نقش خلوص نیت در عبادات

از مجموع روایاتی که از پیامبر گرامی اسلام ص و از ائمه معصومین ص رسیده این نکته بدست می آید که اخلاص یگانه وسیله قبولی اعمال و عبادات است

از مجموع روایاتی که از پیامبر گرامی اسلام(ص) و از ائمه معصومین(ص) رسیده این نکته بدست می‌آید که اخلاص یگانه وسیله قبولی اعمال و عبادات است. هر عبادتی که واجد شرایط دیگر باشد، اما اخلاص در آن وجود نداشته باشد، پذیرفته نخواهد شد. خلوص نیت یعنی عبادت را تنها برای خدا انجام دادن، چنانکه قرآن کریم در آیه ۴ سوره بینه می‌فرماید: و فرمان داده نشده اند، جز به این که تنها خدا را بپرستند و دین را برای او خالص کنند. و رسول خدا(ص) فرمود: هیچ بنده‌ای نیست که چهل روز اعمالش را با خلوص برای خدا انجام دهد مگر آن که چشمه های حکمت از قلبش بر زبانش جاری شود و نیز در جایی دیگر فرمود: خوش به حال بنده ای که عبادت و دعا را خالصانه برای خدا انجام دهد.روایات در مورد خلوص نیت و اخلاص در عمل بسیار است و از مجموع روایاتی که از پیامبر گرامی اسلام(ص) و از ائمه معصومین(ص) رسیده این نکته بدست می‌آید که اخلاص یگانه وسیله قبولی اعمال و عبادات است.

هر عبادتی که واجد شرایط دیگر باشد، اما اخلاص در آن وجود نداشته باشد، پذیرفته نخواهد شد.ریا در مقابل اخلاص است، همان طور که خلوص نیت موجب صحت و قبولی عبادت است، ریا و خودنمایی باعث بطلان عبادت خواهد بود. از این رو، همه فقهای اسلام،متذکر شده اند که اگر نمازگزار در نماز خود ریا و خودنمایی کند، نمازش باطل می‌شود و اگر نمازگزار به قصد ریا، کلمه ای به شکل خاصی بگوید،نمازش باطل می‌شود و یا اگر به قصد ریا، سوره خاصی را انتخاب کند نمازش باطل می‌شود و به قصد ریا زمان و مکان خاصی را برای نماز برگزیند نیز نمازش باطل می‌شود و همچنین اگر به قصد ریا، رکوع یا سجود نماز را طولانی کند نمازش باطل می‌شود و نباید اذکار نماز را بیش از حد خود تکرار کرد، زیرا با این کار نماز باطل می‌شود.چون ریا به طورکلی، شرک خفی است و عمل شرک با عبادت منافات دارد، ریا نه تنها نماز، بلکه هر عبادتی را باطل می‌کند.خمس،زکات،حج،جهادو....هیچ یک با ریا سازش ندارد. عبدا... بن بکیر می‌گوید: در سفر حج با امام صادق(ع) بودیم حضرت در بین راه بالای کوهی رفتند و نگاهی به انبوه جمعیت کردند و سپس فرمودند: ضجه و ناله کنندگان چه بسیارند و حج گزاران واقعی چه اندکند.معاذ بن جبل روایت مفصلی از پیامبر اکرم در مورد آیه شریفه ۱۸ سوره نبأ نقل کرده است که حضرت فرمود: از امت من ده صنف به شکل های مختلف محشور می‌شوند. صنفی به صورت خوکان؛ اینان همان هایی هستند که در دنیا حرام می‌خورند. صنفی دیگر به صورت میمون؛ همان‌هایی هستند که در دنیا سخن چینی می‌کنند. خلاصه هر عملی عکس العملی دارد.

آیات مبارکه ۷- ۸ سوره زلزال می‌فرماید؛ پس هر کس به سنگینی ذره ای، کار خوب انجام دهد آن را می‌بیند و هر کس به سنگینی ذره ای، کار بد انجام دهد آن را می‌بیند.خلوص نیت در تمام عبادات لازم است، اما حضور قلب فقط در نماز معتبر است در سایر عبادات حضور قلب نه شرط صحت آنهاست و نه شرط قبولی شان، اما در مورد نمازگزار چه حضور قلب شرط صحت آن نیست، اما شرط قبولی آن است. حضور قلب، یعنی با تمام وجود متوجه خدا بودن و او را حاضر و ناظر دانستن. حضور قلب به منزله روح نماز و صورت ظاهری نمازبه منزله کالبد آن است. در روایات اهل بیت عصمت و طهارت(ع) حضور قلب اهمیت خاصی دارد. اگر از ابتدا تا انتهای نماز اصلا حضور قلب وجود نداشته باشد هیچ قسمت آن مورد قبول نخواهد بود. اگر در قسمتی از نماز حضور قلب باشد و قسمتی فاقد آن، فقط قسمت واجد حضور قلب قبول خواهد شد.

در این باره روایات فراوانی وجود دارد که به برخی از آنها اشاره می‌شود. از پیامبر گرامی اسلام(ص) آمده است که فرمود: گاهی بنده نماز می‌خواند ولی حتی یک ششم یا یک دهم از نمازش هم نوشته نمی‌شود یعنی قبول نمی‌شود همانا برای بنده از نمازش آن قسمت که در آن تعقل و توجه داشته مورد قبول قرار گرفته و نوشته می‌شود. همچنین امام صادق(ع) فرمودند: به راستی پروردگارتان مهربان است. از عمل ناچیز سپاس می‌گذارد زیرا بنده دو رکعت نماز می‌خواند و در این نماز فقط خدا را درنظر می‌گیرد و خداوند او را به سبب آن به بهشت می‌برد.