آیا شما فرد سختگیر و متعصبی هستید؟

●آزمون
آیا بدون اینکه متوجه باشید، تعصباتی دارید؟ پرسشنامه زیر این موضوع را به طرز بهتری توضیح می‌دهد.
۱) بعد از جمع‌آوری تمامی حقایق و واقعیت‌ها، بدون هر سؤال تنها یک جواب …

آزمون

آیا بدون اینکه متوجه باشید، تعصباتی دارید؟ پرسشنامه زیر این موضوع را به طرز بهتری توضیح می‌دهد.

۱) بعد از جمع‌آوری تمامی حقایق و واقعیت‌ها، بدون هر سؤال تنها یک جواب درست باقی می‌ماند.

درست غلط

۲) خودم را کاملاً سنتی می‌دانم و برخوردی محافظه‌کارانه دارم.

درست غلط

۳) در زمینه‌های مختلف اجتماعی، تحصیلی و یا حرفه‌ای، با کسانی‌که زمینه‌ای متفاوت با من دارند در رقابت هستم.

درست غلط

۴) در رسیدن به موفقیت مالی همیشه با دشواری روبه‌رو بوده‌ام.

درست غلط

۵) نسبت به اغلب مردم تحصیلات رسمی کمتری دارم.

درست غلط

۶) همیشه آرزو می‌کنم از قدرت روانشناسی زیادی برخوردار باشم.

درست غلط

۷) معتقدم که جنایتکاران باید به اشدّ مجازات محکوم شوند

درست غلط

۸) سوءظن من بیش از دوستانم است

درست غلط

۹) درباره سایر گروه‌های قومی اطلاع بسیار کمی دارم.

درست غلط

۱۰) نسبت به اغلب والدین، پدر و مادر من بسیار سختگیر و متوقع بودند.

درست غلط

محاسبه امتیازات:

برای محاسبه امتیازات خود به هر جواب ”درست“ یک امتیار بدهید.

امتیاز ۱.۳. شما انسان بالغ، عاقل، و رها از هر تعصبی هستید.

امتیاز ۷.۴. در حد متوسطی تعصب دارید. به خاطر داشته باشید که همیشه امکان پیشرفت وجود دارد.

امتیاز ۸.۱۰:

در برخورد با دیگران رفتار تعصب‌آمیز دارید. بهتر است درباره کسانی که نسبت به آنها تعصب دارید بیشتر مطالعه کنید.

آیا شما فردی متعصب هستید؟

تعصب در جوامع مختلف تعاریف و ارزش‌هائی متفاوتی دارد. در جائی به‌عنوان غیرت و مردانگی و مسئولیت‌پذیری تعریف می‌شود و دارای ارش و اهمیتی فوق‌العاده‌ای است. اما در خیلی از جوامع امروزی تعصب در نقطه مقابل انعطاف‌پذیری قرار گرفته است و افراد متعصب را در ردیف مردان و زنان انعطاف‌پذیر خشک و بی‌روح و مقرراتی و سرد می‌شناسند. در اینجا به ده خصیصه از ویژگی‌های مضر تعصب می‌پردازیم و آن را تست می‌کنیم تا ببینیم تا چه اندازه خصایص منفی و مخرب تعصب در ما وجود دارد.

ِ● غرض‌ورزی

برداشت‌های مغرضانه و عجولانه و ناآگاهانه از وقایع حوادث و برخوردهای ما با دیگران می‌تواند از نشانه‌های تعصب و جهل در ما باشد. یک لحظه تمرکز کنید و خود را در دادگاه وجدان خویش متصور نمائید که چقدر با برداشت‌های متعصبانه باعث رنجش خود و دیگران شده‌ایم. چندین بار با خود عهد کردیم که دیگر این‌گونه قضاوت نکنیم اما چون ریشه این معضل در نسل‌های بسیار پیشین ما وجود دارد غالباً دچار این‌گونه تنش‌ها خواهیم شد.

عدم تحمل ایهام

”موضوع باید شفاف‌سازی شود. لطفاً حرف خود را رک بزنید. طفره نروید هر چه می‌دانید بگوئید حتی اگر حقیقت به ضرر من تمام شود موضوع باید همین امروز تمام شود“. جملات فوق را از زبان افراد متعصب بیشتر شنیده می‌شود.

به وجدان خود مراجعه کنیم و صحنه‌هائی را مجسم کنیم که در آن مصلحت و حکمت فدی حقیقت و بی‌تدبیری ما شده‌اند.

میل به تسلط داشتن بر دیگران

افراد متعصب فقط مایلند حرف بزنند چون خیلی چیزها بلدند که دیگران نمی‌دانند و حرف دیگران برای آنها تکراری و بی‌ارزش است. دیگران باید فقط گوش کنند حتی آنها حاضر نیستند بدانند که بازخورد و تأثیر حرف‌هایشان در دیگران چه بوده زمانی هم که به ظاهر به دیگران گوش می‌کنند در حقیقت گوش نمی‌کنند فقط مجالی برای ادامه بحث خود می‌یابند.

مقاومت در برابر تغییر و نوآوری

بدترین و بزرگترین مانع رشد در کشورهای عقب‌مانده مقاومت در برابر تغییر و نوآوری است این بدان معنا نیست که این کشورها باید هر چه را که از دنیای متمدن به آنها رسیده بی‌کم و کاست و بدون مقاومت بپذیرند بلکه به این معنی است که قبل از آنکه دیگران ما را تغییر دهند خودمان خود را تغییر دهیم.

دیگران را مسئول نابسامانی‌های خود دانستن

این حلت تعصب‌آمیز همیشه در حالات بحرانی و تنش‌زا بیشتر بروز می‌کند. افراد متعصب همیشه به دنبال متهم هستند. و از مکانیزم‌های جبرانی استفاده می‌کنند.

بی‌سوادها متعصب‌ترند

آمار و ارقام نشان‌دهنده این حقیقت است که هر چه سطح سواد کمتر باشد عصبیت در افراد بیشتر است.

اهمیت بیش از اندازه به نظم و انضباط

نظم خوب است اما به شرط آنکه به یک رفتار وسواس‌گونه تبدیل نشود که تخطی از آن به‌مثابه یک جرم یا گناه نابخشودنی تلقی شود.

جهان را ناامن و غریب‌ها را دشمن دانستن

اصولاً ترس از ناشناخته‌ها یک عکس‌العمل متعصبانه است. از کودکی ما را برای خیلی از ناشناخته‌ها و کنجکاوی در آنها بر حذر می‌داشتند. این ترس در ما و با ما بزرگ شد. انسان‌های متعصب نسبت به غریبه‌ها رفتار خوشی ندارند.

تربیت در خانواده‌های بسیار اصول‌گرا

بسیاری از خصلت‌ها به‌ویژه تعصبات خشک، موروثی هستند که از پدر یا مادر به فرزندان منتقل می‌شود حتی اگر آنها در دوران اولیه و میانی سن خود عکس‌العمل مخالفی نسبت به خانواده از خود نشان‌ دهند نهایتاً رنگ اصل خود را می‌گیرند. باید نسبت به رفتارهای گذشتگان خود کمی تأمل نمائیم و با دیده انتقاد محاسن و معایب خصلت‌های موروثی خود را بررسی کنیم و بعد به قضاوت بنشینیم.

پافشاری بر آنچه که اطلاعات کمی از آن داریم:

هر چه میزان اطلاعات ما از علوم یا هر چیز دیگر کمتر باشد و اصرار ما بر دانستن نسبت به آنها بیشتر تجلی یابد حالات عصبیت در ما بیشتر نمود پیدا می‌کند و غالباً با رفتارهای پرخاشگرانه در برابر دیگران ظاهر می‌شویم

منبع: کتاب شما کی هستید؟

دکتر سالواتوره اباتو/ مهدی قراچه‌داغی

انتشارات پیکان

سعید سالارکیا