"گشایش" در "انتظار" است

همه ما کم و بیش نسبت به جایگاه «انتظار» در مجموعه معارف اسلامی آگاهی داریم و قطعا تاکنون درباره فضیلت انتظار فرج مطالب بسیاری شنیده و خوانده‏ایم. اما نکته‏ای که شاید شنیدن آن …

همه ما کم و بیش نسبت به جایگاه «انتظار» در مجموعه معارف اسلامی آگاهی داریم و قطعا تاکنون درباره فضیلت انتظار فرج مطالب بسیاری شنیده و خوانده‏ایم. اما نکته‏ای که شاید شنیدن آن برای شما تازگی داشته باشد این است که از دیدگاه اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم السلام) «انتظار فرج» یا «چشم به راه گشایش بودن» به خودی خود در عصر غیبت برای منتظران مایه گشایش، نجات و رستگاری است و از این رو شیعیان به جای گله و شکایت از طولانی شدن غیبت و سختی‌ها و رنج‌های این دوران باید تلاش کنند که منتظران خوبی باشند تا همین انتظارشان، «فرج» را در عصر غیبت برای آنها به ارمغان آورد.

برای روشن‏تر شدن این موضوع چند روایت را با هم مرور می‏کنیم:

ابوبصیر می‏گوید به امام صادق(علیه السلام) عرض کردم:

جعلت فداک متی الفرج؟ فدایت شوم، این گشایش کی فرا می‏رسد؟

آن حضرت فرمود:

یا أبابصیر و أنت ممّن یرید الدنیا؟ من عرف هذا الأمر فقد فرّج عنه لانتظاره(۱)؛ ای ابابصیر! آیا تو از آن گروهی هستی که به دنبال دنیایند؟ هر کس این امر را بشناسد، به سبب انتظارش برای او گشایش حاصل می‏شود.

اگر کسی در عصر غیبت مؤمنانه زندگی کند؛ از بدی‌ها و زشتی‌ها دوری گزیند؛ خصال شایسته را پیشه خود سازد؛ وظایف و تکالیفی را که در صحنه حیات فردی و اجتماعی متوجه اوست به درستی به‏ جا آورد و در انتظار ظهور امامش نیز باشد، خداوند متعال، فرج و گشایش واقعی را ـ که همان یافتن راه هدایت و رستگاری و رسیدن به سعادت و نیکبختی در دنیا و آخرت است ـ نصیب او می‏سازد و در این صورت است که پیش افتادن و پس افتادن ظهور برای او هیچ تفاوتی نخواهد داشت و او در هر حال امام منتظَر خویش را درمی‏یابد.

امام رضا(علیه السلام) نیز در پاسخ «حسن بن جهم» که از ایشان در مورد فرا رسیدن گشایش می‏پرسد، می‏فرماید:

أو لست تعلم أنّ انتظار الفرج من الفرج؟ آیا تو نمی‏دانی که چشم به راه گشایش بودن، خود (جزیی) از گشایش است؟

او در پاسخ می‏گوید:

لا أدری إلاّ أن تعلّمنی؛ نمی‏دانم، مگر این که شما به من بیاموزید.

آن حضرت بار دیگر می‏فرماید:

نعم، انتظار الفرج من الفرج (۲)؛ آری، انتظار گشایش، [جزیی] از گشایش است.

بر اساس همین نگرش است که در روایت‌های متعددی تأکید شده که برای منتظران واقعی تفاوتی ندارد که ظهور را درک کنند یا نکنند؛ چون آنها در عصر غیبت نیز در خدمت امام زمان خویش هستند؛ چنان که در روایتی از امام صادق(علیه السلام) می‏خوانیم:

من مات منکم و هو منتظر لهذا الأمر کمن هو مع القائم فی فسطاطه...(۳)؛ هر کس بمیرد در حالی که منتظر این امر باشد همانند کسی است که با حضرت قائم(عج) و در خیمه‏اش بوده باشد... .

آری، انتظار فرج، خود مایه فرج است، اما بشرطها و شروطها. اگر کسی در عصر غیبت مؤمنانه زندگی کند؛ از بدی‌ها و زشتی‌ها دوری گزیند؛ خصال شایسته را پیشه خود سازد؛ وظایف و تکالیفی را که در صحنه حیات فردی و اجتماعی متوجه اوست به درستی به‏ جا آورد و در انتظار ظهور امامش نیز باشد، خداوند متعال، فرج و گشایش واقعی را ـ که همان یافتن راه هدایت و رستگاری و رسیدن به سعادت و نیکبختی در دنیا و آخرت است ـ نصیب او می‏سازد و در این صورت است که پیش افتادن و پس افتادن ظهور برای او هیچ تفاوتی نخواهد داشت و او در هر حال امام منتظَر خویش را درمی‏یابد.

پی‏نوشت‌ها:

۱ .محمدبن یعقوب کلینی، الکافی، ج۱، ص۳۷۱، ح۳.

۲ .شیخ طوسی، کتاب الغیبهٔ، ص۲۷۶.

۳ .محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج۵۲، ص۱۲۶، ح۱۸.

منبع:

مجله موعود، ش ۵۰ .

رضا ساعی شاهی