دلیل و درمان پوسته ریزی سر نوزادان

اگزمای سرشتی و درماتیت سبورییک در گفت وگو با دکتر بهروز باریک بین متخصص پوست

چند روز پیش، مادر محترمی با «سلامت» تماس گرفتند و از مشکل پوستی نوزاد خود ابراز نگرانی کردند. این مادر عزیز می‌گفت کف سر نوزاد ۸ ماهه‌اش، مدام پوسته‌پوسته می‌شود...

این پوسته‌ها در ابتدا به رنگ پوست سر و حالا کمی قرمز و ملتهب هستند. او از دوستان و آشنایان خود شنیده بود استفاده از شامپوهای خارجی یا تراشیدن موهای نوزاد می‌تواند کمک زیادی به رفع این مشکل کند. به همین دلیل با ما تماس گرفته بود تا از متخصصان سلامت بپرسد آیا این راه‌های پیشنهادی، دردی از مشکل پوستی نوزادش دوا می‌کنند یا نه. این شد که سراغ دکتر بهروز باریک‌بین، متخصص پوست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی رفتیم تا بیشتر با دلایل و راه‌های درمان پوسته‌پوسته شدن کف سر نوزادان آشنا شویم.

▪ مهم‌ترین دلیل پوسته‌پوسته شدن سر نوزادان چیست؟

۲ دلیل عمده برای پوسته‌ریزی سر نوزادان وجود دارد. شایع‌ترین دلیل ایجاد این مشکل، ابتلا به درماتیت سبورییک است. درماتیت سبورییک، نوعی بیماری است که بروز آن در نوزادان از بزرگسالان شایع‌تر است. عامل این بیماری در بزرگسالان نوعی قارچ است که می‌تواند باعث ایجاد شوره سر همراه با التهاب، قرمزی و خارش شود و نواحی مودار سر را در خانم‌ها یا آقایان و نواحی مودار صورت را مانند ریش، سبیل و ابروی مردها درگیر کند. این درگیری در موارد زیادی با پوسته‌ریزی و التهاب هم همراه خواهد بود. درماتیت سبورییک ممکن است از حدود ۲-۱ ماهگی در نوزادان با نشانه‌هایی مانند پوسته‌ریزی کف سر (همراه یا بدون التهاب)، ایجاد شود. در بیشتر موارد، این مشکل پوستی نوزادان با التهاب خاصی همراه نخواهد بود.

▪ آیا ممکن است درماتیت سبورییک، نواحی دیگری از پوست نوزادان را هم درگیر کند؟

بله. این مشکل می‌تواند در ناحیه گردن یا چین‌های بدن آنها به صورت قرمزی یا التهابی که معمولا خارشی ندارد، ایجاد شود. به‌طور کلی، بچه‌های مبتلا به درماتیت سبوره، بی‌قرار و ناآرام نیستند.

▪ در مقایسه با کدام بچه‌ها؟

در مقایسه با بچه‌هایی که پوسته‌ریزی آنها به دلیل ابتلا به اگزمای سرشتی است. این بچه‌ها به دلیل خارش زیادی که در محل ضایعات دارند، بچه‌های آرامی نیستند. برخلاف بزرگسالان که درماتیت سبوره در آنها ناشی از قارچ است، معمولا عامل عفونی خاصی در ابتلا به این نوع اگزمای چرب یا همان درماتیت سبوره در نوزادان،‌ دخالت چندانی ندارد و به همین دلیل این مشکل را بیشتر به کمبود برخی مواد مانند آمینواسیدها در بدن آنها نسبت می‌دهند.

▪ راه درمان درماتیت سبوره در نوزادان چیست؟

معمولا کار خاصی به جز چرب کردن مکرر پوسته‌ها در ناحیه کف سر شیرخواران، توصیه نمی‌شود. گاهی به والدین پیشنهاد می‌شود که برای چرب کردن کف سر کودک از روغن‌های گیاهی مانند روغن‌زیتون استفاده کنند. به کار بردن شامپو‌های بچه برای چنین نوزادانی، کافی و مناسب است. البته در مواردی که پوسته‌‌ریزی بیش از اندازه و خارج از کنترل باشد، می‌توان برای مدت کوتاهی با نظر متخصص پوست از شامپوهای ضدشوره هم برای شستشوی سر بچه‌های مبتلا به درماتیت سبوره کمک گرفت. اگر پوسته‌های کف سر، همراه با التهاب باشند، باید علاوه بر چرب کردن، استفاده از داروهای ضدالتهاب استروییدی را هم به مدت کوتاهی در برنامه درمانی بچه‌ها قرار داد. استفاده از این داروهای موضعی باید تحت‌نظر و با تجویز متخصص پوست یا متخصص اطفالی که در این زمینه دارای تجربه کافی است، باشد. استفاده طولانی‌مدت یا خودسرانه از این داروها برای بچه‌ها،‌ بسیار مضر و خطرناک است زیرا ترکیب‌های موجود در آنها می‌توانند از طریق پوست نازکشان جذب بدن شوند و مشکلات فراوانی را برایشان ایجاد کنند.

▪ کمی بیشتر در مورد اگزمای سرشتی توضیح می‌دهید؟

اگزمای سرشتی هم می‌تواند باعث پوسته‌ریزی کف سر نوزادان شود و دلیل آن هم خشکی بیش از حد پوست است. بچه‌های مبتلا به این ناراحتی، معمولا ناآرام هستند و خواب خوبی ندارند. ضمن اینکه اگر به سنی رسیده باشند که بتوانند از دست‌های خود استفاده کنند، مدام مشغول خاراندن نقاط مختلف بدنشان می‌شوند. در موارد زیادی، گونه‌های این بچه‌ها هم درگیر اگزما می‌شود و چون قادر به خاراندن این ناحیه نیستند، مرتب گونه‌هایشان را روی بالش یا زیرانداز خود می‌مالند و با این کار، باعث تشدید ضایعات اگزمایی به دلیل تماس پوست با بالش یا زیرانداز می‌شوند.

▪ درمان اگزمای سرشتی و پوسته‌ریزی ناشی از آن چیست؟

در بچه‌ها یا بزرگسالان، استفاده از داروهای ضدالتهابی استروییدی به مدت کوتاه برای درمان اگزمای سرشتی به‌خصوص اگر با پوسته‌ریزی کف سر هم همراه باشد، لازم و ضروری است. این داروها می‌توانند به رفع التهاب‌های پوستی کمک کنند. به‌علاوه، توجه به چرب کردن مداوم پوست خشک بچه‌هایی که از اگزمای سرشتی رنج می‌برند، برای کاهش التهاب و خارش آنها بسیار مهم است. پوست کف سر یا بدن این بچه‌ها باید پس از استحمام یا هر بار شستشو، به‌خوبی چرب شود تا خارش و ناراحتی‌شان از بین برود.

▪ استفاده از شامپوهای خارجی یا ایرانی تاثیر متفاوتی بر روند درمان یا بهبود این پوسته‌ریزی‌ها ندارد؟

واقعیت این است که چنین توصیه‌هایی فقط جنبه تجاری و تبلیغاتی دارند. انواع شامپوهای بچه، چه داخلی و چه خارجی، جزو ملایم‌ترین نوع شامپوها و دارای pH خنثی هستند و ایرانی یا خارجی بودن شامپوها واقعا تاثیر یا تفاوتی در درمان یا بهبود پوسته‌ریزی کف سر نوزادان نخواهد داشت.

▪ تراشیدن موها چطور؟ این کار هم باعث بهبود سریع‌تر پوسته‌ریزی کف سر نمی‌شود؟

نه. تراشیدن موهای بچه‌ها برای درمان انواع پوسته‌ریزی کف سر به دلیل ابتلا به درماتیت سبوره یا اگزمای سرشتی هم هیچ تاثیری بر بهبود سریع‌تر مشکل آنها نخواهدداشت. اتفاقا ممکن است همین تراشیدن و تحریک پوست سر باعث تشدید علایم و شدت بیماری نوزادان هم بشود و آنها را بیشتر ناراحت و اذیت کند. وجود موها، عاملی برای ایجاد این دو نوع مشکل پوستی نیست که بخواهیم با حذف این عامل، گامی برای بهبود سریع‌تر بیماری برداریم.

▪ حرف آخر؟

هیستیوسیتوز یکی از بیماری‌هایی است که با علایمی در کف سر یا صورت همراه است و امکان دارد تظاهراتی مانند درماتیت سبوره داشته باشد. گاهی هم برخی از فقرهای تغذیه‌ای مانند فقر روی می‌تواند مشکلاتی در ناحیه کف سر یا صورت ایجاد کند. به همین دلیل باید پس از مشاهده مشکل پوستی نوزاد، حتما او را نزد متخصص پوست یا اطفال ببرید و اقدام به درمان خودسرانه نکنید. تشخیص بیماری و راه درمان آن، برعهده پزشک است و نباید با اقدامی خودسرانه، سلامت نوزاد را به خطر بیندازید.

ندا احمدلو