هشت اشتباه مهلک در زندگی مشترک

اگر خیال می کنید که قادرید همسرتان را به سرعت متحول کنید, سخت در اشتباهید

خیلی از ما بارها و بارها جمله‌هایی مانند «بعد از ازدواج درست می‌شه»، «بعد از بچه‌دارشدن عوض می‌شه»، «تعهد می‌دهم که دیگه این کار را نکنم»، «قول شرف می‌دهم که از الان خودمو تغییر بدهم» را از مردها و زن‌ها شنیده‌ایم...

این جمله‌ها نشان‌ می‌دهد که در واقع آنها می‌خواهند یک شبه خود را تغییر دهند یا قصد دارند طرف مقابل را متحول کنند، اما تغییر و اصلاح بنیادی آدم‌ها، آن هم در یک زمان کوتاه، غیرممکن است و به زمان، اراده، تلاش و گاهی مشاوره با متخصص نیاز دارد.

اگر در زندگی مشترک به برخی تفاوت‌های بنیادی همسران بی‌توجهی شود، زندگی به مشکل می‌خورد. در «ازدواج و سلامت جنسی» این هفته به مواردی از این تفاوت‌ها می‌پردازیم.

آنچه در ادامه می‌خوانید، گزیده‌ای از شایع‌ترین شکایت زوج‌ها از یکدیگر است که در تصمیم‌گیری برای ادامه زندگی مشترک یا جداشدن بسیار مهم هستند و به بررسی دقیق و مداخله یک خانواده درمانگر و حتی گاهی درمان دارویی نیاز دارند. البته بسیاری از این اختلال‌ها با مشاوره دقیق پیش از ازدواج قابل‌تشخیص و پیشگیری هستند بنابراین اصلاح یا تغییر زوج‌ها بعد از ازدواج، یک باور فرهنگی نادرست است.

۱. بی‌توجهی به تفاوت‌های فرهنگی

یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های زوج‌ها، تفاوت فرهنگی است. همان چیزی که اغلب در شروع زندگی نادیده گرفته می‌شود و خیلی‌ها با جمله کلیشه‌ای «من که نمی‌خواهم با خانواده او ازدواج کنم، مهم خودشه» سعی در بی‌اهمیت جلوه دادن این موضوع مهم دارند اما هر فردی سال‌ها در همین خانواده رشد کرده و زندگی او بدون خانواده امکان‌پذیر نیست. فرهنگ هر کسی در تار و پود شخصیتی وی تنیده شده و در طول سال‌ها شکل گرفته است و به سادگی تغییر نمی‌کند. این موضوع به‌خصوص هنگاهی که طرفین در نوع پوشش و حجاب، اعتقادها و نحوه رفتار و صحبت با جنس مخالف اختلاف‌نظر دارند، دردسرساز می‌شود.

۲.بی‌توجهی به تفاوت‌ در شیوه بیان احساسات و عقاید

گاهی زن و شوهر در بیان عقاید و احساسات خود بسیار متفاوت هستند و روش‌های خاص خودشان را دارند که ممکن است به وسیله طرف مقابل درک نشود. مثلا اگر یکی از زوج‌ها، اهل صحبت و بیان احساسات باشد و دیگری توانایی این کار را نداشته باشد، ممکن است متهم به سردی و بی‌احساسی ‌شود که آغاز بسیاری از مشکلات ارتباطی و عاطفی است. نوع صحبت و چگونگی بیان احساسات به خصوصیات شخصیتی هر فرد بستگی دارد و این خصیصه به‌راحتی تغییر نمی‌کند.

۳. دهن‌بین بودن

دهن‌بین بودن خصلتی است که ممکن است در برخی از افراد و در شرایط خاصی بروز کند یا به شکل یک رفتار تکرارشونده و ثابت درآید. تلقین‌پذیر بودن یا به اصطلاح «دهن‌بین» بودن بیشتر به خانم‌ها نسبت داده می‌شود اما در آقایان هم این ویژگی وجود دارد. این خصلت گاهی به دلیل علاقه، احترام یا وابستگی بیش از حد زن یا شوهر به یکی از اعضای خانواده‌شان به وجود می‌آید. وابستگی بیش از حد به والدین به‌خصوص در آقایان، گاهی با بی‌مسوولیتی، نداشتن قدرت تصمیم‌گیری و اعتمادبه‌نفس پایین همراه می‌شود و به همسر حس ناامنی می‌دهد. این رفتار می‌تواند ناشی از خصوصیات «شخصیت وابسته» باشد البته در اختلال شخصیتی نمایشگر (هیستریونیک) هم دیده می‌شود.

۴. خیانت به همسر

خیانت و رابطه خارج از ازدواج، بحث‌های زیادی در مورد ادامه زندگی مشترک یا طلاق را برمی‌انگیزد، رابطه زناشویی را با چالش بسیار بزرگی روبرو می‌کند و حتما نیاز به مداخله مشاور خانواده درمانگر دارد. گاهی یکی از طرفین با وجود کشمکش‌های فراوان و قول‌ها و تعهدهای بسیار، باز هم اقدام به خیانت می‌کند. در این موارد بررسی دقیق از نظر ابتلا به اختلال شخصیت، به‌خصوص شخصیت نمایشی یا ضداجتماعی، ضروری است. یکی از خصوصیات اصلی این افراد، تنوع‌طلبی است. البته این کار می‌تواند اختلال دوقطبی یا سوءمصرف مواد روانگردان (به‌خصوص محرک‌ها) هم باشد ولی تشخیص برعهده متخصص است.

۵. دروغگویی

یکی از شکایت‌های مهم و اصلی، دروغگوبودن یکی از طرفین است. گاهی دروغ به مواردی خاص و با دلایل خاص محدود است اما اگر به صورت عادت درآید، می‌تواند نشانه‌ای از اختلال شخصیت ضداجتماعی باشد که احتمال می‌رود با اعمال ضد قانون هم توام شود. اعتیاد به موادمخدر و الکل نیز در این شخصیت‌ها بیشتر دیده می‌شود و درمان را سخت‌تر می‌کند.

۶. پرخاشگری

پرخاشگری یکی از انواع نسبتا رایج اختلالات رفتاری محسوب می‌شود که می‌تواند کلامی یا جسمی باشد و در هر دو جنس (زنان و مردان) نیز دیده می‌شود اما معمولا پرخاشگری در مردان شدیدتر است. بعضی از افراد مهارت‌ کنترل خشم خود را ندارند. البته معمولا این مشکل با آموزش‌هایی حل می‌شود اما گاهی نیز علت آن «اختلال کنترل تکانه» است که با توجه به بروز پرخاشگری‌های بسیار شدید، به درمان دارویی نیاز دارد. سوءمصرف مواد روانگردان و به‌خصوص انواع محرک‌ها (مانند متامفتامین یا شیشه)، ابتلا به برخی از انواع اختلال شخصیت (مانند شخصیت‌های ضداجتماعی و مرزی) و همین‌طور ابتلا به برخی از انواع اختلال خلق (به‌ویژه افسردگی - شیدایی یا اختلال دوقطبی) از دلایل مهم پرخاشگری هستند که با قول و تعهد برطرف نمی‌شود و به تشخیص و درمان نیاز دارند.

۷ خسیس بودن

خساست همسر شکایتی است که معمولا بیشتر خانم‌ها مطرح می‌کنند و در مقابل، ولخرج‌بودن گله‌ای است که برخی آقایان از خانم‌هایشان دارند. جدا از تفاوت‌های فرهنگی و میزان توانایی فرد در مدیریت اقتصادی، شخصیت فرد هم در این امر بسیار مهم است. خسیس بودن یا مقتصد بودن بیش از حد، از خصوصیات مهم شخصیت وسواسی است و ولخرجی هم از ویژگی‌های شخصیت نمایشگر (هیستریونیک) و مرزی (بوردرلاین) یا مرحله شیدایی (مانی) یا نیمه‌شیدایی «اختلال دوقطبی».

۸ شک به همسر

شکاک‌بودن و سوءظن درهر دو جنس دیده می‌شود. گاهی سوءظن غیرطبیعی است و از ابتدای زندگی مشترک آغاز می‌شود. سوءظن در مردان ممکن است نشانه‌ای از اختلال شخصیتی پارانویید باشد ولی اگر مردی به تازگی دچار سوءظن شده باشد، احتمال دارد ماده محرکی مانند آمفتامین (شیشه) مصرف کرده باشد. در زنان نیز اگر سوءظن فراتر از یک حسادت زنانه پیش رود، باید به سوءمصرف مواد روانگردان یا شخصیت خودشیفته شک کرد اما شخصیت پارانویید در خانم‌ها نادر است.

دکتر حامد محمدی‌کنگرانی

روان‌پزشک، ‌مشاور خانواده و ازدواج، عضو کمیته روان‌درمانی و کمیته رسانه انجمن روان‌پزشکان ایران