پنجشنبه, ۲۰ دی, ۱۴۰۳ / 9 January, 2025
مجله ویستا

تاثیر رسانه‌ها در حذف یا گسترش دروغ


تاثیر رسانه‌ها در حذف یا گسترش دروغ

امروزه رسانه‌ها تاثیر غیرقابل انکاری در جهت‌دهی افکار مردم دارند، طوری که گاه یک خبر غیرواقعی می‌تواند افکار عمومی را نسبت به یک شخص یا یک موضوع، بدبین یا خوشبین کند. گرچه …

امروزه رسانه‌ها تاثیر غیرقابل انکاری در جهت‌دهی افکار مردم دارند، طوری که گاه یک خبر غیرواقعی می‌تواند افکار عمومی را نسبت به یک شخص یا یک موضوع، بدبین یا خوشبین کند. گرچه رسانه‌ها طبق رسالت خبری که برعهده دارند موظفند اخبار موثق و مبتنی بر واقعیت را انعکاس دهند، اما به دلیل تخلف برخی رسانه‌های غیرحرفه‌‌ای، مردم همواره به اخبار روزنامه‌ها و سایر رسانه‌ها با دیده شک و تردید می‌نگرند. اما در صورتی که رسانه‌ای بتواند به مخاطبانش این اطمینان را دهد که اخبارش با رخدادهای پیرامون شهروندان تناقضی ندارد، آن‌گاه این سرمایه اجتماعی می‌تواند موجب مقبولیت و نفوذ آن رسانه شود.

چنین رسانه‌های حرفه‌‌ای که به اعتماد مخاطب خود اهمیت می‌دهند، نقش غیرقابل انکاری در حذف دروغ و شایعه دارند؛ در واقع وقتی یک خبر غیرواقعی موجب تشویش اذهان مردم می‌شود و گسترش آن دروغ به زندگی روزمره مردم آسیب می‌زند، در چنین شرایطی رسانه‌های حرفه‌ای می‌توانند با بهره‌گیری از همان سرمایه‌ اجتماعی که طی ده‌ها سال اندوخته‌اند، مخاطب را نسبت به دروغ بودن آن خبر آگاه کنند. به بیان دیگر، وقتی مرزهای دروغ و شایعه از حیطه شخص، خانواده و حتی شهرها عبور می‌کند و به یک مشکل ملی تبدیل می‌شود، در این وضع نقش رسانه‌ها در فروکش‌کردن بحران و محو دروغ، بسیار پررنگ خواهد بود، اما در رسانه‌های غیرحرفه‌ای که تنها به شهرت مقطعی بها می‌دهند و حاضرند برای دیده‌شدن، هر مطلب دروغی را با عنوان «خبر» منتشر کنند، نه‌تنها تاثیر مثبتی در حذف دروغ در جامعه ندارند، بلکه به گسترش آن نیز کمک می‌کنند.

عموم این گونه رسانه‌های غیرحرفه‌ای به اعتماد طولانی‌مدت مردم توجهی ندارند و شاید در برهه‌ای کوتاه‌مدت بتوانند با اخبار کذب در صدر اخبار قرار گیرند، اما در یک فرآیند بلندمدت، این رسانه‌ها نمی‌توانند در فضای خبری امروز جهان ماندگار باشند.

ترفند دیگری که برخی رسانه‌های غیرحرفه‌ای انجام می‌دهند ترکیب اخبار حقیقی و دروغ است، یعنی این رسانه‌ها گاه یک خبر درست را با جزئیات غیرواقعی ترکیب می‌کنند و محصولی را به مخاطب عرضه می‌کنند که تشخیص بخش‌های درست و غلط خبر را سخت‌تر می‌کند.

در این روش دروغ‌پراکنی این رسانه‌ها به رسانه‌های زرد مشهور است، آنچنان واقعیت و دروغ با همدیگر مخلوط می‌شود که جز افراد آگاه و خبرنگاران رسانه‌های مردمی، معمولا سایر شهروندان، دروغ این گونه رسانه‌ها را می‌پذیرند. البته این گونه رسانه‌ها که به ترویج دروغ در جامعه مشغول هستند، معمولا در راستای اهداف اقتصادی یا سیاسی برخی افراد پر نفوذ حرکت می‌کنند و به همین دلیل نمی‌توان این رسانه‌ها را رسانه‌هایی مردمی به شمار آورد.

به طور کلی، نقش رسانه‌ها در حذف دروغ یا گسترش آن بسیار پررنگ است و این امر بشدت به ماهیت رسانه، کارکنان آن و میزان مردمی بودن رسانه ارتباط دارد.

البته متاسفانه برخی مردم به دلیل وجود رسانه‌های غیرحرفه‌ای و وابسته به اشخاص و گروه‌های مختلف، همه خبرنگاران و رسانه‌های آنان را با همدیگر جمع می‌بندند و به طور مثال اگر خبر دروغی در رسانه‌ای منتشر می‌شود، این عمل را به همه خبرنگاران نسبت می‌دهند، در حالی که اگر اقشار مختلف مردم با آگاه‌سازی به سطحی برسند که فرق بین یک رسانه مستقل و مردمی را با رسانه‌ای وابسته و غیرحرفه‌ای تشخیص دهند، این سوءظن به همه رسانه‌ها از بین خواهد رفت و این مطلب نیز دقیقا جهت آگاه‌سازی مردم درخصوص رابطه دروغ و رسانه نگاشته شده است. در واقع آنچه رسالت حرفه‌ای و اخلاقی همه رسانه‌های دنیاست، احترام به مخاطب و ارائه اخبار واقعی به اوست و اگر رسانه‌ای خلاف این موضوع عمل می‌کند، نمی‌توانیم دروغگویی را به همه رسانه‌ها نسبت دهیم. نباید از یاد ببریم جدای از رسانه‌هایی که بسته‌های خبری دروغین به مخاطبان ارائه می‌دهند، بی‌شمار رسانه اخلاق‌مدار و حرفه‌ای نیز وجود دارد که با اطلاع‌رسانی صحیح در حوادثی همچون زلزله، سیل، توفان و... جان هزاران شهروند را نجات می‌دهند و این بی‌انصافی است که همه رسانه‌ها را با یک چوب برانیم.