تداوم شیردهی مادر؛ درمان اسهال کودک

تاثیر شیردهی در پیشگیری و کاهش شدت بیماری‌های اسهالی در کشورهای در حال توسعه و علیه برخی بیماری‌های خاص روده‌ای کاملا ثابت شده است.
در شرایط نامساعدی مانند، عفونت‌های گوارشی، …

تاثیر شیردهی در پیشگیری و کاهش شدت بیماری‌های اسهالی در کشورهای در حال توسعه و علیه برخی بیماری‌های خاص روده‌ای کاملا ثابت شده است.

در شرایط نامساعدی مانند، عفونت‌های گوارشی، اسهال، کم‌آبی و پرهیزهای غذایی،‌ شیرخواران مستعد ابتلا به سوءتغذیه می‌شوند و این مساله خود موجب تضعیف سیستم ایمنی و در نهایت ابتلای بیشتر به عفونت می‌شود. باید گفت شیرمادر خواران به مراتب کمتر از بچه‌هایی که از شیر گاو یا شیرمصنوعی تغذیه می‌کنند، دچار اسهال می‌شوند و در این چرخه معیوب قرار می‌گیرند. ضمن اینکه تغذیه با شیرمادر از لحاظ ترکیب مناسب آن باعث تامین آب کافی و مانع دهیدراتاسیون (کم‌آبی) می‌شود. از طرف دیگر وقتی شیرخوار دچار هر نوع عفونت از جمله عفونت گوارشی یا تنفسی می‌شود، دچار بی‌اشتهایی شده و از خوردن غذا امتناع می‌‌کند ولی تمایل او همچنان به گرفتن پستان و تغذیه با شیرمادر بیشتر است و در نتیجه بهبودی او تسریع می‌شود.

مطالعه‌های انجام‌شده در کشورهای صنعتی که مورد تایید مجامع علمی‌ نیز قرار گرفته، نشان‌دهنده اثر پیشگیری‌کننده شیردهی در برابر عفونت‌ها است به‌طوری که در تغذیه با شیرمادر ابتلا به اسهال به میزان ۳ تا ۴ برابر کمتر از تغذیه مصنوعی است. از علل اسهال در شیرخواران حساسیت‌های غذایی و مهم‌ترین آنها حساسیت به پروتئین شیر گاو است که در موارد شدید حتی در صورت مصرف شیر گاو توسط مادری که خود به فرزندش شیر می‌دهد، می‌تواند موجب بروز اسهال در ۶ ماه اول عمر شیرخوار شود. بدیهی است مصرف غذاهای حساسیت‌زای دیگر توسط شیرخوار یا حتی مادر شیرده نیز گاه باعث بروز اسهال، استفراغ، دل‌درد و بثورات جلدی در کودک می‌شود. در این شرایط مدفوع شیرخوار، بیشتر آبکی و سبز‌رنگ است. دفع مدفوع سبز و آبکی به‌طور مکرر می‌تواند ناشی از مصرف قسمت اول شیرمادر و نخوردن شیر پسین باشد.

در برخورد با کودکان مبتلا به اسهال، تغذیه مکرر و به دلخواه شیرخوار با شیرمادر باید ادامه یابد و برای جبران کم‌آبی از محلول او.آر.اس نیز استفاده شود. در کودکان بالای ۶ ماه دادن غذاهای معمولی که مصرف می‌شده نیز باید ادامه یابد تا از کم‌آبی و سوءتغذیه پیشگیری شود. حتی پس از بهبود نسبی اسهال، دادن غذا و شیر مادر باید افزایش یابد. به هر حال قطع مصرف غذا و به‌خصوص ندادن شیرمادر به کودک اقدامی‌ نادرست است که باعث ادامه اسهال و سوءتغذیه می‌شود. اگر شیرخوار علاوه بر اسهال، دچار استفراغ نیز هست، ابتدا باید او.آر.اس را به مقدار کم و در فواصل کوتاه‌مدت (هر دقیقه یک قاشق غذاخوری) به او خوراند و به فاصله کوتاهی بعد از تحمل آن، تغذیه با شیرمادر و سپس غذاهای دیگر را شروع کرد و ادامه داد.

دکتر محمداسماعیل مطلق

دانشیار دانشگاه جندی‌شاپور اهواز مدیرکل دفتر سلامت جمعیت خانواده و مدارس وزارت بهداشت