سوءمصرف مواد در نوجوانان

تمامی والدین از خطرهایی که ممکن است فرزندانشان را به مخاطره بیندازد، وحشت دارند، از جمله شکست تحصیلی، صدمات اتفاقی، فعالیت‌های غیرقانونی، پیشامدهای ناگوار جنسی، ناامیدی …

تمامی والدین از خطرهایی که ممکن است فرزندانشان را به مخاطره بیندازد، وحشت دارند، از جمله شکست تحصیلی، صدمات اتفاقی، فعالیت‌های غیرقانونی، پیشامدهای ناگوار جنسی، ناامیدی منجر به خودکشی، قربانی خشونت شدن و سر و کار پیدا کردن با مواد وابستگی‌زا مانند مواد مخدر، الکل و...

بیشتر والدین آرزو می‌کنند که مشکل سوء مصرف مواد و اعتیاد به طور کلی ریشه‌کن شود. با احترام به این آرزو باید گفت که متاسفانه چنین امکانی به سادگی اتفاق نمی‌افتد و با وجود همه تلاش‌ها، کماکان امکان دسترسی به مواد در همه کشورها با شدت و ضعف وجود دارد. کشور ما نیز به دلیل وضعیت ژئوپلتیکی و همسایگی با بزرگ‌ترین تولید کننده موادمخدر دنیا (کشور افغانستان) و از طرفی به دلیل جوان بودن هرم سنی جمعیت، مشکلات اقتصادی و نیز استفاده از موادمخدر به عنوان عامل تهدید علیه امنیت ملی به وسیله قدرت‌ها، در معرض تهدید خطر سوء مصرف قرار دارد. اگرچه جای خوشبختی است که فرصت‌ها و نقاط قوت فراوانی، از جمله فرهنگ غنی دینی و ملی، وجود مدیران و معلمان دلسوز، والدین مسوولیت‌‌پذیر، قوی بودن نهاد خانواده و سلامت بالای اخلاقی جوانان و نوجوانان نسبت به سایر نقاط دنیا از سرمایه‌های انکارناپذیر کشور ماست، با این حال هوشیاری والدین می‌تواند امکان صیانت و حفاظت از فرزندان را افزایش داده و از شدت عوامل مخاطره‌آمیز بکاهد.

باوجود اینکه بسیاری از نوجوانان می‌دانند که سوءمصرف مواد، عوارض نامطلوبی بر زندگی و سلامت فرد دارد، این سوال به وجود می‌آید که نوجوانان با مصرف این مواد به دنبال چه اهدافی هستند؟

اهداف مصرف مواد در نوجوانان:

گریز از مشکلات و خودداری از روبه‌رو شدن با ناراحتی‌ها و ارضای میل به مصرف (ناشی از مصرف قبلی)

ایجاد حس شادابی و سرحال آمدن و آرامش

کاهش تنش و تسکین درد

بیان آزادانه خود (رهایی از قیود)

فرار از فشار گروهی و هم‌رنگی اجتماعی

ایجاد حس رهایی و جدا شدن از واقعیتاما والدین از کجا بدانند که نوجوان آنها در معرض تجربه سوءمصرف مواد قرار دارد؟

پیش از هرگونه توضیحی در این باره، لازم است به نکاتی اشاره کنیم. اساسا چون موضوع بحث ما نوجوان است و تغییرات رشدی در این دوره بسیار گسترده است، بنابراین سوالی که مطرح می‌شود، این است که والدین چگونه می‌توانند تفاوت‌های میان تغییرات عادی که اغلب همراه رشد نوجوان است و تغییراتی را که نشان دهنده درگیری زیان‌آور او با مواد است، تشخیص دهند؟

یکی از علایم احتمال بیشتر مصرف مواد، تکرار فراوان هر یک از تغییرات عادی دوره نوجوانی است زیرا مصرف مواد، تغییرات دوره نوجوانی مانند دمدمی مزاجی، پرخاشگری و... را افزایش می‌دهد، راه دیگر، توجه بیشتر به نشانه‌های مستقیم است زیرا این نشانه‌ها هرگز بخشی از نشانه‌های رشد سالم و عادی نوجوان به شمار نمی‌آیند و این‌گونه نشانه‌ها برای تشخیص جدی‌تر هستند، به ویژه اگر تعدادی از آنها به طور همزمان با توصیف رفتار غیرعادی نوجوان هماهنگ باشد.

نشانه‌های غیرمستقیم احتمال مصرف مواد:

تمایل نداشتن به برقراری ارتباط با دیگران و میل به تنها ماندن در خانه

رفتار فریب‌کارانه مانند رفتار تعمدی خوب یا شرورانه برای وادار کردن والدین به انجام کاری که می‌خواهد

بی‌علاقگی به فعالیت‌های مورد علاقه سابق و جدایی از دوستان قدیمی

تغییر ظاهری برای متفاوت به نظر رسیدن

نداشتن تمرکز، بی‌نظمی و فراموش کاری

بی‌علاقه بودن به مدرسه و کاهش سطح نمرات

خیال‌بافی و بی‌اعتنایی و...

نشانه‌های مستقیم احتمال مصرف مواد:

مفقود شدن پول یا اشیای باارزشی که به آسانی قابل تبدیل شدن به پول هستند.

گیر افتادن مرتب در حال سیگار کشیدن

ناپدید شدن یا کاهش قرص یا داروهای آرام‌بخش و خواب‌آور از قفسه داروهای خانه

کاهش توانایی‌های جسمی مانند خستگی مداوم

بروز حوادثی به علت رفتار ناهماهنگ

بیان جملات غیرواضح، افکار مغشوش، چشم‌های قرمز، ظاهر خسته و کوفته، سرفه کردن یا آبریزش بینی (بی‌آنکه بیمار باشد)

در اختیار داشتن مقدار قابل ملاحظه‌ای پول بی‌آنکه توضیحی برای آن داشته باشد

بوی دود و الکل از بدن و لباس.