تنها از سنت قاجار بیرون می‌آمد، نمد از مضراب‌های سنتورهای‌شان درآوردند که بدعت می‌دانستند و به رسمی که می‌گفتند از پیشینیان است، نشسته بر زمین می‌نواختند میدان نوازندگی شد عرصه یکه‌تازی تربیت‌شدگان مرکز حفظ و اشاعه موسیقی و سایه ابتهاج که بر ریاست رادیو سنگینی کرد، عرصه تنگ تَرَک شد بر شهناز و عبادی و کسایی و دیگرانی که از حفظ و اشاعه نبودند، جوان‌ترهایی که سایه در آستین داشت، میدان‌دار شدند، سری پرسودا داشتند و طبعی آتشین. حفظ و اشاعه اینها از نسل جوان بودند و شیوه نوازندگی قدیمی‌ترهایی چون شهناز را سبک می‌شمردند.
حدود سال ۵۴ تلویزیون ملی ایران فیلمی ضبط کرد به نام «استادان موسیقی ایرانی» که نوازندگان و اساتید همه هستند؛ حسین‌خان تهرانی از شیوه تنبک‌نوازی‌اش می‌گوید و آن ریتم معروف یک‌صد و بیسو پنج، یک‌صدو بیسو پنج که تکرار دوباره و دوباره‌اش چه طربناک می‌کرد صدای خسته حسین خان را، پایور شسته رفته مثل همیشه پشت سنتورش نشسته از آنچه او با سنتور کرده می‌گوید، عبادی هم هست سه تاری می‌زند که انگار یکهو زیر پای دل آدم را خالی می‌کنند از بس که محشر است نه به شیوه قدما که نامناسبش می‌دانست برای ضبط صدا با تکنولوژی جدید، آقا حسن حضورش مفصل‌تر است در آن نوار، با جواد و لیلی و خلیلش که دور حوض حیاط بازی می‌کنند و رضوان خانمش پهلوی دست خداوند نشسته و خداوند نی از نی می‌گوید که به روزگار نایب چگونه بود و آقا حسن کسایی با میراث نایب چه کرد خداوند آن روز درآمد دشتی زد به سبک نایب و به سبک خودش هنوز در خاطرم هست که چشمهای‌مان طاقت نیاوردند آب در کاسه نگردانند، علی‌اکبرخان شهنازی هم هست و تار می‌نوازد «ماشاءالله»، اصغر بهاری با زنگ خسته نوای کمانچه از دایی‌اش می‌گوید و سیم‌هایی که خودش به ساختمان کمانچه اضافه کرده و باز از شهناز در آن فیلم خبری نیست انگار اراده‌ای عمدا می‌خواسته تا از او اسمی نباشد و جایی که بزرگان همه نشسته‌اند، نام شهناز ننشیند.
اما گذشته از همه اینها امروز ۹۰ ساله شدی پسر شعبان‌خان؛ مبارک‌مان باشد و امید که در کنار صدیق خانمت ۱۲۰ساله شوی.
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست