بزرگ کردن بینی و تاثیر آن در زیبایی

معضل بزرگی است اینکه نتوانی به تعداد بسیار زیادی از مردم بگویی که تصورشان درباره چیز خاصی اشتباه است

معضل بزرگی است؛ اینکه نتوانی به تعداد بسیار زیادی از مردم بگویی که تصورشان درباره چیز خاصی اشتباه است. اینکه برخلاف آنچه تصور می‌کنند مشکل چیز دیگری است. این حکایت کشدار و طولانی کوچک کردن بینی در ایران است. اینکه بیماران بی‌شماری هر روز به مطب‌های جراحان بینی مراجعه می‌کنند و از آنها می‌خواهند بینی‌شان کوچک شود؛ پره‌های بینی بزرگ است،بینی قوز دارد، نوکش بزرگ است وغیره. اما واقعیت چیز دیگری است؛ اینکه شاید برخلاف تصور همه بینی نه تنها نباید کوچک شود بلکه لازم است حتی بزرگتر شود؛ اینکه برخلاف تصور بسیاری بزرگی بینی شاید بینی را زیباتر کند. به روال شماره‌های پیشین این بار نیز دکتر محسن نراقی به پرسش‌های ما پاسخ دادند.

● آیا بینی زیبا حتما کوچک است؟

بسیاری از مردم تصور می‌کنند بینی اگر قرار است زیبا باشد باید حتما کوچک باشد. این طرز فکر کاملا اشتباه است و در گذشته در مورد این مسئله صحبت کرده‌ایم که زیبایی در هارمونی و هماهنگی اجزای صورت است نه بزرگی یا کوچکی آن‌ها. بینی هم در همین راستا مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. باید بین اجزای مختلف صورت هماهنگی وجود داشته باشد؛ همین هماهنگی و هارمونی است که باعث می‌شود چهره زیبا باشد. اگر به چهره‌هایی که در تمام دنیا به‌عنوان چهره‌های زیبا شناخته می‌شوند دقت کنید متوجه می‌شوید اجزای چهره آن‌ها باهم بیشترین تناسب را دارد و این دیگر ربطی به بزرگی یا کوچکی بینی یا سایر اجزا ندارد؛ در واقع اگر یک بینی خیلی بزرگ یا کوچک باشد ممکن است تناسب را به هم بریزد.

● نژادهای شرق آسیا

یکی از گروه‌هایی که باید بینی‌شان بزرگ‌تر شود آن‌هایی هستند که به‌خاطر نژاد خاصی که دارند بینی‌های‌شان کوچک است مثل مردم آسیای شرقی یا مثلا افغانی‌ها. این‌ها وقتی بینی‌شان بزرگ‌تر می‌شود چهره زیباتری پیدا می‌کنند. در کشورهایی که بینی‌شان خیلی کوچک است مثل کره یا ژاپن کار اصلی جراحان بینی بزرگ کردن بینی است. ما در ایران هم از این افراد زیاد داریم؛ در این افراد بینی آنقدر کوتاه است که سوراخ‌های بینی کاملا دیده می‌شود و به آن‌ها بینی‌های خوکی می‌گویند. این اصلا حالت زیبایی نیست ولی متاسفانه برخی افراد با جراحی بینی خود را به این شکل در می‌آورند. برخی هم به‌صورت اولیه و بدون این‌که بینی دست خورده باشد چنین مشکلی دارند.

● از بینی به بینی

برای تقویت قسمت‌هایی از بینی که دچار کمبود بافت هستند روش استاندارد استفاده از بافت‌های خود بینی است چون بینی‌هایی که کمبود بافت دارند(به شرطی که قبلا جراحی نشده باشند) معمولا در بخش‌های دیگر بینی دچار ازدیاد بافت هستند. ما از جایی که بافت زیاد است برداشته و در جایی که بافت کم است قرار می‌دهیم.

● دستیابی به زیبایی و تناسب

برای تامین تناسب و زیبایی درصورت جراح باید آنالیز دقیقی از اجزای صورت انجام داده و مثلا اگر قرار است روی بینی کار شود تناسب بینی را با سایر اجزای چهره بررسی کند. گاهی برای تامین این تناسب لازم است بینی نه تنها کوچک نشود بلکه حتی بزرگ‌تر شده و چیزی به آن اضافه شود؛ این‌ها معمولا بینی‌هایی هستند که دچار کمبود بافت بوده و باید قسمت‌های دارای نقص تقویت شوند.

● چاله‌های روی بینی

در برخی افراد فرورفتگی‌هایی در قسمت‌های مختلف نوک بینی یا بخش‌های دیگر بینی وجود دارد که باعث می‌شود وقتی نور به بینی می‌تابد، بینی حالتی نامتناسب و ناخوشایند پیدا کند. در این موارد باید چیزی به بینی اضافه شود تا این گودی‌ها و فرورفتگی‌ها اصلاح شود. این مشکل هم ممکن است به‌صورت اولیه در بینی وجود داشته باشد یا در اثر جراحی های غلط قبلی ایجاد شده باشد.

● قوز کاذب، بینی گوشتی

دسته دیگر بینی‌هایی هستند که قوز کاذب دارند. بینی این افراد نه تنها چیزی اضافه ندارد بلکه دچار کمبود بافت هم هست. در این موارد بینی معمولا در ناحیه ریشه بینی(در بالای بینی) دچار کمبود بافت است. در این حالت این ناحیه خیلی عمیق است و بین ۲ چشم حالتی گود افتاده ایجاد شده است. ناحیه دیگری که در این افراد کمبود بافت دارد در پایین بینی است چون در این قسمت ارتفاع بینی کم است، نوک بینی حالتی افتاده پیدا کرده. نقص در این ۲ ناحیه باعث شده پشت بینی حالتی محدب و قوزدار پیدا کند ولی این تحدب به‌خاطر زیاد بودن ارتفاع بینی نیست بلکه به‌خاطر کمبود ارتفاع بینی در بالا و پایین بینی است؛ با تقویت این ۲ بخش قوز کاذب خود به خود از بین می‌رود. برخی از بینی‌ها هم دچار افتادگی نوک هستند علت در اغلب موارد ضعیف بودن پایه بینی است. در این‌ها هم کمبود بافت وجود دارد در این موارد هم باید بافت پایه بینی را با افزودن بافت تقویت کرد تا نوک بینی از حالت افتاده خارج شود. در بینی‌های گوشتی واقعی هم علت پهنی نوک بینی ضعف ساپورت غضروف نوک بینی است و اگر این بخش تقویت شود، مشکل‌شان به‌مراتب بهتر می‌شود.

● بینی‌های زینی شکل

بینی‌های زینی شکل هم با اضافه و بزرگ‌کردن زیباتر می‌شوند. در این‌ها درست در بالای نوک بینی یک فرورفتگی وجود دارد؛ علت این فرورفتگی وارد شدن ضربه به بینی یا جراحی‌های قبلی است البته ممکن است بینی به‌طور طبیعی و بدون دخالت هیچ عامل دیگری حالت زینی شکل داشته باشد. در این افراد، بالای نوک بینی یک فرورفتگی وجود دارد و این مسئله باعث خطای دید شده و اینطور به‌نظر می‌رسد که نوک بینی جلو است. اکثر این بیماران به ما مراجعه کرده و می‌خواهند نوک بینی را عقب ببریم ولی وقتی معاینه‌شان می‌کنیم متوجه می‌شویم اشکال خالی بودن بالای نوک بینی است. در این‌ها نوک از بقیه بینی جدا به‌نظر می‌رسد انگار که بزرگ‌تر و برجسته‌تر است. ما در این بیماران قسمت بالای نوک بینی را تقویت می‌کنیم. این کار باعث می‌شود بین نوک بینی و قسمت استخوانی بالای بینی یک پل زده شود و این ۲ قسمت به هم وصل شوند. بدین‌ترتیب رفلکس نوری که قبلا قطع و مخدوش بود حالا وضعیتی یکنواخت و یکدست پیدا کرده و بینی متناسب‌تر دیده می‌شود.

● بینی، گوش و دنده

یکی از بهترین موادی که می‌توانیم از آن برای تقویت بینی استفاده کنیم غضروف تیغه بینی است. ما به جز یک سانتی‌متر بالا و پایه بینی از بقیه غضروف تیغه می‌توانیم به‌عنوان بانک غضروف استفاده کنیم. اگر بینی دست نخورده باشد و کمبود بافت خیلی شدید باشد(که بسیار کم پیش می‌آید) یا در بیمارانی که قبلا جراحی شده‌اند کمبود بافت در حدی باشد که غضروف تیغه بینی جوابگو نباشد، منبع بعدی غضروف گوش است که اگر با ظرافت برداشت غضروف انجام شود تغییری در شکل گوش ایجاد نمی‌شود. حتی می‌توانیم از غضروف هر ۲ گوش در بیمارانی که قبلا عمل شده‌اند استفاده کنیم اما متاسفانه در برخی از بیمارانی که قبلا عمل شده‌اند وسعت نقص و حجم قبلی برداشت بافت به حدی شدید و وسیع است که ۲ تا گوش و بینی جوابگوی تامین بافت نیست. ما در این موارد دیگر سراغ گوش و بینی نمی‌رویم بلکه از همان ابتدا می‌رویم سراغ گزینه سوم که غضروف دنده است؛ مقدار بافت قابل برداشت از دنده عملا نامحدود است.

● استخوان به‌جای غضروف

در برخی روش‌ها از استخوان به‌جای غضروف برای تقویت بینی استفاده می‌شود به‌خصوص استخوان جمجمه و لگن اما این روش‌ها برای بیمار ناراحت‌کننده و ناتوان‌کننده است؛ از طرف دیگر استخوان انعطاف‌پذیری غضروف را در شکل دادن ندارد و نکته دیگر این‌که استخوان بیشتر از غضروف در بدن جذب می‌شود. بنابراین امروزه استفاده از استخوان برای تقویت بینی چندان توصیه نمی‌شود.

● موادی که نباید استفاده کرد

گاهی اوقات از موادی برای تقویت بینی و اصلاح نقایص استفاده می‌شود که کاربردشان غلط و غیرعلمی و برای بیمار پر عارضه است. یکی از این‌ها استفاده از غضروف مرده است؛ حالا می‌خواهد غضروف خود بیمار باشد یا از کس دیگری گرفته شده باشد. استفاده از این غضروف‌ها که در الکل نگهداری می‌شود هیچ ارزشی ندارد. علت این است که سلول‌های این غضروف(چه از انسان باشد، چه حیوان و چه خود فرد) همه مرده‌اند و حتی یک سلول غضروفی در آن باقی نمانده است. بدن تمام این غضروف را جذب کرده و فقط یک بافت فیبروز(مثل جای زخم) باقی می‌ماند. احتمال عفونت و واکنش سیستم ایمنی هم در این موارد بسیار زیاد است. پس این‌که بعد از عمل به بیمار یک شیشه پر از غضروف می‌دهند کار درستی نیست، چون این غضروف‌ها فایده‌ای برای بیمار نخواهند داشت.

یک مورد اشتباه دیگر استفاده از مواد مصنوعی(پروتز) است. این مواد وقتی زیر پوست کار گذاشته می‌شوند واکنش التهابی شدیدی ایجاد کرده و باعث التهاب و قرمزی پوست می‌شوند. گاهی این واکنش آنقدر شدید است که به‌دلیل التهاب زیاد مویرگ‌های زیادی در ناحیه رشد کرده و بینی این افراد به‌شدت قرمز رنگ می‌شود. عارضه دیگر احتمال عفونت و آبسه است که در این حالت تنها راه خارج کردن پروتز با جراحی است. یک عارضه که از همه عوارض دیگر بدتر است نمایان شدن پروتز است. در این حالت به‌دلیل التهاب و عفونت، پوست به‌شدت نازک شده و سلول‌های آن دچار مرگ می‌شوند. در نتیجه پروتز از زیر پوست بیرون می‌زند که هم بسیار بد منظره است و هم دست ما را برای جراحی‌های تصحیحی می‌بندد چون خراب شدن پوست بینی بدترین اتفاقی است که می‌تواند رخ دهد.

● تقویت بینی بدون جراحی

نقایص کوچک را می‌توان با روش‌های غیرجراحی نیز اصلاح کرد. نقایص بزرگ را هم می‌توان به‌طور نسبی تصحیح کرد که از آن حالت ناخوشایند اولیه خارج شوند. این کار برای بیمارانی که به هر دلیلی نمی‌خواهند جراحی شوند یا جراحی در آن‌ها با ریسک همراه است کاربرد دارد. خود من یکی از نخستین افرادی بودم که در سطح دنیا، تصحیح غیرجراحی نقایص بینی را آغاز کردم.

● مشکلات یک بینی کوچک شده

در بینی‌های کوچک شده ما با ۲ مشکل روبه‌رو هستیم؛ یکی کمبود غضروف یا استخوان است و دومی که از برداشت بیش از حد غضروف بدتر است، بینی‌هایی است که پوست‌شان هم برداشته شده، یعنی در برخی بینی‌ها پره هم کوچک و باریک شده است. تصحیح این نقایص بی‌نهایت مشکل است. ما هر چقدر هم لازم است غضروف برای اصلاح بینی فراهم کنیم، ولی پوست را چه کنیم؟ ما فقط در حدی می‌توانیم بینی را تصحیح کنیم که پوست به ما اجازه دهد. وقتی پوست به ما فضا ندهد و کشیده نشود، کاری از دست ما بر نمی‌آید.

در برخی از این بینی‌ها ارتفاع پایه بینی آنقدر کم شده که نوک تقریبا به بالای لب می‌چسبد. وقتی از پایین نگاه کنیم ارتفاع پره وسط بینی بسیار کم است. اصطلاحا به این حالت under projected می‌گویند. تصحیح این بینی‌ها نیز بی‌نهایت دشوار است چون ما غضروف کافی را هم که فراهم کنیم برای بازسازی باید یک اسکلت ال(L) شکل در بینی ایجاد کنیم که یک ضلع آن پشت بینی است و دیگری پایه بینی. حالا وقتی سوراخ‌های بینی کوچک شده پایه بینی هم آنقدر کوچک می‌شود که نمی‌توانیم این اسکلت را سوار کنیم، چون اگر پایه(یا همان پره وسط بینی) طول کافی نداشته باشد و کوچک باشد تحمل وزن غضروف پشت بینی را نخواهد داشت و در نتیجه پایه هر چه بیشتر کوتاه‌تر می‌شود.

● تصحیح غیرجراحی باید تکرار شود

موادی که ما برای تصحیح غیرجراحی استفاده می‌کنیم، همان فیلرهایی است که در اعمال جوان‌سازی غیرجراحی از آن‌ها استفاده می‌شود. جنس این فیلرها طوری است که بعد از مدتی توسط بافت‌های بدن جذب می‌شوند و باید عمل جوان‌سازی تکرار شود. در بینی نیز همین اتفاق می‌افتد اما این تکرارپذیر بودن عیب نیست بلکه حسن است. چون وقتی ما بیمار را عمل کرده و پیوندی برای او انجام می‌دهیم این کار را می‌توانیم یک‌بار به‌خوبی انجام دهیم. حالا اگر پیوند جذب شد یا مشکلی پیش آمد ریسک جراحی بعدی آنقدر بالاست که دیگر نمی‌توانیم دوباره جراحی کنیم اما در این موارد دوباره به هر صورتی که بخواهیم می‌توانیم بینی را شکل دهیم. اگر این کار خوب انجام شود و ماده به درستی انتخاب شده باشد عوارض آن به‌مراتب از جراحی کمتر است. ما اکنون در بیمارانی که بعد از جراحی دچار جذب قسمتی از غضروف می‌شوند و برای جبران بخش جذب شده ما دیگر بیمار را جراحی نمی‌کنیم بلکه با همین روش‌های غیرجراحی نقص را برطرف می‌کنیم.

● بیمارانی که قبلا جراحی شده‌اند...

یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ما با بینی‌هایی است که قبلا جراحی شده و خیلی کوچک شده‌اند. در این موارد دست ما آنقدرها باز نیست. بنابراین بیمار باید توقعات منطقی داشته باشد. بسیاری از این بیماران علاوه بر مشکلات زیبایی مشکلات تنفسی هم دارند. در این موارد ما باید بینی را بزرگ کنیم تا کمی هوا از آن عبور کند. از جنبه زیبایی نیز هدف، برگرداندن بخشی از زیبایی از دست رفته بینی است نه این‌که بخواهیم بینی را به شکلی عمل کنیم که انگار نخستین بار است جراحی می‌شود. در واقع ما فقط شدت نقص را کم می‌کنیم. این قبیل جراحی‌ها مراقبت‌شان نسبت به جراحی بار اول سخت‌تر است و نتیجه هم به اندازه جراحی اول مطلوب از کار در نمی‌آید.

● یک توصیه جدی

از بیماران خواهش می‌کنم جراح خود را در مضیقه نگذارند که سوراخ‌ها و پره‌های بینی خود را کوچک کنند. تقاضای شما از جراح باید زیباتر کردن بینی باشد نه کوچک کردن یا برداشتن یک قسمت خاص. به یاد داشته باشید شما باید از جراح تناسب و زیبایی بخواهید.

● زجر داشتن بینی کوچک

دختر خانمی را درنظر بگیرید که بینی‌اش قوز مختصری دارد. ما اگر به او بگوییم برای برداشتن قوز باید قفسه سینه‌اش شکافته شود و از دنده غضروف برداریم مطمئنا این خانم زیر بار چنین عملی نمی‌رود چون قوز به هر حال آنقدر مسئله مهمی نیست که کسی بخواهد ریسک چنین عملی را تحمل کند اما برعکس در افرادی که بینی بیش از حد کوچک شده وقتی ما می‌گوییم باید از دنده غضروف برداریم تقریبا همه قبول می‌کنند و حتی التماس می‌کنند که هر کاری لازم است انجام دهید چون من حتی یک روز هم نمی‌توانم زجر داشتن این بینی را تحمل کنم. شما ببینید که بیمار چقدر بابت این مسئله اذیت شده که حاضر است هر جراحی را تحمل کند. به همین دلیل من همیشه به بیماران توصیه می‌کنم در جراحی بینی از جراح، زیبایی و تناسب بخواهند نه کوچکی چون وقتی کوچک شد دیگر نمی‌توان به این راحتی‌ها آن را بزرگ کرد.

نمونه‌ای از یک جراحی اشتباه و کوچک کردن بیش از حد بینی. این بیمار به دلیل برداشت زیاد بافت بینی دچار مشکلات عدیده تنفسی و روحی شده بود. برای تصحیح این مشکلات به ناچار از دنده بیمار غضروف برداشته شده و به بافت بینی اضافه شد.نتیجه پس از جراحی تصحیحی بهبود قابل ملاحظه‌ای را نشان می‌دهد گرچه همچنان بخشی از عوارض جراحی غلط قبلی قابل مشاهده است.

● مشکلاتی که بدتر می‌شوند

متاسفانه برخلاف تصور خیلی‌ها که فکر می‌کنند مشکل به مرور بهتر می‌شود در بینی‌های کوچک شده سال به سال مشکلات بیشتر می‌شود. بینی‌هایی که بیش از حد کوچک شده‌اند به‌دلیل وسعت برداشت بافت بینی با افزایش سن چروکیده‌تر شده و مشکلات شان تشدید‌ می‌شود. در این بینی‌ها به مرور صدا هم تغییر می‌کند چون حجم حفره بینی بیش از حد کوچک شده و صدا رزونانس طبیعی نخواهد داشت و صدای این افراد همیشه مثل صدای افراد سرماخورده است.

نمونه‌ای از یک جراحی صحیح که برمبنای آنالیز دقیق چهره حاصل شده است. دقت کنید که قوز بینی به هیچ وجه دست نخورده است بلکه اضافه کردن بافت به نوک بینی باعث از بین رفتن افتادگی نوک و در نتیجه محو شدن قوز بینی شده است. در اینجا پرتر شدن پشت بینی به مراتب بینی را زیباتر کرده است.