نماز، راهنمای سعادت انسان

«اقم الصلوه ان الصلوه تنهی عن الفحشا و المنکر؛ نماز را به‌جای آر که همانا نماز است که از هر کار زشت و منکر باز می‌دارد»(عنکبوت:۴۵)‏
نماز، یکی از موانع سقوط انسان است و اگر انسان …

«اقم الصلوه ان الصلوه تنهی عن الفحشا و المنکر؛ نماز را به‌جای آر که همانا نماز است که از هر کار زشت و منکر باز می‌دارد»(عنکبوت:۴۵)‏

نماز، یکی از موانع سقوط انسان است و اگر انسان حقیقتاً با نماز باشد و نماز در متن زندگی او باشد، سقوط نخواهد کرد. اگر کسی بتواند در حدّ توان نماز خود را به نماز پیامبر اکرم»ص» و ائمه طاهرین»‌ع» شبیه سازد؛ یعنی جداً به نماز اهمیت بدهد، مراعات خضوع و خشوع نماز را بکند، در اوّل وقت و با جماعت نماز بخواند و در به جا آوردن نوافل و به خصوص نماز شب، کوشا باشد، عاقبت او ختم به خیر خواهد شد.

اساساً نماز شب، زندگی انسان را زیر و رو و گرفتاری‌های او را رفع می‌کند. نماز اوّل وقت و با جماعت و آن هم در مسجد و با دل و با خضوع و خشوع،‌ کارآیی و سازندگی فراوانی دارد. بنابراین به کسانی که نگران آینده فرزندان خود هستند، توصیه می‌شود آنان را با نماز اوّل وقت و با مسجد و جماعت مأنوس کنند تا آن فرزندان صالح و شایسته شوند و منحرف نگردند.بنابر تصریح قرآن کریم، سعادت و رستگاری، محتاج صبر و استقامت است و صبر و استقامت، متوقف در نماز می‌باشد: «واستعینوا بالصبر و الصلوه»(بقره: ۴۵). در واقع، نماز، انسان را به راه رستگاری هدایت می‌کند و مانع اثر‌گذاری جرقّه‌های انحرافی روی دل او می‌شود. نماز زنده است، نماز شعور دارد، نماز عقل رسا دارد و نماز می‌تواند به آدمی کمک کند و در جایی که یارای حرکت ندارد و مسیر حرکت را نمی‌شناسد، پیشرو حرکت وی شود و راه را به او نشان دهد تا به مقصد اعلی برسد. افزون بر این، نماز، برای رفع حوائج و گرفتاری‌های دنیا و آخرت، نمازگزار را یاری می‌رساند. در روایات داریم که اگر انسان هنگام گرفتاری شدید، دو رکعت نماز بخواند و بعد از نماز حاجتش را از خداوند بخواهد، پروردگار عالم حاجتش را به او عنایت می‌فرماید(مصباج المتهجّد، ص ۳۰۲).

بنابراین اگر می‌بینیم که خیلی گرفتاریم، برای این‌ است که به نماز اهمیّت نمی‌دهیم. یعنی اوّل وقت که همه چیز باید فدای نماز شود، مساجد خلوت است و خلوت بودن مساجد در وقت نماز، خود گرفتاری و بلای بزرگی است. ‏اهمیّت حقیقی به نماز، دنیا و آخرت آدمی را اصلاح خواهد کرد. نماز می‌تواند معیشت بد را مبدّل به معیشت خوش و زندگی تلخ را مبدّل به زندگی شیرین کند. خداوند متعال در قرآن کریم در خصوص عواقب سبک شمردن و اعراض از نماز چنین هشدار می‌دهد: «فویل للمصلین الذین هم عن صلاتهم ساهون»(ماعون:۵-۴)؛ وای به کسی که مسلمان حسابی نیست و در وقت نماز غافل از نماز است. وای به کسی که در وقت نماز به دنبال غذا خوردن یا کسب و کار یا مشغول گذراندن امور دنیوی است. قرآن کریم، در آیه دیگری می‌فرماید که چنین کسی به یک زندگی ناخوش در دنیا و آخرت مبتلا خواهد شد: «من اعرض عن ذکری فان له معیشه ضنکا و نحشره یوم القیامه اعمی»(طه:۱۲۴). کسی که از نماز اعراض می‌کند، نه آنکه نماز نمی‌خواند، بلکه کسی که بد نماز می‌خواند، یا اوّل وقت نمی‌خواند، به نماز اهمیّت لازم را نمی‌دهد و در مسجد و با جماعت نمی‌خواند، دچار یک زندگی ناخوش و توأم با گرفتاری‌ها و نگرانی‌های پی‌در‌پی می‌شود که حاصل آن دلهره، اضطراب خاطر و پریشانی دائمی است.

اما مهم‌تر از آن، اینکه در قیامت کور وارد صف محشر می‌شود و بی‌کس و بی‌پناه است. در آن هنگام، با خداوند نجوا می‌کند که خدایا! من که چشم داشتم پس چرا اکنون کور هستم؟ خطاب می‌شود برای اینکه در دنیا نماز نمی‌خواندی، نماز خوب نمی‌خواندی و اهمیّت به نماز نمی‌دادی و به عبارت دیگر ما را فراموش کردی، و اکنون نیز ما تو را فراموش کردیم و تو به این حالت رسیدی.نکته‌ای که باید مورد توجه جدی قرار گیرد، این است که هر نمازی، کارآیی لازم را ندارد و نمی‌تواند در دنیا و آخرت به فریاد انسان برسد. نماز باید علاوه بر صحّت و برخورداری از خضوع یا همان ادب ظاهری، با خشوع و همراه با ادب باطنی به جا آورده شود تا مورد قبول پروردگار متعال واقع شود.

علی مهدوی