دوچرخه سـواری در کنار دویدن

دویدن آرام و منظم از توصیه های پزشکی است که همیشه به گوش می رسد و تاکید بسیاری زیادی هم بر آن می شود, اما باوجود تمام محاسن و فوایدی که دویدن برای سلامت بویژه در میانسالی و سالمندی دارد, ممکن است مشکلاتی نیز با خود به همراه آورد

دویدن آرام و منظم از توصیه‌های پزشکی است که همیشه به گوش می‌رسد و تاکید بسیاری زیادی هم بر آن می‌شود، اما باوجود تمام محاسن و فوایدی که دویدن برای سلامت بویژه در میانسالی و سالمندی دارد، ممکن است مشکلاتی نیز با خود به همراه آورد. به همین دلیل برخی دانشمندان به‌دنبال یافتن راه‌حلی برای کم‌کردن این مشکلات یا رفع کامل آن هستند. بر اساس مطالعه جدیدی که به گزارش مجله پریونشن در نشریه Brain, Behavior and Immunity منتشر شده، پژوهشگران آمریکایی دو ورزش دویدن و دوچرخه‌سواری را مورد مقایسه قرار داده‌اند.

دکتر دیوید نیمن، سرگروه تیم پژوهش و همکارانش، که همه از اعضای علمی دانشگاه ایالتی آپالاچین کارولینای شمالی هستند، کار خود را روی دو گروه کاملا مجزا متمرکز کرد. یکی از این گروه‌ها متشکل از دوچرخه‌سواران و دیگری متشکل از دوندگان بود. هر گروه باید سه روز و روزی ۵‌/‌۲ ساعت به رشته ورزشی خود می‌پرداختند. پژوهشگران پیش از آغاز این دوره، آزمایش‌هایی روی این ورزشکاران انجام دادند و هنگام فعالیت ورزشی آنان در این سه روز هم آزمایش‌های خود را ادامه دادند. سپس نتایج آزمایش‌های حین فعالیت ورزشی و پیش از آن را برای افراد هر گروه به طور مجزا بررسی کرده و در نهایت نتایج کلی هر گروه را با گروه دیگر مورد مقایسه قرار دادند. به این ترتیب معلوم شد دویدن در یک مسیر طولانی بیش از رکاب‌زدن در همان مسیر سبب آسیب‌دیدگی افراد خواهد شد. در واقع نتایج نشان می‌داد دوندگان التهاب و آسیب‌دیدگی عضلانی بیشتری را نسبت به دوچرخه‌سواران خواهند داشت.

اما چرا دویدن بسیار بیشتر از دوچرخه‌سواری آسیب می‌رساند؟ دکتر نیمن در این باره می‌گوید علت اصلی در تفاوت میان نوع انقباض ماهیچه‌ای مورد نیاز در دویدن و رکاب زدن است. تفاوت این دو در نیاز به نوعی انقباض ماهیچه‌ای است که اصطلاحا انقباض اکسنتریک (eccentric) یا «برونگرا» نامیده می‌شود. دویدن به این نوع انقباض ماهیچه‌ای نیاز دارد در حالی که دوچرخه‌سواری به چنین انقباض ماهیچه‌ای نیاز ندارد.

اما انقباض اکسنتریک چیست؟ انقباض ماهیچه‌ای زمانی رخ می‌دهد که ماهیچه بخواهد نیرو تولید کند و کاری انجام دهد، اما ماهیچه‌هایی که وظیفه حرکت مفاصل را به عهده دارند، همیشه در یک شرایط منقبض نمی‌شوند. مثلا فرض کنید کتاب سنگینی را در دست گرفته‌اید. ماهیچه جلوی بازوی شما یکی از ماهیچه‌هایی است که وظیفه حفظ وضع مفصل آرنج یا باز و بسته کردن این مفصل را به عهده دارد.

اگر شما کتاب را به گونه‌ای حرکت دهید که مفصل آرنجتان باز شود یا به عبارت دیگر ساعدتان از بازو فاصله بگیرد، در آن صورت طول ماهیچه جلوی بازو افزایش می‌یابد، اما این ماهیچه در این هنگام منقبض است. به چنین انقباض ماهیچه‌ای که مستلزم افزایش طول ماهیچه است انقباض اکسنتریک یا انقباض برونگرا می‌گویند.

دکتر نیمن میزان فشار بالایی را که هنگام این انقباض به ماهیچه‌ها وارد می‌شود با این مثال توضیح می‌دهد: «انقباض اکسنتریک درست مثل آن است که شما میله‌ای افقی را با دستان خود گرفته و از آن آویزان شده‌اید و سعی دارید بدن خود را بالا بکشید (همان بارفیکس رفتن خودمان) و درست در همین لحظه فردی بخواهد شما را به زور به سمت پایین بکشد و مانع شما شود. تصور کنید در این شرایط چه فشاری را متحمل خواهید شد. ماهیچه‌های ما نیز هنگام انقباض برونگرا در همین حال و روز قرار خواهند داشت. هنگام دویدن نیز هر بار پاشنه پا به زمین برخورد می‌کند، انقباض ماهیچه‌ای کوچکی رخ می‌دهد و در همین لحظه احتمال آسیب‌دیدگی ماهیچه‌ای بشدت بالا می‌رود.»

مطمئنا می‌پرسید حالا تکلیف ما چیست؟ درست است که دویدن آسیب‌های بالقوه‌ای به همراه دارد، اما اگر شما از دویدن لذت می‌برید، مجبور نیستید این فعالیت مفرح را به طور کامل از برنامه ورزش خود حذف کنید. اگر امکان دوچرخه‌سواری برایتان مهیاست، کافی است بخشی از زمان ورزش روزانه خود را به دویدن و بخش دیگر را به رکاب‌زدن اختصاص دهید. اگر هم از دویدن خوشتان نمی‌آید، دیگر دنیا بر وفق مرادتان خواهد بود. از همین امروز دوچرخه‌سواری را با خیال راحت در برنامه خود بگنجانید. هر چند یافتن مسیر یا مکانی امن برای دوچرخه‌سواری بخصوص در شهرهای شلوغ، خودش داستان دیگری است!

مسعود ایثاری