اینجا لندن است رادیو بی بی سی

بخش جهانی بی بی سی در مجموعه ساختمان هایی در مركز شهر لندن استقرار دارد كه«بوش هاوس» خوانده می شود «بوش هاوس» از پنج ساختمان هشت طبقه تشكیل شده كه در سال های دهه ۱۹۳۰ میلادی ساخته شده و معماری زیبا و قدیمی ای دارند بخش فارسی و پشتوی بی بی سی در طبقه ششم ساختمان مركزی «بوش هاوس» قرار دارد و یك نیم طبقه كامل را به خود اختصاص داده است

بخش جهانی بی بی سی در مجموعه ساختمان هایی در مركز شهر لندن استقرار دارد كه«بوش هاوس» خوانده می شود. «بوش هاوس» از پنج ساختمان هشت طبقه تشكیل شده كه در سال های دهه ۱۹۳۰ میلادی ساخته شده و معماری زیبا و قدیمی ای دارند. بخش فارسی و پشتوی بی بی سی در طبقه ششم ساختمان مركزی «بوش هاوس» قرار دارد و یك نیم طبقه كامل را به خود اختصاص داده است. این بخش به دو زبان فارسی و پشتو برنامه رادیویی پخش می كند و به هر دو زبان سایت اینترنتی دارد. برنامه های فارسی این بخش عبارتند از: برنامه های چشم انداز بامدادی و جام جهان نما برای ایران، برنامه های بامدادی، نیم روزی و شامگاهی به گویش دری برای افغانستان و برنامه مجله آسیای میانه به گویش تاجیكی برای آسیای میانه كه عمدتاً فارسی زبانان تاجیكستان و ازبكستان را دربر می گیرد. برنامه رادیویی به زبان پشتو نیز عمدتاً روی افغانستان متمركز است و برنامه جداگانه ای نیز برای پشتوزبانان پاكستان پخش می شود. در سایت فارسی بی بی سی نیز صفحه جداگانه ای به تاجیكستان و آسیای میانه اختصاص داده شده است كه مطالب آن به خط رسمی تاجیكستان، یعنی سریلیك (روسی) چاپ می شود. بخش فارسی بی بی سی فوق برنامه های تفریحی و موسیقی همچون روز هفتم نیز دارد كه ساعات جداگانه ای به آنها اختصاص داده شده است. بخش فارسی و پشتوی بی بی سی دارای یك مدیر به نام «اندرس ایلوس» است كه از یك سال پیش و پس از بازنشستگی «باقر معین» مدیر پیشین این بخش كار خود را آغاز كرد. این بخش همچنین یك سردبیر كل و سردبیرهای جداگانه ای برای اخبار ایران و آسیای میانه، اخبار افغانستان، سایت اینترنتی و بخش برنامه های بلند دارد. سردبیر اخبار ایران و آسیای میانه برنامه های رادیویی روزانه فارسی برای ایران و آسیای میانه را نظارت می كند اما سردبیر سایت اینترنتی فارسی كلیه صفحات این سایت حتی صفحه افغانستان را نیز نظارت می كند. علاوه بر دو بخش رادیو و سایت اینترنتی در بخش فارسی بی بی سی بخشی نیز به ساخت برنامه های بلند رادیویی (فیچر) اختصاص دارد. بخش فارسی و پشتوی بی بی سی در چهار سال گذشته روبه بزرگی و گسترش نهاده است. دلیل عمده این گسترش نیز رخداد یازدهم سپتامبر و حمله آمریكا و متحدانش، از جمله انگلیس به افغانستان است، در واقع گسترش بخش فارسی بی بی سی با تمركز روی افغانستان شروع شد و نه ایران. تا پیش از حمله به افغانستان در پاییز سال ۱۳۸۰ بخش فارسی بی بی سی به جای یك نیم طبقه كامل تنها از چند اتاق تشكیل شده بود و فعالیت آن منحصر به سه برنامه رادیویی روزانه بود كه مجموعاً یك ساعت و ۴۵ دقیقه زمان پخش آنها بود و در كنار آنها نیز برنامه تفریحی روز هفتم جمعه ها پخش می شد.در این برنامه ها اخبار ایران و افغانستان و آسیای میانه همگی در قالب یك برنامه و به دست گروه واحدی تولید می شد. سایت اینترنتی فارسی بی بی سی نیز در مراحل آغازین فعالیت خود قرار داشت. تحولات افغانستان و ایران در سال های اخیر باعث افزایش چشمگیر ساعات پخش برنامه های رادیویی این بخش و تبدیل سایت آن به یكی از پرخواننده ترین سایت های اینترنتی فارسی با حدود ۳۰ میلیون مراجعه در ماه و فعالیت ۲۴ساعته شده است. سایت فارسی بی بی سی همچنین پرخواننده ترین سایت بی بی سی به زبان های خارجی است و بخش فارسی و پشتو در كنار بخش های عربی، روسی، چینی و اسپانیایی یكی از بزرگترین بخش های زبان های خارجی در بی بی سی است. این بخش علاوه بر كاركنانی كه در دفتر آن در لندن دارد دارای گزارشگران ثابت در افغانستان، تاجیكستان، ازبكستان، پاكستان، روسیه، آمریكا، كانادا، آلمان و مصر است. بخش جهانی بی بی سی علاوه بر برنامه های ۲۴ساعته رادیویی و تلویزیونی به زبان انگلیسی، به ۴۲ زبان دیگر نیز برنامه رادیویی پخش می كند كه فعالیت بخش های مربوط به ده زبان خارجی كه عمدتاً زبان های اروپای شرقی اند با پایان سال ۲۰۰۵ میلادی پایان می یابد. از میان بخش های زبان خارجی بخش عربی تنها بخشی است كه فعالیت ۲۴ساعته دارد و قرار است به زودی دارای شبكه تلویزیونی نیز بشود. همزمان با شصت و پنجمین سالگرد تاسیس بی بی سی فارسی با شهریار رادپور كه با ۲۹ سال سابقه كار در بخش فارسی بی بی سی در میان كاركنان موجود این بخش از همه باسابقه تر است و در سال ۱۳۵۵ (۱۹۷۶ میلادی) به بی بی سی پیوسته گفت وگو كرده ایم. رادپور پیش از همكاری با بی بی سی در تلویزیون ملی ایران شاغل بوده است. عبارات ثابتی كه سال ها است در آغاز و لابه لای برنامه های رادیو فارسی بی بی سی همچون «اینجا لندن است رادیو بی بی سی» یا اعلام زمان پخش برنامه ها و موج دریافت آنها با صدای شهریار رادپور پخش می شود.

•به نظر شما به عنوان باسابقه ترین كارمند بی بی سی هدف كشور انگلستان از تاسیس بخش فارسی بی بی سی چه بوده است؟

بخش فارسی رادیو بی بی سی در سال ۱۳۱۹ خورشیدی (۱۹۴۰ میلادی) چند ماه پس از آغاز برنامه های فارسی رادیو آلمان شروع به كار كرد. در آغاز جنگ دوم جهانی هدف تمام رادیوهای بین المللی به ویژه در اروپا گسترش برنامه های خبری شان به زبان های مختلف و تبلیغات جنگ بود. تا پایان جنگ دوم جهانی در سال ۱۹۴۵ سرویس بین المللی بی بی سی با نام «صدای امپراتوری» برنامه پخش می كرد و زیر نظارت و كنترل وزارت تبلیغات جنگ بود.

برای پی بردن به ماهیت تبلیغاتی برنامه های سال های جنگ جهانی دوم كافی است به بولتن های خبری و تفسیرهای نظامی آن روزها گوش كنیم. نمونه هایی از آن را ما در گزارش های ویژه شصت و پنجمین سالگرد تاسیس بخش فارسی پخش كرده ایم. پخش تفسیرهای انتقادی از حكومت رضاشاه در ایران كه چند ماه پیش از اشغال خاك ایران به دست ارتش های بریتانیا و شوروی آغاز شد در چارچوب همین استراتژی نظامی بریتانیا قرار داشت. به عبارت دیگر متهم كردن حكومت رضاشاه به جانبداری از آلمان نازی با وجود اعلام بی طرفی ایران در جنگ. آرشیو مطالب آن سال ها به خوبی نشان می دهد كه مفسران امور نظامی كه برای بی بی سی مطلب می نوشتند و ترجمه تفسیرهایشان از برنامه ها به زبان های مختلف پخش می شد با ملاحظات دیپلماتیك میانه ای نداشتند.

•این بخش تا چه حد توانسته است به اهدافی كه هنگام تاسیس برای آن تعیین شده است دست یابد؟

برای پاسخ به این سئوال توضیح چند نكته تاریخی ضروری است. قبلاً اشاره كردم كه هدف بی بی سی در زمان جنگ دوم، هم سرویس های داخلی و هم بین المللی تبلیغات جنگ بود. در سال ۱۹۴۵ (۱۳۲۴ خورشیدی) پس از پایان جنگ در اروپا و آسیا دولت جدید كارگری بریتانیا به نخست وزیری «كلمنت اتلی» وزارت تبلیغات را منحل كرد. تغییرات حاصل از آن یكی تغییر نام سرویس بین المللی بی بی سی از «صدای امپراتوری» به «سرویس جهانی بی بی سی» بود و دیگری منشور جدیدی كه برای این نهاد تدوین شد. منشور جدید «سرویس جهانی» را مستقل شناخت و تشكیلات اداری آن نیز با سرویس داخلی یكی شد و تحت نظارت هیات امنای سازمان بی بی سی قرار گرفت. در این منشور مسئولیت سرویس جهانی تهیه و پخش اخبار موثق و بی طرفانه و مطلع كردن مردم دنیا از تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بریتانیا به علاوه آشنا كردن شنوندگان با زبان و فرهنگ و هنر این كشور تعیین شد. موضوع حساس و تا حدی پیچیده تامین بودجه سرویس جهانی بی بی سی به این صورت حل شد كه چون مردم بریتانیا از برنامه های این سرویس بهره مند نمی شوند منظور كردن این هزینه در مالیات حق استفاده از رادیو و تلویزیون بی بی سی كه تمام شهروندان صاحب گیرنده تلویزیون در بریتانیا موظف به پرداخت آنند اقدامی موجه و منصفانه نخواهد بود. در نتیجه، پارلمان بریتانیا كه سازمان بی بی سی تحت قیمومیت آن قرار دارد دولت را موظف به تامین بودجه سرویس جهانی كرد كه هر چند سال یك بار در مذاكرات بین هیات مدیره سرویس جهانی با دولت بریتانیا تعیین می شود. وزارتخانه مسئول تامین این بودجه وزارت امور خارجه بریتانیاست كه همزمان موظف به تامین بودجه شورای فرهنگی بریتانیا نیز هست. این شورا زبان و فرهنگ و هنر بریتانیا را در سراسر دنیا اشاعه می دهد. شاید لازم به یادآوری این نكته باشد كه منشور سرویس جهانی بی بی سی تصریح می كند كه دولت در بریتانیا بدون چشمداشت سیاسی موظف به تامین این بودجه است و استقلال عمل هیات مدیره و هیات تحریریه اخبار و برنامه های سرویس جهانی بی بی سی در این سند تضمین شده است. اما داوری درباره میزان موفقیت بخش فارسی بی بی سی در اجرای مسئولیت هایی كه در قبال شنوندگان خود دارد با خود شنوندگان است.

---