بازخوانی ریشه ها و پیامدهای ۱۱ سپتامبر

در آستانه چهارمین سالگرد حادثه «۱۱ سپتامبر» به منظور واکاوی و بررسی دقیق تر ریشه های این واقعه مهم و تأثیرات متنوع آن بر سطوح روابط بین الملل گفت وگویی کوتاه با چند نفر از کارشناسان انجام داده ایم که از نظر می گذرد

در آستانه چهارمین سالگرد حادثه «۱۱ سپتامبر» به منظور واکاوی و بررسی دقیق تر ریشه های این واقعه مهم و تأثیرات متنوع آن بر سطوح روابط بین الملل گفت وگویی کوتاه با چند نفر از کارشناسان انجام داده ایم که از نظر می گذرد: «پروفسور حمید مولانا» درباره پشت صحنه حادثه ۱۱ سپتامبر به خبرنگار ما می گوید: در هر صورت ما اگر پشت پرده ماجرای ۱۱ سپتامبر را نیز ببینیم ، در فهم اصل ماجراهای چهار سال گذشته تا به امروز که سالگرد آن حادثه است خیلی تفاوت نمی کند.

آمریکا و غرب هزاره سوم را با غرور تمام و در عین حال هراس مطلق آغاز کرده بودند، هراس از زلزله بزرگی که در خاورمیانه در حال تکوین بود و امواج آن با شدت تمام از کشوری به کشور دیگر سرایت می کرد. بلوک غرب درست آن هنگام که پروژه فروپاشی شوروی را تهیه و به تدریج عملیاتی می کرد با شوک انقلاب ایران و نهضت جهانی اسلام مواجه شد.

«مولانا» اضافه می کند: غرب تصور می کرد در پی چند دهه مطالعات آکادمیک و استراتژیک در حوزه «انقلاب » و «جنبش های سیاسی » با تضعیف و سرنگونی ابرقدرت شرق که پشتوانه بسیاری از انقلاب ها بود توانسته است گرد مرگ و ترس و بی ارادگی را در مستعمرات دیرین بپا شد.

پروفسور مولانا در تبیین این مسأله می گوید: در واقع آنها تصور می کردند با این مطالعات استراتژیک گسترده و عملیاتی کردن آن توانسته اند بمب انقلاب را در جای جای عالم خنثی کنند.

ایشان با اشاره به تشکیل کمیسیون تحقیق ۱۱ سپتامبر ضمن تأکید بر دخالت عوامل دولت بوش در رویداد ۱۱ سپتامبر می گوید: تحریف حقایق و تثبیت دیدگاه رسمی دولت آمریکا، از اهداف تشکیل این کمیسیون بود.

این استاد دانشگاه آمریکا تقویت دستگاه های امنیتی آمریکا را از دیگر اهداف تشکیل این کمیسیون می داند و می افزاید: این کمیسیون در واقع به دنبال رسیدن به نتیجه گیری مقامات دولتی آمریکا درباره این حادثه بوده است .

استاد ایرانی دانشگاه آمریکا با اشاره به آنکه تنها چند دقیقه بعد از حادثه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، مقام های آمریکا ۹۱ مسلمان عرب را عامل این حوادث اعلام کردند، تصریح می کند: وقتی دولت آمریکا از آنچنان اطلاعات و توانایی برخوردار است که می تواند با آن سرعت ، عوامل این حادثه را دقیقاً شناسایی کند؛ چرا نتوانسته این کار را قبل از عملیات انجام دهد؟

«مولانا» با اشاره به امکانات گسترده جاسوسی و امنیت پروازی در آمریکا می افزاید: ممکن نیست چند فروند هواپیمای غول پیکر چند ساعت در کریدورهای هوایی به صورت غیرمجاز در آسمان آمریکا پرواز کنند، بدون آنکه ردگیری شوند.

▪ وی تأکید می کند: اسامی هیچ یک از ۱۹ عرب که مقام های آمریکایی آنها را به عنوان عوامل حملات ۱۱ سپتامبر معرفی کرده اند، در فهرست مسافران هواپیماها قید نشده است ، جسد هیچ یک از این ۱۹ نفر در محل حادثه شناسایی نشده است و هیچ یک از خلبانان موضوع ربودن هواپیما را به کنترل پرواز اطلاع ندادند که این مسأله ، بیانگر دخالت صریح عوامل بوش در حادثه ۱۱ سپتامبر است .

پروفسور «مولانا» در ادامه این گفت وگو درباره توفان کاترینا و مقایسه آن با رخداد ۱۱ سپتامبر می گوید: جریان توفان «کاترینا» و بی نظمی حاصله در شهر «نیواورلئان » و ایالات نزدیک آن ، مرا به یاد واقعه انفجارهای ۱۱ سپتامبر واشنگتن و نیویورک می اندازد.

هر دو در فاجعه وقتی که در ساعات اول مردم به تلویزیون نگاه می کردند اصلاً از رهبران این کشور خبری نبود، یک شخصیت سیاسی و یا مذهبی محبوب که به ملت آمریکا دلداری دهد وجود نداشت . رئیس جمهور آمریکا همانند ایام حادثه ۱۱ سپتامبر مشغول فعالیت های شخصی و تعطیلات تابستانی خود بود. وی در ادامه می گوید: در حادثه توفان جنوب آمریکا نیز از یک رهبر دینی ملی شناخته شده در این جمعیت قریب ۳۰۰ میلیونی خبری نبود که در این ساعت بحرانی از جنبه معنوی و خدایی به کمک مردم بشتابد. برنامه های تلویزیون و رسانه ها را گزارش دهندگان مطبوعات و روزنامه نگاران و فیلمبرداران تشکیل می دادند و مردمی که مورد صدمه و آسیب این توفان قرار گرفته اند. این یکی از زوایای ضعف نظام های مدرن و سکولار است ، نظام هایی که عواطف انسانی در زیرساخت های بوروکراتیک و اداری دولتی و فناوری نابود می شود.

در همین حال دکتر «سیدرضا میرطاهر»، کارشناس مسائل بین المللی درباره حادثه ۱۱ سپتامبر معتقد است : این حادثه را می توان آغاز برهه جدیدی در عرصه روابط بین الملل دانست که طی آن نظام بین الملل از تعامل میان بازیگران به صورت کشورها به تعامل میان بازیگران کشوری و مادون کشوری یعنی گروه ها و هسته های تروریستی در سطح دنیا تبدیل شد.

این کارشناس روابط بین الملل می افزاید: در صحنه امنیت جهان ، بویژه برای ایالات متحده در حال حاضر رقابت ابرقدرت ها مطرح نیست ، بلکه آن چیزی که مطرح است مقابله با گروه ها و احیاناً کشورهایی است که از دیدگاه آمریکا به پشتیبانی از این گروه ها می پردازند.

وی اضافه می کند: بعد از پایان جنگ سرد و دوران خلاء پس از این مقطع زمانی ، حادثه ۱۱ سپتامبر ورود به دوران جدیدی در روابط بین الملل محسوب می شود.

دکتر «میرطاهر» در ادامه به تحلیل موضوع مطرح شده در مورد پایان یافتن دوران رویارویی نظامی بین ابرقدرت ها پس از جنگ سرد اشاره می کند و می گوید: پس از دوران جنگ سرد، بسیاری از صاحب نظران بر این باور بودند که دوران رویارویی نظامی بین ابرقدرت ها پایان یافته و در آینده عرصه جهانی در سایه موضوع جهانی شدن صحنه تعاملات و رقابت های اقتصادی خواهد بود، اما حادثه ۱۱ سپتامبر ثابت کرد که در عرصه بین المللی ابزارهای سیاسی همچنان بر رقابت های اقتصادی ارجحیت دارد.

دکتر میرطاهر در پایان تأکید می کند: اقدامات و عملکرد آمریکا منشاء اصلی حادثه ۱۱ سپتامبر بود، اما آنها با زیرکی مسأله تقابل ایدئولوژی ها را مطرح کردند.

«بیژن نوباوه »، خبرنگار واحد مرکزی خبر که در زمان وقوع حادثه ۱۱ سپتامبر در نیویورک بوده در این باره به خبرنگار ما می گوید: انفجارهای برج های دوقلو در نیویورک پیش از اصابت هواپیماها به آن رخ داده بود. این مسأله را «ویلیام رودریگز» که به خاطر نجات یافتن از این حادثه از جمله افتخارهای ملی آمریکا محسوب می شود در یک مراسم رسمی مورد تأیید قرار داده است .

نوباوه در ادامه می گوید: پیش از این نیز «ویتنبرگ » یک خلبان آمریکایی که در زمان جنگ ویتنام خلبان هواپیمای جنگنده بوده است در اظهارات مشابهی گفته بود: شاید حکومت بتواند با برنامه های ساختگی مردم را بفریبد، اما من که در خلبانی خبره هستم ، می فهمم که چنین کاری قطعاً کار حکومت بوده است .

مدیر شبکه جام جم در این باره می افزاید: آن زمان هم برخی از کارشناسان اعلام کردند که اصولاً با هواپیماهای بزرگی همانند بوئینگ غیرممکن است که بتوان انفجارهایی از نوع آنچه که در نیویورک بود ایجاد نمود؛ زیرا هر کس سوخت جت را بشناسد، می فهمد که با سوخت جت و منفجر کردن آن نمی توان آن دو ساختمان غول پیکر را پایین آورد.

نوباوه با اشاره به خاطرات تلخی که از حادثه ۱۱ سپتامبر در ذهن آمریکایی ها ریشه گرفته می گوید: مردم آمریکا امروز به همان اندازه که از بیکار شدن و یا غارت اموال زندگیشان می ترسند از تروریست ها هم وحشت دارند.

▪ وی در ادامه می گوید: در نظرسنجی ای که اخیراً «آسوشیتد پرس » از جامعه آمریکا انجام داده نشان می دهد که ۹۸ درصد آمریکایی ها دقیقاً یادشان می آید که در لحظه ای که هواپیماها به دل برج های دوقلوی مرکز تجارت جهانی زدند چه کار می کردند! در مورد مسئولیت حوادث ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ هم ، اگر چه اکثر آمریکایی ها ترویست ها را نام می برند، اما از هر ۱۰ آمریکایی هفت نفر هم سازمان «سیا» را مقصر می داند و به همین تعداد هم ماجرا را به گردن «اف بی آی » و یا «امنیت هوایی » می اندازند. نوباوه ادامه می دهد: وقوع حادثه ۱۱ سپتامبر جهان را وارد فاز جدیدی کرد که آمریکایی ها داعیه دار این فاز هستند و تعریفی از مبارزه با تروریسم در راستای منافع مغرب زمین به صورت اعم و ایالات متحده به طور اخص ارایه می کنند.

▪ وی معتقد است : آمریکایی ها حادثه ۱۱ سپتامبر را تبدیل به فرصت کردند تا استراتژی نظامی خود را تبیین کنند. استراتژی که ترسیم کردند مبنی بر ترس از تروریسم بود. وی در این رابطه توضیح می دهد: آمریکایی ها هیچ تعریف روشنی از تروریسم نمی دهند، اما تروریسم را به عنوان یک دشمن به جهان قالب کرده اند در حالی که در دوران جنگ سرد تروریسم در قالب ایدئولوژیک تعریف می شد ولی پس از یازده سپتامبر آمریکایی ها یک دید وسیع تری از تروریسم دادند و گفتند که هر کسی با ما نیست تروریست است .

نوباوه در پایان به اثر حادثه ۱۱ سپتامبر به معادلات جهانی اشاره می کند و می گوید: پس از ۱۱ سپتامبر اختلافات میان کشورها وارد حوزه های جدیدی شد و توجیهاتی که کشورها از اختلافات یکدیگر می کنند متفاوت است برای مثال آمریکا قبلاً ایران را برای رادیکالیسم اسلامی و کره شمالی را برای ساخت موشک محکوم می کرد، ولی امروزه اینها تحت عنوان حامی تروریسم مؤاخذه می شوند.

منبع: www.sobhesadegh.ir