ضربان مهر در ترافیک

وقتی برگ های زرد و نارنجی کوچه های شهر را می پوشانند, از همان دقایق اول صبح شهر پر از هیاهوی دانش آموزان می شود, در این روز کم نیستند والدینی که ترجیح می دهند در نخستین روزهای بازگشایی مدارس فرزندانشان را تا مدرسه همراهی کنند و برای این کار چه چیز بهتر از خودروی شخصی

وقتی برگ‌های زرد و نارنجی کوچه‌های شهر را می‌پوشانند، از همان دقایق اول صبح شهر پر از هیاهوی دانش‌آموزان می‌شود، در این روز کم نیستند والدینی که ترجیح می‌دهند در نخستین روزهای بازگشایی مدارس فرزندانشان را تا مدرسه همراهی کنند و برای این کار چه چیز بهتر از خودروی شخصی!

و اینجاست که دلهره ترافیک مهر شکل می‌گیرد. طولانی‌شدن ساعات اوج ترافیک، ازدحام مسافران درون واگن‌های مترو و اتوبوس‌ها، مسافرانی که در گوشه خیابان به انتظار تاکسی ایستاده‌اند، کمبود وسایل نقلیه عمومی و... همگی از مشکلاتی هستند که هر ساله با فرا رسیدن مهر و فصل بازگشایی مدارس بیش از هر زمان دیگری خودنمایی می‌کند.ترافیک مهر چیز عجیبی نیست و هر ساله همزمان با آغاز سال تحصیلی جدید ترافیک شهر به غولی مهارنشدنی تبدیل می‌شود، آن هم در شهری که با شماره‌گذاری روزانه چندصد دستگاه خودرو در آن حالا مدت‌هاست در روزهای عادی سال هم با بحران ترافیک دست و پنجه نرم می‌کند.

● افزایش ۳۰ درصدی ترافیک

هرچند امسال دیگر ماه رمضان با مهر همزمانی ندارد تا بار ترافیکی این دو بر همدیگر منطبق شود و دشواری‌ها و پیچیدگی‌های حمل‌ونقل شهری بخصوص در پایتخت را دوچندان کند، اما بازهم پیش‌بینی مسوولان ترافیکی شهر از افزایش ۳۰ درصدی بار ترافیک در روزهای نخستین مهر حکایت دارد. رئیس پلیس راهور ناجا به عنوان یکی از دستگاه‌های متولی ترافیک در کشور از جمله مسوولانی است که با اشاره به احتمال افزایش ۳۰ درصدی ترافیک در روزهای نخستین بازگشایی مدارس این را موضوع جدید و غیرقابل تصوری نمی‌داند و معتقد است: از مهر سال گذشته تاکنون حداقل ۵‌/‌۲ میلیون دستگاه وسیله نقلیه شامل موتورسیکلت و خودرو شماره‌گذاری شده‌اند که از این تعداد حداقل یک میلیون و ۶۵۰ هزار دستگاه خودرو بوده‌اند.

سردار اسکندر مومنی با اشاره به افزایش تقاضای سفر همزمان با بازگشایی مدارس پیش‌بینی می‌کند روزانه ۱۶ میلیون تقاضای سفر در کشور ایجاد شود که بر این اساس حجم ترافیک در کشور در برخی استان‌ها تا ۳۰ درصد هم افزایش می‌یابد.

● ۱۰ تن آلودگی؛ سهمیه مهر

اما این‌طور که پیداست رهاورد مهرماه و فصل بازگشایی مدارس فقط ترافیک سنگین در معابر شهری نیست پیش‌بینی‌ها از اضافه شدن حداقل ۱۰ تن آلودگی به هوای تهران طی مهرماه حکایت دارد که البته به نظر می‌رسد این شرایط نامطلوب در سایر کلانشهرهای دیگر کشور نیز حاکم خواهد بود، اما به هر حال این طور که مدیرکل محیط‌زیست تهران می‌گوید وضعیت پایتخت نگران‌کننده‌تر است: همزمان با بازگشایی مدارس ۳۰۰ هزار خودرو به ناوگان حمل و نقل شهر تهران اضافه می‌شود که نتیجه آن افزوده‌شدن روزانه حدود ۱۰تن به آلودگی هوای پایتخت است.

رسول علی اشرفی‌پور در حالی که نسبت به احتمال تشدید آلودگی هوا در اکثر کلانشهرهای کشور و بخصوص پایتخت در روزهای نخستین مهر هشدار می‌دهد به شهروندان توصیه می‌کند به صورت جدی به جای استفاده از خودروی شخصی در چند هفته آغاز بازگشایی مدارس از حمل و نقل عمومی استفاده کنند.

● ستادی برای مدیریت ترافیک

هرچند شهرداری تهران و پلیس راهنمایی و رانندگی با اتخاذ تدابیر ویژه‌ای تلاش می‌کنند با بهره‌گیری از سابقه سال‌های گذشته به ترددهای روزهای نخستین مهرماه سر و سامان ببخشند، اما به نظر می‌رسد نه‌تنها شهروندان، بلکه مسوولان ترافیکی شهر نیز دیگر این را پذیرفته‌اند که ترافیک سنگین در مهر دیگر امری اجتناب‌ناپذیر شده است به طوری که در روزهای نخستین مهر همچنان که انتظار می‌رفت شاهد افزایش سفرهای درونشهری و به دنبال آن افزایش بار ترافیک در اکثر شهرها و بخصوص پایتخت هستیم.

نکته: مهرماه و فصل بازگشایی مدارس فقط ترافیک سنگین در معابر شهری نیست پیش‌بینی‌ها از اضافه شدن حداقل ۱۰ تن آلودگی به هوای تهران طی مهرماه حکایت دارد که البته به نظر می‌رسد این شرایط نامطلوب در سایر کلانشهرهای دیگر کشور نیز حاکم خواهد بود

تجربه ترافیک سنگین روزهای نخستین بازگشایی مدارس در سال‌های قبل مسوولان ترافیکی شهر را بر آن داشت تا امسال نیز با تشکیل ستاد مهر و با اتخاذ تصمیمات ویژه خود را برای مقابله با روزهای سخت آماده کند تا حداقل غافلگیر نشوند. اعتقاد مسوولان شهری این است که تشکیل ستاد مهر که هرسال از ۱۵ شهریور کلید می‌خورد و در آن نمایندگانی از تمام سازمان‌ها و دستگاه‌های متولی ترافیک و موضوع بازگشایی مدارس حضور دارند و طی برگزاری این جلسات دوره‌ای در خصوص اقدامات و برنامه‌های سازمان‌های خود به تعامل و هماهنگی با یکدیگر می‌پردازند کمک کرده که حداقل طی چند سال اخیر ترددهای شهری در روزهای نخستین مهر و ایام بازگشایی مدارس قابل تحمل‌تر باشد.

● مترو؛ سرریز از مسافر

به‌رغم این‌که پیش‌بینی می‌شود ترافیک مهر به جهت افزایش تردد خودروهای شخصی در معابر و بزرگراه‌ها تا ۳۰ درصد تشدید شود، اما مسوولان شهری پیش‌بینی می‌کنند این روزها در بخش‌های مختلف حمل و نقل عمومی با افزایش ۱۵ تا ۲۰ درصدی مسافران مواجه باشیم.

پیش‌بینی مدیرعامل شرکت بهره‌برداری متروی تهران مبنی بر این ‌که در روزهای نخستین مهر حداقل ۱۵ درصد به تعداد مسافران مترو اضافه شود تقریبا درست از آب درآمده است. مهندس علی محمدقلی‌ها این را هم گفته که تعداد مسافران روزانه متروی تهران در روزهای نخستین بازگشایی مدارس به ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر خواهد رسید و تاکید می‌کند که ناوگان مترو از آمادگی کامل برای جابه‌جایی شهروندان تهرانی برخوردار است. وی این خبر خوش را هم می‌دهد که در هفته نخست مهر طبق سنوات گذشته استفاده از مترو برای دانش‌آموزان و دانشجویان رایگان است. اما با وجود تمهیداتی که برای خدمات‌رسانی هرچه بهتر مترو به مسافرانش اندیشیده شده به نظر می‌رسد احتمال بروز مشکلات جدی هم در مترو در این روزها وجود دارد که معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران این بار هم خلف وعده دولت در پرداخت بودجه مورد نیاز مترو برای خرید واگن و قطعات را دلیل آن می‌داند.

سیدجعفر تشکری‌هاشمی می‌گوید که قطارهای مترو بیش از یک میلیون و ۲۰۰ کیلومتر کار کرده‌اند و هم‌اکنون باید آورهال شوند؛ در حالی که قطعات یدکی در انبارها تمام شده و قطارها روز به روز با فرسودگی مواجه هستند و به همین دلیل با وجود مشکلاتی که هم‌اکنون مترو تهران با آن دست و پنجه نرم می‌کند نمی‌توان توقع داشت که این سیستم، سرویس‌رسانی کاملی به شهروندان داشته باشد.

● افزایش ظرفیت اتوبوس‌ها

ناوگان اتوبوسرانی در شهرها را می‌توان به جرات از پرکارترین بخش‌های حمل و نقل عمومی به شمار آورد تا جایی که به طور نمونه فقط در تهران این ناوگان روزانه حدود ۴ میلیون مسافر را در سطح شهر جابه‌جا می‌کند بنابراین در چنین شرایطی کاملا طبیعی است که در آستانه مهرماه اتوبوس‌ها نیز با حجم مسافری بیش از ظرفیت‌شان روبه‌رو شوند. با وجود این مشکلات، ظرفیت جابه‌جایی در خطوط اتوبوسرانی در مهرماه امسال ۵‌/‌۹ درصد افزایش یافته است. به گفته مدیرعامل شرکت اتوبوسرانی تهران، این افزایش ظرفیت با ورود ۲۰۰ دستگاه اتوبوس ۲ کابین و ۸۸ دستگاه اتوبوس تک‌کابین به ناوگان اتوبوسرانی پایتخت که قرار است در تمام خطوط اتوبوسرانی و از جمله اتوبوس‌های تندرو مورد استفاده قرار گیرد، انجام شده است. پیمان سنندجی به ارائه سرویس‌های مدارس اتوبوس و مینی‌بوس در صورت درخواست آموزش و پرورش از سوی سازمان اتوبوسرانی اشاره کرده و می‌گوید: ۶۵۰۰ اتوبوس از ابتدای مهر به شهروندان، دانش‌آموزان و دانشجویان خدمات‌رسانی خواهند کرد.

● و اما شهروندان...

حالا با فرارسیدن مهر بار دیگر تجربه ناخوشایند ترافیک سنگین این روزها خاطره سال‌های گذشته را برای شهروندان و مسوولان تداعی می‌کند.

هرچند اعضای ستاد مهر از ۱۵ شهریور با برگزاری جلسات متعدد تمام تلاش خود را به کار گرفتند تا با هماهنگی سازمان‌های متولی از جمله آموزش و پرورش، شهرداری، راهنمایی و رانندگی، اورژانس و... تردد‌های شهری در روزهای نخستین بازگشایی مدارس را برای شهروندان قابل تحمل و کم‌مشکل کنند، اما نباید در این میان با غفلت از نقش شهروندان تمام مسوولیت‌ها را بر گردن مسوولان شهری انداخت. هرچند پیش‌بینی‌ها از افزایش تقاضای سفر با وسایل نقلیه عمومی از جمله مترو و اتوبوس در روزهای نخستین مهر حکایت دارد، اما این موضوع نباید شهروندان را از نقش و وظیفه مهم شهروندی‌شان در این زمینه غافل کند. برنامه‌ریزی برای توزیع مناسب زمان سفر، محدودکردن استفاده از خودروی شخصی و در مقابل استفاده از وسایل نقلیه عمومی با تمام سختی‌هایی که ممکن است متحمل شوند، حداقل در هفته اول بازگشایی مدارس که اکثر معابر و بزرگراه‌های شهری با ترافیک سنگین مواجه است، موثرترین نوع همکاری است که می‌تواند مشارکت فعالانه شهروندان با مدیریت شهری برای مدیریت صحیح ترافیک در مهرماه را به تصویر بکشد.

پوران محمدی