پرداخت یارانه نقدی و نقش دولت مدرن

سوال اساسی این نوشتار این است که وظیفه اصلی دولت در هدفمندی یارانه ها چیست احتمالا در شرایط جاری گزینه اکثر دولت های سنتی پرداخت پول نقد به مردم خواهد بود تا خودشان بتوانند نیازهایشان را از هر طریق ممکن مدیریت و مرتفع کنند

سوال اساسی این نوشتار این است که وظیفه اصلی دولت در هدفمندی یارانه‌ها چیست؟ احتمالا در شرایط جاری گزینه اکثر دولت‌های سنتی پرداخت پول نقد به مردم خواهد بود تا خودشان بتوانند نیازهایشان را از هر طریق ممکن مدیریت و مرتفع کنند. این راه البته از طریق ساده‌سازی بسیاری از المان‌های اقتصادی و اجتماعی، در کوتاه‌مدت قابلیت اجرایی دارد و تا حدودی مقبول نیز است.

اما آیا دولت‌های مدرن اجازه ساده‌سازی موضوعات و صرف‌نظر کردن از جزییات را برای مدتی طولانی دارند؟ اصولا دولت‌های مدرن در چنین موقعیت‌هایی چه می‌کنند؟ قبل از پاسخگویی به این قبیل سوالات لازم می‌دانم با ذکر یک مثال دولت مدرن را باز تعریف کنم.

بسیاری از ما ظرف حدود دو دهه گذشته از دور و نزدیک شاهد پیشرفت کشور امارات و خصوصا دبی بوده‌ایم و از آن تحلیل‌های بسیار متنوع و متفاوتی هم شنیده‌ایم. آنچه به نظر کمتر به آن پرداخته شده است نقش توجه مدیران اجرایی این کشور به مقوله دولت مدرن به‌عنوان یکی از رموز اصلی توسعه این کشور است. از حدود سال ۱۹۹۵ میلادی که قدم‌های دبی برای پیمودن مسیر رشد و توسعه سرعت بیشتری به خود گرفت، نوع نگاه حاکمان آن خصوصا شخص«حمد بن راشد آل مکتوم» به مقوله دولت مدرن و اهمیت آن، کمک بسیاری در تسریع رشد این شهر داشته است. او دولت مدرن را در ۶ اصل اساسی تعریف کرده است:

۱- دولت مدرن باید در تمام سال، ۷ روز هفته و ۲۴ ساعت در روز آماده سرویس دهی باشد. همان‌طور که بخش خصوصی در بسیاری از مواقع شبانه‌روزی فعالیت می‌کند، دولت مدرن هم باید همین‌گونه باشد؛ دولت مدرن مانند یک خط هواپیمایی باید همواره در حال فعالیت و ارایه خدمات باشد.

۲- دولت مدرن به‌طور مداوم با بخش خصوصی جهت ارائه خدمات با کیفیت بالاتر در حال رقابت است. دولت مدرن مراجعینش را از یک هتل بهتر تکریم و رویه‌هایش را از یک بانک منظم‌تر تعریف می‌کند.

۳- دولت مدرن همیشه آنلاین است. شهروندان همواره باید بتوانند هرگونه تبادل دولتی را در هر لحظه رصد کنند. ایجاد یک فضای خدماتی به هم پیوسته و آنلاین مهم‌ترین بخش دولت مدرن خواهد بود.

۴- دولت مدرن در همه جا در دسترس خواهد بود. بسیاری از خدمات دولتی به گوشی‌های هوشمند همراه و رایانه‌های شخصی منتقل می‌شوند. بنابراین به تدریج مراجعه حضوری شهروندان به سازمان‌های دولتی بلاموضوع خواهد شد.

۵- دولت مدرن یک دولت خلاق خواهد بود و ایده‌های نو را به‌طور پیوسته در خود توسعه خواهد داد. در دولت مدرن هدف اصلی ایجاد ایده‌های نوآورانه، اجرای آنها و ارزیابی مرتب میزان اثرگذاری هریک از آنها است.

۶- و در نهایت دولت مدرن یک دولت هوشمند و مسوولیت‌پذیر است. چنین دولتی در هر برنامه مهم خود به دنبال روش‌هایی می‌شود که دولت را به مردم نزدیک‌تر و سریع‌تر، بهتر و مسوولانه‌تر به ایشان خدمات ارایه کند.

حال باز می‌گردیم به سوالی که در صدر این مقال پرسیدیم: یک دولت مدرن – با توجه به خصوصیاتی که از آن برشمردیم– در شرایط جاری کشورمان در رابطه با هدفمندی یارانه‌ها چه خواهد کرد؟ دولت مدرن از طریق ارایه و توسعه خدماتی که زندگی را برای مردم راحت‌تر کند، خود را بی‌وقفه در ایجاد شادی و رفاه در شهروندان مسوول خواهد دانست. وقتی دولتی فرصت‌های رشد را برای عموم مردم ایجاد کند، آنها را خوشحال خواهد کرد. وقتی دولتی بهترین خدمات آموزشی را با کمترین هزینه برای همگان فراهم کند، جوانان را برای ساختن آینده‌ای بهتر و شاد زیستن مهیا خواهد کرد. وقتی دولتی بهترین خدمات سلامت عمومی ‌و مراقبت‌های پزشکی را از طریق بیمه‌های رایگان تامین کند، سالخوردگان و بیماران شادتر خواهند بود. وقتی دولتی زیرساخت‌ها را توسعه دهد، سطح رفاه عمومی‌بالاتر خواهد رفت و عموم مردم قطعا شادتر خواهند بود. بدیهی است که این راه از پرداخت پول نقد مستقیم به مردم و انداختن بخشی از مسوولیت‌ها به گردن خود مردم، بسیار مشکل‌تر خواهد بود. اما اغلب دولت‌های مدرن، با مدیریت مستقیم خودشان مسوولیت سخت ارتقای کمیت و کیفیت ارایه خدمات به مردم و رفع نیاز‌های آنان به بهترین روش ممکن و شاد زیستن آنان را می‌پذیرند.

دکتر محمد نظری‌زاده

کارآفرین